Η εξέλιξη της εγχειρητικής του καταρράκτη έχει αποτελέσει έναν από τους πλέον πρωτοπόρους τομείς στη χειρουργική και την ιατρική γενικότερα στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας. Επεμβάσεις καταρράκτη αποτυπώνονται σε αιγυπτιακά μνημεία από τα μέσα της τρίτης χιλιετίας προ Χριστού και η σύγχρονη χειρουργική ξεκινά στα 1748 από τον J. Daviel στην Γαλλία.
Καινοτόμες ιδέες στην συγκεκριμένη επέμβαση που άλλαξαν ριζικά τον θεώρηση της χειρουργικής γενικότερα αποτελούν η ένθεση διαυγούς τεχνητού ενδοφακού μετά την αφαίρεση του καταρράκτη από τον H. Ridley στην Αγγλία το 1950, που υπήρξε το πρώτο επιτυχές μόνιμο τεχνητό ιατρικό ένθεμα στον ανθρώπινο οργανισμό, μειώνοντας την πιθανότητα χρήσης γυαλιών μετεγχειρητικά, καθώς και η διενέργεια της επέμβασης στο εσωτερικό του οφθαλμού με την μέθοδο της φακοθρυψίας και την χρήση υπερήχων από μικρή τομή από τον C. Kelman στις ΗΠΑ το 1967 που συνέβαλε στην ταχύτατη μετεγχειρητική αποκατάσταση. Αυτή η μέθοδος αποτελεί μια από τις πρώτες ενδοσκοπικές επεμβάσεις παγκοσμίως και είναι η τεχνική επιλογής ως και σήμερα. Στα πλαίσια της τεχνολογικής εξέλιξης δεν μπορούσε να λείψει και η χρήση της τεχνολογίας των laser με την θεραπεία του δευτερογενούς καταρράκτη από την D.S Aron-Rosa το 1978 με το Nd:YAG laser αποφεύγοντας πλήρως τις τομές στον οφθαλμό.
Σήμερα λοιπόν οι απαιτήσεις από μια επέμβαση καταρράκτη έχουν ξεπεράσει την απλή απομάκρυνση της θολερότητας ή ακόμα και την εξασφάλιση μετεγχειρητικής όρασης στα πλαίσια της φυσιολογικής όρασης. Στον σύγχρονο τρόπο ζωής οι απαιτήσεις ανεβαίνουν υψηλότερα και έχουν στόχο την ταυτόχρονη ανεξαρτησία από βοηθήματα όρασης με την θεραπεία και των προϋπαρχόντων διαθλαστικών σφαλμάτων της μυωπίας, της υπερμετρωπίας και του αστιγματισμού με τελευταίας τεχνολογίας premium ενδοφακών (τορικών, ασφαιρικών όπως οι φακοί Acrysof Toric και IQ ) και διενέργεια αστιγματικών κερατοτομών καθώς και την αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας με τη χρήση πολυεστιακών ενδοφακών όπως οι Restor και PanOptix.
Για να αποδώσουν οι παραπάνω τεχνολογίες τα αναμενόμενα αποτελέσματα πρέπει να υπάρχει μεγάλη ακρίβεια, προβλεψιμότητα και επαναληψιμότητα στην αρχιτεκτονική της επέμβασης που δύσκολα επιτυγχάνεται ακόμα και από έμπειρους οφθαλμοχειρουργούς.
Εκεί ακριβώς έρχεται να εστιάσει η νέα τεχνολογία του femtosecond laser στη χειρουργική του καταρράκτη με πρωτοπόρο των εξελίξεων την πλατφόρμα LenSx της Alcon-Novartis που αποτελεί μέρος της Cataract Refractive Suite για τον σχεδιασμό και εκτέλεση της επέμβασης του καταρράκτη στην πιο προηγμένη σήμερα εκδοχή του.
Αυτή η τεχνολογία μας δίνει την δυνατότητα να μειώσουμε το σφάλμα που οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα είτε λόγω απειρίας είτε λόγω κακών συνθηκών διενέργειας του χειρουργείου (ασθενείς υψηλού κινδύνου για εμφάνιση επιπλοκών, κακή συμμόρφωση) διενεργώντας συγκεκριμένα στάδια της επέμβασης πλήρως αυτοματοποιημένα και με απαράμιλλη επαναληψιμότητα και ακρίβεια. Συγκεκριμένα η τεχνολογία του femtosecond μας δίνει τη δυνατότητα να τοποθετήσουμε τις απαιτούμενες τομές στον κερατοειδή στο απόλυτα επιθυμητό σημείο και με τέτοια αρχιτεκτονική ώστε να εκμηδενίσουμε την εμφάνιση μετεγχειρητικού αστιγματισμού ή και τη δυνατότητα της εξαιρετικά προβλέψιμης θεραπείας του προϋπάρχοντα υφιστάμενου αστιγματισμού.
Επιπρόσθετα επιτυγχάνει την διενέργεια της πρόσθιας καψουλόρηξης (της διάνοιξης της εξωτερικής κάψας του καταρρακτικού φακού που αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα και ευαίσθητα στάδια της επέμβασης) χωρίς την παρέμβαση του χειρουργού με απόλυτη κυκλική γεωμετρία και επικέντρωση που συνεισφέρει στην αποφυγή επιπλοκών και στην σωστή επικέντρωση του ενδοφακού που θα ενθέσουμε στον οφθαλμό.
Στην κατ’ εξοχήν αφαίρεση του πυρήνα του φακού η τεχνολογία του LenSx προσφέρει στον χειρουργό διάφορες δυνατότητες τεμαχισμού και κατακερματισμού μειώνοντας περίπου στο ήμισυ τον χρόνο και την ενέργεια της χρήσης της φακοθρυψίας και την ανάγκη διεγχειρητικών χειρισμών από την πλευρά του χειρουργού στο εσωτερικό του οφθαλμού.
Το LenSx με την χρήση της τομογραφίας οπτικής συνοχής υψηλής ευκρίνειας απεικονίζει με μεγάλη διακριτική ικανότητα όλη την ανατομική μορφολογία του προσθίου ημιμορίου του οφθαλμού και έτσι επιτυγχάνεται με ακρίβεια ο προγραμματισμός και η διενέργεια όλων των παραπάνω διεργασιών σε ελάχιστο χρόνο και με την μικρότερη δυνατή δυσφορία από την πλευρά του ασθενούς.
Παράλληλα αυτή η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για συμπληρωματικές διαθλαστικές επεμβάσεις όπως οι αστιγματικές κερατοτομές και η δημιουργία του κρημνού της LASIK.
Συμπερασματικά ακόμα και αυτή η εξελιγμένη τεχνολογία αν και δεν υποκαθιστά επί του παρόντος τον χειρουργό, αφού η αναρρόφηση των φακικών μαζών και ένθεση του ενδοφακού εκτελούνται από αυτόν, η χρήση όμως του femtosecond laser έρχεται να συμπληρώσει και να βελτιώσει συγκεκριμένα στάδια της επέμβασης σε συνδυασμό με την χρήση της φακοθρυψίας, συνεισφέροντας στην ασφάλεια του ασθενή και την επίτευξη ενός εξαιρετικού μετεγχειρητικού αποτελέσματος.