Επιλόχεια κατάθλιψη: πως μπορεί να ξεπεραστεί;

Iatropedia
11 Ιουνίου 2013 | 06:00

Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια ψυχική κατάσταση που απασχολεί όχι μόνο τις μητέρες που μόλις γέννησαν (λεχώνες) σαν άμεσα ενδιαφερόμενες που βιώνουν μια πρωτόγονη κατάσταση (ψυχολογική και συναισθηματική) αλλά και την οικογένεια τους. Στα περισσότερα ζευγάρια που επιστρέφουν σπίτι μετά τον τοκετό και η λεχώνα βρίσκεται σε φάση επιλόχειου κατάθλιψης, ο σύζυγος δεν γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, πως να αντιδράσει, πως να βοηθήσει. Στο επιστημονικό άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα θα μάθετε τα πάντα για την επιλόχεια κατάθλιψη, ποια είναι τα συμπτώματα της, από τι κινδυνεύει μια λεχώνα με κατάθλιψη, και πως επηρεάζεται το βρέφος. Στο δεύτερο μέρος θα μάθετε για τους τρόπους βοήθειας και συμπαράστασης σε μια μανούλα που βιώνει επιλόχεια κατάθλιψη.

Του Εμμανουήλ Πολυζόπουλου

Ψυχίατρου – Ψυχοθεραπευτή

Συμπτώματα, θεραπεία και υποστήριξη για τις νέες μητέρες

Το να έχετε πρόσφατα αποκτήσει ένα μωρό, είναι φυσικό να σας προκαλεί άγχος, όσο και να το επιθυμούσατε διακαώς. Το άγχος και η κακή διάθεση μετά τον τοκετό είναι απόλυτα φυσιολογικά, αλλά αν τα συμπτώματά σας δεν υποχωρούν μετά από μερικές εβδομάδες ή επιδεινωθούν, μπορεί να έχετε τελικώς κατάθλιψη μετά τον τοκετό, γνωστή με τον όρο «Επιλόχεια Κατάθλιψη». Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να αναλάβετε τη φροντίδα του παιδιού σας, έτσι είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια αμέσως. Με θεραπεία και υποστήριξη, μπορείτε να ξαναβρείτε τον δρόμο προς την ευτυχισμένη μητρότητα.

Τι είναι η θλίψη μετά τον τοκετό;

Έχετε μόλις αποκτήσει ένα μωρό. Σίγουρα το περιμένατε με μεγάλη προσδοκία, χαρά και αγωνία. Μπορείτε να είχατε ήδη σχεδιάσει να γιορτάσετε την άφιξη του με τους φίλους και την οικογένειά σας. Όμως, αντί να γιορτάζετε, νιώθετε θλιμμένη, βάζετε συχνά τα κλάματα και αντί για χαρά και ενθουσιασμό, βιώνετε εξάντληση, άγχος και αβοηθητότητα.

Μπορεί να μην το περιμένατε , αλλά η ήπια κατάθλιψη και οι εναλλαγές της διάθεσης είναι κοινά στις νέες μητέρες. Η συντριπτική πλειοψηφία των νέων μητέρων βιώνουν τουλάχιστον κάποια συμπτώματα μετά τον τοκετό, συμπεριλαμβανομένων κατήφειας, θλίψης, δυσκολίας στον ύπνο, ευερεθιστότητας, αλλαγών στην όρεξη, προβλήματα συγκέντρωσης. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μέσα σε λίγες ημέρες από τον τοκετό και διαρκούν από λίγες ημέρες έως μερικές εβδομάδες. Τα συμπτώματα αυτά είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της νέας μητρότητας – κατά πάσα πιθανότητα προκαλούνται από τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν μετά τη γέννηση. Αν τα έχετε, δεν υπάρχει κανένας λόγος για ανησυχία. Θα αισθανθείτε καλύτερα όταν τα επίπεδα στις ορμόνες σας ομαλοποιηθούν. Εκτός από την υποστήριξη των αγαπημένων σας δεν χρειάζεται όλο αυτό κάποια θεραπεία.

Τα σημεία και συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης

Σε αντίθεση με την θλίψη μετά τον τοκετό, η επιλόχεια κατάθλιψη είναι ένα πιο σοβαρό πρόβλημα, που δεν πρέπει να αγνοήσετε. Ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο.

Στην αρχή, η κατάθλιψη μετά τον τοκετό μπορεί να μοιάζει με την απλή θλίψη. Στην πραγματικότητα, η κατάθλιψη μετά τον τοκετό και η κοινή θλίψη έχουν πολλά κοινά συμπτώματα, όπως εναλλαγές της διάθεσης, αναίτιο κλάμα, θλίψη, αϋπνία, και ευερεθιστότητα. Η διαφορά είναι ότι με την κατάθλιψη μετά τον τοκετό, τα συμπτώματα είναι αρκετά πιο σοβαρά (όπως αυτοκτονικές σκέψεις ή αδυναμία να φροντίσετε το νεογέννητό σας), στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας και είναι μεγαλύτερης διάρκειας.

Η επιλόχεια κατάθλιψη εκδηλώνεται συνήθως σύντομα μετά τον τοκετό και αναπτύσσεται σταδιακά σε μια περίοδο αρκετών μηνών. Μετά τον τοκετό η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί ξαφνικά, αλλά σε ορισμένες γυναίκες, οι πρώτες ενδείξεις εμφανίζονται μέχρι και μήνες αφού έχουν γεννήσει.

Τα σημεία και συμπτώματα της ψύχωσης μετά τον τοκετό

Η επιλόχεια ψύχωση είναι μια σπάνια, αλλά πολύ σοβαρή διαταραχή που μπορεί να αναπτυχθεί μετά τον τοκετό. Χαρακτηρίζεται από την απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα. Η επιλόχεια ψύχωση θα πρέπει να θεωρείται επείγον ιατρικό περιστατικό. Λόγω του υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία ή η παιδοκτονία, απαιτείται συνήθως νοσηλεία για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια της μητέρας και του μωρού.

Η επιλόχεια ψύχωση αναπτύσσεται ξαφνικά, συνήθως μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό, και μερικές φορές μέσα σε 48 ώρες. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Τι προκαλεί την κατάθλιψη μετά τον τοκετό και οι παράγοντες κινδύνου

Οι ακριβείς λόγοι για τους οποίους κάποιες νέες μητέρες μπορούν να αναπτύξουν κατάθλιψη μετά τον τοκετό δεν είναι άγνωστοι, αλλά όμως μια σειρά από παράγοντες κινδύνου θεωρείται ότι συντείνουν στο πρόβλημα.

Οι αιτίες της κατάθλιψης μετά τον τοκετό

Οι ορμονικές αλλαγές. Μετά τον τοκετό, οι γυναίκες βιώνουν μια μεγάλη αυξομείωση επιπέδων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Τα επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς μπορούν επίσης να μειωθούν, γεγονός που οδηγεί σε κόπωση και κατάθλιψη. Οι ταχείες αυτές ορμονικές αλλαγές, μαζί με τις αλλαγές στην πίεση του αίματος, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, και του μεταβολισμού μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη μετά τον τοκετό.

Οι φυσικές μεταβολές. Ο τοκετός επιφέρει πολλές σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές. Συχνά υπάρχει έντονη ενασχόληση με την δυσκολία απώλειας βάρους που αποκτήθηκε με την εγκυμοσύνη και συχνά διαταράσσεται η εικόνα εαυτού, με φόβο ότι δεν θα επανέλθει η προηγούμενη φυσική κατάσταση.

Στρες. Το άγχος της φροντίδας για ένα νεογέννητο είναι πρωτόγνωρο και συχνά πολύ μεγάλο. Οι νέες μητέρες αναγκάζονται συχνά να στερηθούν τον ύπνο τους. Επιπλέον, μπορεί να αισθάνονται αγχωμένες και ανήσυχες για την ικανότητά τους να φροντίσουν κατάλληλα το μωρό τους. Οι προσαρμογές αυτές μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολες και χρονοβόρες, ειδικά κατά την πρώτη μητρότητα (στο πρώτο μωρό) όταν οι νέες μητέρες πρέπει να συνηθίσουν σε μια εντελώς νέα ταυτότητα.

Οικογενειακό ιστορικό επιλόχειας κατάθλιψης ή ψύχωσης. Πολύ συχνά ανευρίσκεται τέτοιο οικογενειακό ιστορικό στις νέες μητέρες που αναπτύσσουν επιλόχεια κατάθλιψη ή ψύχωση και είναι επιβεβλημένο να έχει αυτό διερευνηθεί εκ των προτέρων, ώστε να ληφθούν μέτρα και να υπάρξει στενή παρακολούθηση μετά τον τοκετό. Συχνά επίσης υπάρχει και ατομικό ιστορικό νόσων Κατάθλιψης ή Ψύχωσης στις λεχώνες που αναπτύσσουν επιλόχειο κατάθλιψη ή ψύχωση.

Οι παράγοντες κινδύνου για την κατάθλιψη μετά τον τοκετό

Μερικές γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλες να αναπτύξουν κατάθλιψη μετά τον τοκετό. Οι παρακάτω παράγοντες θεωρούνται προδιαθεσικοί:

– ένα προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης

– ιστορικό σοβαρών επεισοδίων προεμμηνορροϊκού συνδρόμου

– ιατρικές επιπλοκές για τις μέλλουσες μητέρες ή το μωρό τους

– δυσκολίες στις σχέσεις με τους συντρόφους τους

– έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια ή τους φίλους τους

Πώς η επιλόχεια κατάθλιψη επηρεάζει το μωρό

Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να λειτουργήσετε, όπως και την ικανότητά σας να φροντίσετε τον εαυτό σας και το παιδί σας. Εάν έχετε κατάθλιψη μετά τον τοκετό, αυτό δεν σημαίνει ότι είστε κακή μητέρα. Ωστόσο, όταν αναλίσκεστε με τα συμπτώματα της κατάθλιψης, όπως η κόπωση, ευερεθιστότητα, απάθεια, και κλάμα, είναι δύσκολο – αν όχι αδύνατο – να φροντίσετε σωστά τις ανάγκες του νεογέννητού σας. Το μωρό σας θα επηρεαστεί εάν η κατάθλιψη έχει αφεθεί χωρίς θεραπεία.

Εάν πάσχετε από κατάθλιψη μετά τον τοκετό, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αισθάνεστε ενοχές ή ντροπή. Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης είναι έξω από τον έλεγχό σας, και δεν σας καθιστούν έναν κακό άνθρωπο ή μια κακή μητρική φιγούρα. Ωστόσο, η επιλογή του να πάρετε θεραπεία είναι υπό τον έλεγχό σας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατάθλιψη έχει επιπτώσεις τόσο για εσάς όσο και για το παιδί σας, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια αμέσως.

Η επιλόχεια κατάθλιψη και η προσκόλληση του βρέφους

Η έρευνα έχει δείξει ότι οι καταθλιπτικές μητέρες αλληλεπιδρούν λιγότερο με τα μωρά τους. Οι γυναίκες με επιλόχεια κατάθλιψη είναι λιγότερο πιθανό να θηλάσουν, να παίξουν και να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους. Μπορούν επίσης να είναι ασυνεπείς με τον τρόπο που φροντίζουν τα νεογνά τους.

Οι καταθλιπτικές μητέρες μπορεί να είναι τρυφερές και προσεκτικές κατά καιρούς, αλλά άλλες φορές μπορεί να αντιδράσουν αρνητικά. Η ασυνέπεια αυτή διαταράσσει τη φυσιολογική διαδικασία προσκόλλησης μεταξύ μητέρας και παιδιού . Αυτή η συναισθηματική διαδικασία προσκόλλησης, είναι το πιο σημαντικό καθήκον της παιδικής ηλικίας.

Μια ασφαλής προσκόλληση διαμορφώνεται όταν η μητέρα ανταποκρίνεται θερμά και με συνέπεια στις φυσικές και συναισθηματικές ανάγκες του μωρού της. Όταν το μωρό κλαίει, η μητέρα το καταπραΰνει. Εάν το μωρό γελά ή χαμογελά, η μητέρα ανταποκρίνεται αντίστοιχα. Στην ουσία, η μητέρα και το παιδί είναι σε συγχρονισμό. Αναγνωρίζουν και απαντούν ο ένας στα μηνύματα του άλλου.

Όμως, μια καταθλιπτική μητέρα είναι λιγότερο πιθανό να απαντήσει με τρόπο σύντονο στα μηνύματα του παιδιού της, με αποτέλεσμα το παιδί να είναι σε κίνδυνο για πολλαπλές αναπτυξιακές δυσκολίες και καθυστερήσεις, συμπεριλαμβανομένης της συμπεριφοράς, και των συναισθηματικών και κοινωνικών προβλημάτων στο μέλλον.