Ελονοσία*

• Από Iatropedia

Τι είναι η νόσος

Η ελονοσία είναι μια παρασιτική πάθηση, η οποία περιλαμβάνει δυνατούς πυρετούς, ρίγη, αναιμία και άλλα συμπτώματα που εμφανίζονται και στην γρίπη.

Πού οφείλεται η νόσος – Αίτια - Παράγοντες που την πυροδοτούν

Η ελονοσία προκαλείται από ένα παράσιτο (sporozoite) το οποίο μεταδίδεται στον άνθρωπο από τσίμπημα μολυσμένων κουνουπιών. Αφού εισέρθει στον ανθρώπινο οργανισμό, το παράσιτο ταξιδεύει έως το συκώτι, όπου και ωριμάζει και παράγει μια νέα μορφή του (merozoine). Με την νέα του μορφή, το παράσιτο θα εισχωρήσει στο αίμα και θα μολύνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Στην συνέχεια, το παράσιτο θα αρχίσει να πολλαπλασιάζεται, μολύνοντας όλο και μεγαλύτερο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Η ελονοσία μπορεί να περάσει και από την μητέρα στο παιδί κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, καθώς επίσης και κατά την μετάγγιση αίματος. Η ασθένεια μεταφέρεται από τα κουνούπια στα εύκρατα κλίματα, τα οποία κουνούπια εξαφανίζονται κατά την χειμερινή περίοδο.

Πως εκδηλώνεται η νόσος - Συμπτώματα

Τα πρώτα συμπτώματα της νόσου κάνουν την εμφάνιση τους 10 ημέρες με 4 εβδομάδες μετά την μόλυνση, αν και μπορεί να εμφανιστούν και μετά από 8 ημέρες και μέχρι και 1 χρόνο κατόπιν τα μόλυνσης. Αφού τα συμπτώματα εκδηλωθούν, θα εμφανίζονται ξανά σε κύκλους των 48-72 ωρών.

Τα περισσότερα συμπτώματα οφείλονται στην μεγάλη συγκέντρωση των παρασίτων merozoites στο αίμα, από την αναιμία που καταστρέφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια και από τα προβλήματα που προκαλούνται από την μεγάλη συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης στο αίμα, η οποία εμφανίζεται λόγω της διάσπασης των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Αναιμία
• Ρίγη
• Κόμμα
• Σπασμούς
• Πυρετό
• Πονοκέφαλο
• Ίκτερο
• Πόνο των μυών
• Ναυτία

Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις

Καθώς μια από τις διαδεδομένες μορφές της ελονοσίας (Falciparum malaria) μπορεί να καταλήξει σε πολύ σοβαρές επιπλοκές και να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου. Ο ιατρός θα μπορέσει να αναγνωρίσει την διόγκωση του ύπατος ή της σπλήνας με την μέθοδο της ψηλάφησης και μια ανάλυση αίματος θα επιβεβαιώσει την διάγνωση.  

Ποιες είναι οι επιπλοκές

Η ελονοσία αποτελεί σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας στις χώρες με τροπικό κλίμα και έντονη ζέστη, ενώ αντίστοιχα αποτελεί κίνδυνο για τους ταξιδιώτες σε αυτές της περιοχές. Σε κάποια μέρη του κόσμου, τα κουνούπια που μεταφέρουν την νόσο αναπτύσσουν αντοχές στα εντομοκτόνα. Επιπρόσθετα, τα παράσιτα που προκαλούν την νόσο έχουν αναπτύξει αντοχές στα αντιβιοτικά. Οι δύο αυτοί παράγοντες καθιστούν δύσκολο τόσο τον έλεγχο του ρυθμού μολύνσεως όσο και τον έλεγχο της εξάπλωσης της νόσου.

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Η χλωροκίνη συχνά χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της ελονοσίας. Η τελική απόφαση για το φαρμακευτικό σχήμα που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται και από τον τόπο που βρισκόταν ο ασθενής όταν προσβλήθηκε.

Σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να επιλεγούν πιο επιθετικά θεραπευτικά σχήματα, όπως ενδοφλέβιες ενέσεις, άλλα σκευάσματα ή και αναπνευστική υποστήριξη.

Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο – Πρόγνωση

Η θεραπεία έχει μεγάλες πιθανότητες να είναι επιτυχής στις περισσότερες περιπτώσεις ελονοσίας, αλλά ανίσχυρη σε περιπτώσεις μόλυνσης ελονοσίας Falciparum με επιπλοκές.

Η ελονοσία μπορεί να προκαλέσει τις ακόλουθες επιπλοκές:

• Καταστροφή των κυττάρων του αίματος
• Ηπατική ανεπάρκεια
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Μηνιγγίτιδα
• Αναπνευστική ανεπάρκεια από συγκέντρωση υγρών στους πνεύμονες
• Ρήξη της σπλήνας που θα οδηγήσει σε μεγάλη απώλεια αίματος

Πρόληψη

Οι περισσότεροι κάτοικοι περιοχών που η ελονοσία είναι διαδεδομένη έχουν αναπτύξει κάποιο βαθμό ανοσίας στην πάθηση. Αυτό φυσικά δεν ισχύει και για τους ταξιδιώτες που επισκέπτονται αυτές τις περιοχές, οι οποίοι θα πρέπει να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα.

Όταν γνωρίζετε ότι θα ταξιδεύσετε σε περιοχή που υπάρχει εξάπλωση ελονοσίας, θα πρέπει να έχετε υπόψη σας τα εξής:

Επισκεφτείτε τον ιατρό σας εγκαίρως πριν το ταξίδι, έχοντας υπόψη ότι μια προληπτική θωράκιση του οργανισμού σας κατά της ελονοσίας μπορεί να απαιτήσει και δύο εβδομάδες και να συνεχίσει και για ένα μήνα μετά την επιστροφή σας. Όπως προαναφέρθηκε, τα φαρμακευτικά σκευάσματα θα επιλεγούν βάσει του τόπου που θα επισκεφτείτε.

Τα φάρμακα θα ήταν καλό να ληφθούν και από εγκύους γυναίκες, καθώς ο κίνδυνος από τις παρενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν στο έμβρυο είναι μικρότερος από τον κίνδυνο προσβολής του εμβρύου από την νόσο της ελονοσίας.

Ακόμα και αν έχετε λάβει την απαραίτητη προφύλαξη κατά της ελονοσίας, υπάρχει ο κίνδυνος να μολυνθείτε από ελονοσία. Προσπαθήστε να αποφεύγετε τα τσιμπήματα κουνουπιών φορώντας μακρυμάνικα ρούχα και παντελόνια και χρησιμοποιώντας προϊόντα που είναι σχεδιασμένα να απωθούν τα κουνούπια

Η χλωροκίνη είναι το φάρμακο που χρησιμοποιείται ευρέως για την αντιμετώπιση της νόσου. Λόγω όμως της αντοχής που έχει αναπτύξει το παράσιτο που την προκαλεί, η χλωροκίνη χρησιμοποιείται πλέον μόνο για θεραπεία ασθενών που μολύνθηκαν σε συγκεκριμένες τοποθεσίες. Η ελονοσία Falciparum αποδεικνύεται συνέχεια όλο και  πιο ανθεκτική στα φάρμακα κατά της ελονοσίας.