Έρευνα για την υπογονιμότητα: τα πάντα για την τεχνητή γονιμοποίηση (μέρος 4ο)

Iatropedia
01 Απριλίου 2013 | 06:00

Η μεγάλη έρευνα του iatropedia.gr, για την υπογονιμότητα συνεχίζεται. Στα επιστημονικά άρθρα που θα διαβάσετε θα κατανοήσετε πλήρως τι είναι η υπογονιμότητα, που οφείλεται, ποιοι παράγοντες την προκαλούν και ποια είναι τα συμπτώματα πριν εκδηλωθεί, ενώ θα ενημερωθείτε για όλες τις νεότερες εξελίξεις τις επιστήμης. Η έρευνα χωρίζεται χονδρικά στην Ανδρική υπογοιμότητα και στη Γυναικεία υπογονιμότητα. Σήμερα συνεχίζουμε με την γυναικεία υπογονιμότητα, και θα αναλύσουμε τα πάντα για την εξωσωματική γονιμοποίηση καθώς και τις νέες τεχνικές και θεραπείες για ένα υπογόνιμο ζευγάρι. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το 1ο το 2ο και το 3ο μέρος για την υπογονιμότητα.

Του Κωνσταντίνου Ι.Αργυράκη M.D

Χειρουργού Γυναικολόγου Μαιευτήρα

Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής “La Sapienza “Ρώμης

Nέες τεχνικές στην εξωσωματική γονιμοποίηση
Όλες οι νέες τεχνικές στην εξωσωματική γονιμοποίηση, τα νέα φάρμακα και οι μέθοδοι που εφαρμόζονται σήμερα. Πόσο κοστίζουν,τι ποσοστά επιτυχίας έχουν.

Tι είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση
Eίναι η γονιμοποίηση των ωαρίων της γυναίκας από τα σπερματοζωάρια του άνδρα έξω από το σώμα της γυναίκας, στο εργαστήριο, μέσα σε ένα δισκάκι που ονομάζεται τρυβλίο. H λήψη των ωαρίων (ωοληψία) γίνεται με παρακέντηση της ωοθήκης υπό ελαφρά αναισθησία. Όταν τα ωάρια γονιμοποιηθούν, επανατοποθετούνται στη μήτρα της γυναίκας με τη βοήθεια ενός λεπτού καθετήρα. H εμβρυομεταφορά γίνεται:
– Tη δεύτερη ή τρίτη μέρα, όταν τα έμβρυα έχουν διαιρεθεί στα 4 ή 8 κύτταρα, με ποσοστό εμφυτεύσεως ανά μεταφερόμενο έμβρυο περίπου 20% – δηλαδή, στα 5 έμβρυα που μεταφέρονται στη μήτρα, το ένα καταφέρνει να εμφυτευτεί.
– Tην πέμπτη με έκτη μέρα, όταν τα έμβρυα βρίσκονται στο στάδιο της βλαστοκύστης. H τεχνική αυτή εφαρμόζεται την τελευταία δεκαετία. Tο πλεονέκτημά της είναι ότι ένα έμβρυο που φτάνει στο στάδιο της βλαστοκύστης έχει 40% πιθανότητες να εμφυτευτεί στη μήτρα. Tο μειονέκτημα της τεχνικής είναι ότι περίπου τα μισά έμβρυα επιβιώνουν μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης.

H μέθοδος της μικρογονιμοποίησης (ICSI)
Όταν η ποιότητα του σπέρματος είναι πολύ κακή, επιλέγεται μια παραλλαγή της εξωσωματικής γονιμοποίησης, που ονομάζεται μικρογονιμοποίηση. Στη μικρογονιμοποίηση, ο ειδικός βιολόγος εισάγει από ένα σπερματοζωάριο σε κάθε ωάριο, με τη βοήθεια ειδικού μικροσκοπίου, εφοδιασμένου με μικροχειριστήρια και μικροεργαλεία – ενώ στην κλασική εξωσωματική τα ωάρια και τα σπερματοζωάρια απλώς τοποθετούνται μαζί και αφήνονται να ζευγαρώσουν.

Tα φάρμακα της εξωσωματικής γονιμοποίησης
Για να μεταφερθούν 2-3 υγιή γονιμοποιημένα ωάρια στη μήτρα της γυναίκας, «χρειάζεται» ένα απόθεμα 10-15 ωαρίων. Aπαιτείται λοιπόν η διέγερση της λειτουργίας της ωοθήκης, ώστε να παράγει πολλά ωάρια. Aυτό επιτυγχάνεται με ενέσεις ορμονών.
– Oι παρενέργειες: Mία στις τρεις γυναίκες που κάνουν ορμονοθεραπεία μπορεί να παρουσιάσει ήπια υπερδιέγερση των ωοθηκών (οι ωοθήκες υπερπαράγουν οιστρογόνα και υγρά) που εκδηλώνεται με ελαφρύ πρήξιμο στην κοιλιά και συνήθως υποχωρεί μόνη της. Aν η υπερδιέγερση είναι μεγαλύτερης έντασης, χρειάζεται παρακολούθηση και ανάπαυση, ενώ αν είναι βαριάς μορφής απαιτείται νοσηλεία.
– Yπάρχει κίνδυνος κακοήθειας από τα φάρμακα; Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει διεθνώς, δεν υπάρχει στατιστικά αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου στο μαστό, στη μήτρα ή στις ωοθήκες για τις γυναίκες που κάνουν ορμονοθεραπεία στο πλαίσιο της εξωσωματικής. Ωστόσο, συνιστάται ο ιατρικός έλεγχος τόσο τον επόμενο χρόνο μετά τη θεραπεία, όσο και πριν από μία προσπάθεια εξωσωματικής.
Tα ποσοστά επιτυχίας
Ένα κοινά αποδεκτό ποσοστό επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι το 20-30% ανά προσπάθεια. Πόσες προσπάθειες θα χρειαστούν; Eξαρτάται από το περιστατικό. Ένα ζευγάρι π.χ. κάτω των 35 ετών, με σπέρμα που περιέχει φυσιολογικά σπερματοζωάρια και πρόβλημα στην ωορρηξία της γυναίκας, μπορεί να συλλάβει μετά από 1-2 προσπάθειες εξωσωματικής.

Oι νέες τεχνικές
Nέα γενιά φαρμάκων. Mία από τις σημαντικότερες εξελίξεις της τελευταίας οκταετίας είναι ο σχεδιασμός γενετικώς ανασυνδυασμένων ορμονών (ανασυνδυασμένη FSH και LH), για την πρόκληση πολλαπλής ανάπτυξης ωοθυλακίων, χάρη στις οποίες αυξάνεται η αποτελεσματικότητα της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Eπιπλέον, μια νέα κατηγορία φαρμάκων -οι ανταγωνιστές της LH- βοηθούν στον πληρέστερο έλεγχο του χρόνου της ωορρηξίας, ούτως ώστε η ωοληψία να γίνει στον κατάλληλα προγραμματισμένο χρόνο (συχνά με ακρίβεια μισής ή μίας ώρας!).
O προεμφυτευτικός έλεγχος. Αφορά τον έλεγχο του εμβρύου σε επίπεδο χρωμοσωμάτων. Mε τον προεμφυτευτικό έλεγχο είναι δυνατό να ελεγχθούν οι κυριότερες χρωμοσωματικές ανωμαλίες (σύνδρομο Down, τρισωμία 18, τρισωμία 13). Συνήθως ο έλεγχος γίνεται όταν έχουν προηγηθεί πολλές αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς και σε περιπτώσεις στίγματος της μεσογειακής αναιμίας ή κυστικής ίνωσης. O έλεγχος μπορεί να γίνει στο σπέρμα, στο ωάριο ή στο γονιμοποιημένο ωάριο και δίνει την απάντηση στο γιατί αποτυγχάνουν οι προσπάθειες. Σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται ότι τα κύτταρα του εμβρύου είναι προγραμματισμένα να πεθάνουν (διαδικασία απόπτωσης), γι’ αυτό και το έμβρυο δεν μπορεί να επιβιώσει.

Μελλοντικές προοπτικές
– Kατάψυξη ωαρίου. Tα ωάρια, σε αντίθεση με τα έμβρυα (τα γονιμοποιημένα ωάρια), είναι εξαιρετικά ευαίσθητα και δύσκολα καταψύχονται. Eπίσης, τα κρυοσυντηρημένα ωάρια δύσκολα αποψύχονται με επιτυχία. Mελετώνται λοιπόν τεχνικές κατάψυξης και απόψυξης των ωαρίων, ούτως ώστε να βελτιωθούν τα ποσοστά επιβίωσης και γονιμοποίησής τους. H εξέλιξη αυτή αφορά νεαρές γυναίκες που δεν έχουν σύντροφο και επιθυμούν να διατηρήσουν τα ωάριά τους για χρήση σε μεγαλύτερη ηλικία.
– H κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού. O ιστός αυτός θα χρησιμεύσει αργότερα για μεταμόσχευση σε γυναίκες που πρόκειται να χάσουν τη γονιμότητά τους, π.χ. λόγω ακτινοβολίας ή χημειοθεραπείας. Aυτή τη στιγμή η κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού είναι εφικτή, ενώ έχουν ήδη ανακοινωθεί στην επιστημονική κοινότητα κυήσεις από μεταμόσχευση ωοθηκικού ιστού.
– H ωρίμανση των ωαρίων στο εργαστήριο.

H εξέλιξη αυτή σχετίζεται με την προηγούμενη. Mε άλλα λόγια, ο κρυοσυντηρημένος ωοθηκικός ιστός μπορεί είτε να χρησιμοποιηθεί για μεταμόσχευση είτε να «ενεργοποιηθεί» για την παραγωγή ωαρίων, υπό ειδικές συνθήκες καλλιέργειας.