Ιδιαίτερα επιβαρυντική για την ψυχική υγεία είναι η μόλυνση από ορισμένα είδη του ιού του έρπη. Ο έρπης των γεννητικών οργάνων μπορεί να έχει σοβαρές συναισθηματικές και συνεπώς κοινωνικές επιπτώσεις, ενώ ο έρπης ζωστήρας είναι εξαιρετικά επώδυνος και συχνά επίμονος.
Ο έρπης δεν είναι ένας ιός, αλλά οικογένεια ιών που περιλαμβάνει πάνω από 150 μέλη. Οι ανθρώπινοι ερπητοϊοί είναι οκτώ. Από αυτούς, ο ιός του απλού έρπητα (HSV-1 και HSV-2) και ο έρπης ζωστήρας (VZV) επιβαρύνουν ιδιαίτερα τους ασθενείς και ψυχολογικά, αναφέρει ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
Ο έρπης των γεννητικών οργάνων μπορεί να έχει συναισθηματικές και κοινωνικές επιπτώσεις σε άνδρες και γυναίκες. Οι αρνητικές συνέπειες αφορούν την εργασία ή το σχολείο, τη σεξουαλική ζωή και τις σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια.
Όσοι πρωτοεμφανίζουν τη δερματοπάθεια και όταν αυτή υποτροπιάζει είναι πιθανόν να βιώνουν:
- Κατάθλιψη
- Ανησυχία για την ύπαρξη άλλων ασθενειών
- Στρες
- Άγχος
- Απομόνωση
- Στίγμα
Αντιμετωπίζουν, επίσης, συχνά μείωση της αυτοεκτίμησης, της αυτοαντίληψης, της αυτοπεποίθησης και υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία.
Εξίσου επώδυνη εμπειρία που έχει σημαντικό αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική ευεξία των πασχόντων είναι και ο έρπης ζωστήρας. Ο πόνος είναι τέτοιας έντασης που εμποδίζει την ικανότητα των ασθενών να εκτελούν τις κανονικές τους δραστηριότητες, ανεξάρτητα από την ηλικία τους.
Οι περισσότεροι αναφέρουν ότι η νόσος επιδρά αρνητικά στη διάθεσή τους, με αποτέλεσμα να μην απολαμβάνουν τη ζωή. Όταν ο πόνος συνεχίζει για μήνες μετά από την πρώτη εκδήλωση των συμπτωμάτων, είναι πιθανό να παρουσιάσουν:
- Άγχος
- Κατάθλιψη
- Αϋπνία
Ο έρπης των γεννητικών οργάνων
Τον έρπη των γεννητικών οργάνων προκαλούν οι ιοί HSV-1 και HSV-2. Είναι μία μολυσματική ασθένεια που έχει υποτροπιάζοντα χαρακτήρα. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια έχει ανοδικές τάσεις. Ο παγκόσμιος επιπολασμός αυξάνεται με περίπου:
- 140 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 15-49 ετών να έχουν μολυνθεί από τον ιό HSV-1
- 417 εκατομμύρια να έχουν μολυνθεί από τον ιό HSV-2
Η μετάδοση γίνεται συνήθως με άμεση επαφή, μέσω εκκρίσεων από βλάβες στους βλεννογόνους του στόματος, των γεννητικών οργάνων ή του πρωκτού, αλλά και από την επαφή με βλάβες σε σημεία του δέρματος.
Έως και το 70% όλων των λοιμώξεων από τον HSV-2 των γεννητικών οργάνων μεταδίδονται κατά την ασυμπτωματική φάση. Οι 8 στους 10 ασθενείς δεν γνωρίζουν καν ότι έχουν μολυνθεί, εξηγεί ο δρ Στάμου.
Κατά την πρώτη εκδήλωση, τα συμπτώματα μπορεί να είναι επώδυνα και να διαρκέσουν έως 20 ημέρες. Μικρές φλύκταινες (φουσκάλες με υγρό) μπορεί να εμφανιστούν:
- Στα εξωτερικά γεννητικά όργανα
- Τον τράχηλο
- Το ορθό
- Τους μηρούς
- Τους γλουτούς
Οι φλύκταινες «σκάνε» και αφήνουν έλκη, τα οποία μετά από την επούλωση αφήνουν ερυθρότητα για λίγο καιρό. Αρκετοί ασθενείς νιώθουν μούδιασμα, κάψιμο ή κνησμό στα σημεία που εκδηλώνονται τα συμπτώματα.
Μπορεί, επίσης να εμφανίσουν πυρετό και κακουχία ή και ειδικότερα συμπτώματα, όπως δυσουρία, κολπικό ή ουρηθρικό έκκριμα.
Μετά τη μόλυνση ο ιός παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στα νευρικά γάγγλια της μολυσμένης περιοχής. Έτσι μπορεί να υποτροπιάσει. Ο υποτροπιάζων έρπης των γεννητικών οργάνων διαρκεί λιγότερο (5-10 ημέρες) και προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα. Οι ασθενείς συνήθως δεν εμφανίζουν πυρετό και κακουχία.
Ο έρπης ζωστήρας
Αντίστοιχα, ο έρπης ζωστήρας προκαλείται από την επανενεργοποίηση του ιού της ανεμευλογιάς (VZV). Προκαλεί πόνο και φυσαλιδώδες εξάνθημα στη μία πλευρά του σώματος, συχνότερα:
- Στον θώρακα
- Την οσφυϊκή χώρα
- Τον λαιμό
- Το πρόσωπο
Ο κίνδυνος εμφάνισής του υπολογίζεται ότι είναι περίπου 30%. Η συχνότερη επιπλοκή του και από τις πιο δύσκολα θεραπεύσιμες είναι η μεθερπητική νευραλγία. Είναι μία επώδυνη κατάσταση που επιμένει για περισσότερες από 90 ημέρες μετά από την εμφάνιση του εξανθήματος. Μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ποιότητα ζωής του ασθενή.
Η θεραπεία με φάρμακα, ωστόσο, μαζί με στοχευμένες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις, μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτές τις δυσάρεστες συνέπειες.
Πως αντιμετωπίζεται ο έρπης
Τα πρωτογενή επεισόδια και οι συχνές υποτροπές αντιμετωπίζονται με αντιιική αγωγή. Υποβοηθητικά χορηγείται τοπική αλοιφή. Είναι όμως πιθανό να εμφανιστεί ιική αντίσταση ή αποτυχία ύφεσης των συμπτωμάτων, διότι δεν υπάρχει πλήρης ίαση, δηλαδή εκρίζωση του ιού HSV ή του VZV από τον οργανισμό.
Επιπλέον, απαιτούνται μέτρα αυτοφροντίδας, όπως:
- Τακτικό πλύσιμο για την πρόληψη δευτερογενούς μόλυνσης
- Επιλογή άνετων ρούχων για να μειώνεται ο ερεθισμός των βλαβών
- Αποφυγή έκθεσης στο υπεριώδες φως και υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ.
Πρέπει ακόμα να λαμβάνονται μέτρα για τη μείωση του πόνου (αναλγητικά φάρμακα) και μέτρα ελέγχου μετάδοσης των λοιμώξεων, όπως:
- Η μη χρήση πετσετών από κοινού
- Η αποχή από το σεξ μέχρι να υποχωρήσουν τελείως οι βλάβες
Σύμφωνα με διπλή-τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Biomedicines, η μελατονίνη μπορεί να είναι μια άλλη επιλογή για την κατασταλτική θεραπεία του υποτροπιάζοντος έρπητα των γεννητικών οργάνων.
«Αυτά τα δεδομένα υποδεικνύουν την ανάγκη για αποτελεσματική πρόληψη, όπως ο εμβολιασμός κατά του ιού της ανεμευλογιάς, προκειμένου να αποφευχθεί μετέπειτα η εμφάνιση έρπητα ζωστήρα, η χρήση προφυλακτικών και οι μονογαμικές σχέσεις για την αποτροπή μετάδοσης του ιού HSV-2. Όσον αφορά, όμως, στον ιό HSV-1 δεν μπορούν να ληφθούν ιδιαίτερα προφυλακτικά μέτρα, αφού η μετάδοσή του μπορεί να γίνει ακόμα και με ένα αθώο φιλί κατά την παιδική ηλικία (μέσω του σάλιου) ή με άγγιγμα αντικειμένου που φέρει τον ιό», καταλήγει ο δρ Στάμου.
Φωτογραφία: iStock