H ευλογιά των πιθήκων (monkeypox) είναι μια ιογενής νόσος που προσβάλει τους πιθήκους, τα τρωκτικά και άλλα ζώα και σπάνια καταγράφονται κρούσματα σε ανθρώπους. Η νόσος μοιάζει με την ανθρώπινη ευλογιά, ενός νοσήματος που έχει εξαλειφθεί μετά τον εκτεταμένο εμβολιασμό, με τελευταίο κρούσμα στη Σομαλία το 1976.
Δρ. Ελένη Πατρόζου
Όπως αναφέρει η παθολόγος-λοιμωξιολόγος Ελένη Πατρόζου, επιστημονική συνεργάτις του ΥΓΕΙΑ, η ευλογιά των πιθήκων είναι γνωστή από το 1958. Το πρώτο περιστατικό σε άνθρωπο περιγράφηκε στο 1970, στη Δημοκρατία του Κονγκό. Έκτοτε οι περισσότερες περιπτώσεις σε ανθρώπους εντοπίζονται στην Υποσαχάρια Αφρική.
Το 2003 καταγράφηκαν, για πρώτη φορά εκτός Αφρικής, 47 περιστατικά στις ΗΠΑ. Όλα συνδέθηκαν με επαφή με ένα είδος αρουραίου που είχε εισαχθεί από ενδημική περιοχή της Δυτικής Αφρικής.
Η πρόσφατη επιδημία της ευλογιάς των πιθήκων στους ανθρώπους άρχισε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 7 Μαΐου 2022. Έκτοτε παρατηρείται σταδιακή αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και σε χώρες της Βόρειας Αμερικής.
Πώς μπορεί να μολυνθεί κάποιος από την ευλογιά των πιθήκων
Οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν μετά από ένα δάγκωμα ή άμεση επαφή με τα σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ζώου. Η νόσος μεταδίδεται και από άνθρωπο σε άνθρωπο μετά από επαφή με αναπνευστικές εκκρίσεις (σταγονίδια) ή δερματικές βλάβες.
Τα σταγονίδια που μεταφέρουν τον ιό της ευλογιάς είναι μεγάλα σε μέγεθος και πέφτουν γρήγορα στο έδαφος (εντός 1 μέτρου). Επομένως, η μετάδοση της νόσου απαιτεί συνήθως παρατεταμένη επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, σε αντίθεση με τα μικρότερα σταγονίδια που μεταφέρουν τον κορωνοϊό.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα εκδηλώνονται 5-21 μέρες μετά την επαφή με το κρούσμα. Συμπεριλαμβάνουν τα εξής:
- Πυρετό (τον εκδηλώνει πάνω από το 90% των περιστατικών)
- Ρίγη
- Αδιαθεσία
- Κεφαλαλγία
- Λεμφαδενοπάθεια
Μία έως τρεις ημέρες αργότερα εμφανίζεται χαρακτηριστικό εξάνθημα, αρχικά στο πρόσωπο και στη συνέχεια στο υπόλοιπο σώμα. Το εξάνθημα είναι αρχικά κηλιδώδες, στη συνέχεια φυσαλιδώδες (φουσκάλες) και μετά φλυκταινώδες (φυσαλίδες με πύον). Μοιάζει με την ανεμευλογιά με τη διαφορά ότι δεν προκαλεί κνησμό και όλες οι φυσαλίδες είναι στο ίδιο στάδιο εξέλιξης.
Σε γενικές γραμμές, η ευλογιά των πιθήκων είναι ήπια νόσος. Διαρκεί 2-4 εβδομάδες και συνήθως αυτοϊάται. Ωστόσο μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρή νόσηση σε βρέφη ή σε άτομα με πολύ αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, διευκρινίζει η κυρία Πατρόζου.
Εμβολιασμός
Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς θεωρείται ότι παρέχει προστασία έναντι της μόλυνσης (μέχρι 85%) από την ευλογιά των πιθήκων, επειδή είναι στενά συγγενείς ιοί. Ωστόσο στη χώρα μας, όπως και στις υπόλοιπες χώρες του δυτικού κόσμου, ο εμβολιασμός έχει σταματήσει μετά το 1980, καθώς η ευλογιά εξαλείφθηκε.
Συνεπώς, πολλοί άνθρωποι άνω των 50 ετών έχουν κάποια ανοσία στην ευλογιά των πιθήκων, αλλά οι νεότεροι είναι απροστάτευτοι.
Οι πιθανότητες για πανδημία
Το ερώτημα προς την επιστημονική κοινότητα έχει διατυπωθεί και είναι σαφές. Κινδυνεύουμε από μια νέα πανδημία; Η απάντηση είναι πως όχι, απαντά η κυρία Πατρόζου, διότι:
- Ο ιός είναι πολύ λιγότερο μεταδοτικός.
- Δεν υπάρχει ασυμπτωματική νόσηση. Επομένως τα κρούσματα μπορούν να εντοπιστούν και να απομονωθούν πριν μεταδοθεί η νόσος ευρέως.
- Σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού έχει μερική ανοσία (μέχρι και 85%) έναντι του ιού της ευλογίας των πιθήκων, καθώς έχουν εμβολιαστεί για την ανθρώπινη ευλογιά.
- Υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιτυχώς και μετά την έκθεση (εντός 4 ημερών), καθώς ο χρόνος επώασης είναι μακρύς και επιτρέπει στο εμβόλιο να επάγει την παραγωγή αντισωμάτων.
- Υπάρχουν διαθέσιμα αντιιϊκα φάρμακα που έχουν αποδεδειγμένη δράση έναντι του ιού της ευλογίας.
- Ο ιός που προκαλεί ευλογιά των πιθήκων είναι DNA ιός και σε αντίθεση με τον κορωνοϊό δεν μεταλλάσσεται ευχερώς. Έτσι δεν μπορεί να νοσήσει κανείς επανειλημμένα και τα εμβόλια διατηρούν την ισχύ τους.
Φωτογραφία: iStock