Ελπίδες για τους ασθενείς με σπάνιους καρκίνους από φάρμακα για συχνούς

Επιστήμονες στη Βρετανία άρχισαν ένα μοναδικό ερευνητικό πρόγραμμα στο οποίο προσπαθούν να δουν αν φάρμακα εγκεκριμένα για συχνές μορφές καρκίνου μπορούν να καταπολεμήσουν και σπανιότερες μορφές.

Το πρόγραμμα ονομάστηκε Determine και διεξάγεται σε αρκετά κορυφαία ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα της χώρας.  Βασίζεται στις σύγχρονες τεχνικές γενετικής ανάλυσης και «ταιριάζει» φάρμακα για συχνούς καρκίνους, όπως ο καρκίνος του μαστού, για σπάνιους καρκίνους.

«Ένας σπάνιος καρκίνος εξ ορισμού προσβάλλει μικρό αριθμό ανθρώπων», λέει ο ογκολόγος Dr. Matthew Krebs, λέκτορας Ερευνητικής Ιατρικής Καρκίνου στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και ένας εκ των επικεφαλής του προγράμματος. «Είναι όμως τόσο πολλοί οι σπάνιοι καρκίνοι, ώστε όλοι μαζί καταλήγουν να προσβάλλουν το 20% των ασθενών».

Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο απ’ ό,τι για οποιαδήποτε συχνή μορφή. Ούτε καν ο καρκίνος του πνεύμονα, που είναι η πιο συχνή κακοήθης νόσος στον κόσμο, δεν προσβάλλει τόσο πολλούς ανθρώπους.

Δυστυχώς οι θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με σπάνιους καρκίνους είναι περιορισμένες. Το πρόγραμμα Determine έχει βαλθεί να βρει αν φάρμακα που ήδη χορηγούνται για άλλες μορφές καρκίνου, μπορούν να καταπολεμήσουν και κάποιες για τις οποίες δεν έχουν έγκριση.

Της μελέτης ηγούνται οι επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Την χρηματοδοτεί ο μη-κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός Cancer Research UK. Συμμετέχουν αρκετά κορυφαία βρετανικά ιατρικά κέντρα. Ο απώτερος στόχος είναι να ταιριάξει κάθε φάρμακο με όσους καρκίνους μπορεί να καταπολεμήσει.

Καθοριστικό το DNA

Το όλο εγχείρημα έγινε εφικτό χάρη στις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της γενετικής ανάλυσης. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει μοναδικά γενετικά χαρακτηριστικά σε πολλούς εξαιρετικά σπάνιους όγκους. Τα χαρακτηριστικά αυτά θα μπορούσαν να τους καθιστούν ευάλωτους στα υπάρχοντα φάρμακα.

Όταν αυτά βρεθούν, η έγκριση θα γίνει με συνοπτικές διαδικασίες αφού ήδη τα φάρμακα χρησιμοποιούνται. «Θα ανοίγουμε τις πόρτες στους ασθενείς που ιστορικά είχαν λίγες επιλογές», είπε ο κ. Iain Foulkes, εκτελεστικός διευθυντής Ερεύνης & Καινοτομίας στο Cancer Research UK.

Η μέθοδος ήδη αποδίδει καρπούς. Η 48χρονη Lisa Park ήταν 48 ετών το 2019 όταν έμαθε ότι έπασχε από καρκίνο της χοληδόχου κύστεως. Χειρουργήθηκε και έκανε χημειοθεραπεία, αλλά ο καρκίνος της σύντομα υποτροπίασε. Οι γιατροί της είχαν πει ότι είχε ένα χρόνο ζωής. Χάρη στο πρόγραμμα, όμως, και σε ένα φάρμακο για τον καρκίνο του μαστού που  λαμβάνει, ο καρκίνος της είναι ακόμα διαχειρίσιμος.

Ένας άλλος ασθενής, ο Simon Robey από το Νότιγχαμ, διαγνώσθηκε με καρκίνο των σιελογόνων αδένων. Παρά την εγχείρηση και την ακτινοθεραπεία που έκανε, ο καρκίνος του εξαπλώθηκε. Σήμερα, συμμετέχει στο πρόγραμμα Determine και ζει χάρη σε ένα άλλο φάρμακο για τον καρκίνο του μαστού, όπως λέει.

Και διεθνώς

Ο Dr. Krebs ελπίζει ότι αρκετές εκατοντάδες ασθενείς, από παιδιά έως ηλικιωμένοι, θα ωφεληθούν από το πρόγραμμα.

Επιπλέον, τα φάρμακα που θα «ταιριάξουν» με τους σπάνιους καρκίνους θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν και παγκοσμίως για αντίστοιχες περιπτώσεις. «Και πέντε ασθενείς να βρούμε στη Βρετανία με έναν σπάνιο καρκίνο που θα ωφεληθούν, είναι μεγάλο όφελος. Και μπορεί να βρεθούν κι άλλοι στη Νορβηγία ή τη Γαλλία ή άλλου. Τότε σε διεθνές επίπεδο ο αντίκτυπος θα είναι τεράστιος», είπε.

Φωτογραφία: iStock