Σύγχυση φαίνεται ότι επικρατεί στο κοινό για την έξαρση της νόσου mpox και τον νέο παγκόσμιο συναγερμό που σήμανε την περασμένη εβδομάδα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), καθώς πολλοί νομίζουν πως όποιο κρούσμα αναφέρεται είναι από το νέο στέλεχος του υπαίτιου ιού. Η πραγματικότητα, όμως, είναι διαφορετική.
Όπως αναφέρει το CNN, πριν από δύο χρόνια ο ΠΟΥ είχε κηρύξει κατάσταση παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης για την mpox, επειδή διασπειρόταν σε πολλές χώρες του κόσμου ένα συγκεκριμένο στέλεχος του ιού. Το στέλεχος αυτό λέγεται κλάδος 2b (clade 2b) και προκαλεί σχετικά ήπια νόσο.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, η προηγούμενη έξαρση ναι μεν έχει περιοριστεί, αλλά ο ιός εξακολουθεί να κυκλοφορεί. Συνολικά, από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως και τις 30 Ιουνίου 2024 έχουν καταγραφεί 99.176 κρούσματα της mpox σε 116 χώρες του κόσμου.
Από τους ασθενείς οι 208 έχουν χάσει τη ζωή τους. Επιπλέον, τον εφετινό Ιούνιο καταγράφηκαν 934 νέα, εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 26 χώρες του κόσμου. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται 100 στην ευρωπαϊκή περιφέρεια του ΠΟΥ και 175 στην αμερικανική.
Τα περισσότερα όμως (τα 567) είναι από την αφρικανική περιοχή. Σε αυτήν η mpox ενδημεί εδώ και δεκαετίες. Το πρώτο κρούσμα καταγράφηκε στο Κονγκό το 1970.
Εφέτος, όμως, στην περιοχή δεν κυκλοφορεί μόνο το στέλεχος clade 2b, αλλά και ένα νέο, πιο επιθετικό: το στέλεχος 1b (clade 1b) για το οποίο κηρύχθηκε ο νέος παγκόσμιος συναγερμός.
Το προηγούμενο στέλεχος που κυκλοφορεί παγκοσμίως, μεταδίδεται κυρίως με μη-ασφαλείς πρακτικές σεξ. Το νέο και πιο επικίνδυνο εξαπλώνεται κυρίως σε παιδιά. Επιπλέον, έχει πολύ μεγαλύτερη θνησιμότητα από το προηγούμενο.
Διαφορά σε κρούσματα, θανάτους
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό όπου υπάρχουν και τα δύο στελέχη, τα ύποπτα και επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι σχεδόν 17.800 από τις αρχές του χρόνου, σύμφωνα με τα Αφρικανικά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (Africa CDC).
Ειδικότερα, τα ύποπτα κρούσματα της mpox ήταν 14.934 έως τις 16 Αυγούστου. Τα επιβεβαιωμένα κρούσματα ήταν 2.860. Οι 535 από τους ασθενείς είχαν χάσει τη ζωή τους. Οι 24, δε, την εβδομάδα 9-16 Αυγούστου 2024.
Το νέο στέλεχος προκαλεί παγκόσμια ανησυχία, διότι επιπλέον δείχνει να εξαπλώνεται γρήγορα. Επιπλέον, δείχνει να μεταδίδεται εύκολα και με την σεξουαλική επαφή, ενώ ήδη έφτασε από το ανατολικό Κονγκό, στην Ρουάντα, την Ουγκάντα, το Μπουρούντι και την Κένυα. Ένα εισαγόμενο κρούσμα, δε, έχει αναφερθεί και στη Σουηδία.
Βέβαια, στελέχη του κλάδου 1 έχουν ξαναναφερθεί κατά το παρελθόν. Πάντοτε όμως προκαλούσαν πιο σοβαρή νόσο. Η θνησιμότητά τους έχει ξεπεράσει ακόμα και το 10% κατά το παρελθόν, αναφέρουν τα Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια είναι αισθητά χαμηλότερη, αλλά και πάλι πολύ υψηλότερη απ’ ό,τι με τα στελέχη του κλάδου 2. Με αυτά περιορίζεται γύρω στο 0,2%
Τι γίνεται τώρα
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι με τον παγκόσμιο συναγερμό θα επιταχυνθεί η παροχή βοήθειας προς την ΛΔ του Κονγκό, ώστε να ανακόψει τη διαφορά του επιθετικού νέου στελέχους. Κύριος στόχος είναι να βελτιωθεί η διαγνωστική ικανότητα της χώρας και η εμβολιαστική κάλυψη των ομάδων υψηλού κινδύνου.
Εμβόλιο υπάρχει από την προηγούμενη παγκόσμια έξαρση, αλλά οι αφρικανικές χώρες δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στις δύο δόσεις που απαιτούνται για κάθε ασθενή.
Πόσο πρέπει, λοιπόν, να μας ανησυχεί κάθε νέο κρούσμα της νόσου; Είναι σαφές ότι η mpox είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημοσίας υγείας που πλήττει ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού (π.χ. παιδιά). Ωστόσο με τον εμβολιασμό των ομάδων υψηλού κινδύνου, η πορεία της μπορεί να ανακοπεί, όπως απέδειξε και η προηγούμενη έξαρσή της. Σημειώνεται, πως ο ΠΟΥ ήρε την προηγούμενη κατάσταση παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης 10 μήνες μετά την ανακήρυξή της.
Φωτογραφία: iStock