Φαινόμενο Raynaud: Πότε τα κρύα δάχτυλα σε χέρια και πόδια δεν είναι απλά κακή κυκλοφορία αίματος

Μιχάλης Θερμόπουλος
19 Οκτωβρίου 2021 | 11:32

Εάν τα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών σας χλωμιάζουν και μουδιάζουν όταν εκτίθεστε στο κρύο, μπορεί να υποθέσετε ότι έχετε απλώς κακή κυκλοφορία αίματος. Κάποιες φορές όμως, ίσως παρατηρήσετε ότι ένα δάχτυλο γίνεται σχεδόν άσπρο από το κρύο, ή παίρνει μια γαλαζωπή απόχρωση.

Αν συμβαίνει αυτό, είναι πολύ πιθανό να έχετε το λεγόμενο φαινόμενο Raynaud, μια υπερβολή της φυσιολογικής συστολής των αιμοφόρων αγγείων.

Φαινόμενο Raynaud: Κάτι παραπάνω από κακή κυκλοφορία αίματος στα άκρα

Όταν εκτίθεστε σε ένα κρύο περιβάλλον, το σώμα σας αντιδρά προσπαθώντας να διατηρήσει τη θερμοκρασία του κορμού του σώματος, όπου βρίσκονται τα όργανα. Τα αιμοφόρα αγγεία κοντά στην επιφάνεια του δέρματός σας συστέλλονται, ανακατευθύνοντας τη ροή του αίματος βαθύτερα στο σώμα.

Εάν έχετε το φαινόμενο Raynaud, αυτή η διαδικασία είναι πιο ακραία και ακόμη και μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία του αέρα μπορούν να προκαλέσουν ένα επεισόδιο, λέει ο ρευματολόγος δρ. Robert H. Shmerling, από το Harvard Health Publishing και την αντίστοιχη ιατρική σχολή Harvard Medical School.

«Ο κρύος καιρός είναι το κλασικό έναυσμα για το φαινόμενο Raynaud. Αλλά μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Για παράδειγμα, όταν βγαίνετε από μια θερμαινόμενη πισίνα, ή μπαίνετε σε ένα κλιματιζόμενο κτήριο, ή φτάνετε στο τμήμα με τα ανοιχτά ψυγεία στο σούπερ μάρκετ» λέει ο δρ. Shmerling.

Εκτός από τα χέρια, το φαινόμενο Raynaud μπορεί επίσης να επηρεάσει τα πόδια και, σπανιότερα, την μύτη, τα χείλη και τα αυτιά. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, οι μικρές αρτηρίες που τροφοδοτούν τα δάχτυλα των άκρων συστέλλονται σπασμωδικά, εμποδίζοντας τη ροή του πλούσιου σε οξυγόνο αίματος στο δέρμα. Μερικά από αυτά τα αγγεία καταρρέουν ακόμη και προσωρινά, και το δέρμα γίνεται χλωμό και δροσερό, μερικές φορές ξεθωριάζει και παίρνει ένα έντονα λευκό χρώμα.

Τεχνικά, το φαινόμενο Raynaud είναι όντως κυκλοφορικό πρόβλημα, αλλά είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που εννοούν πολλοί ως κακή κυκλοφορία αίματος, λέει ο δρ. Shmerling.

Κακή κυκλοφορία αίματος ή φαινόμενο Raynaud; Σε τι διαφέρουν:

Η περιορισμένη, ή κακή κυκλοφορία επηρεάζει συνήθως τους ηλικιωμένους των οποίων οι αρτηρίες στενεύουν λόγω αθηροσκλήρωσης, η οποία συχνά προκαλείται από υψηλή χοληστερόλη, υπέρταση και κάπνισμα.
Αντίθετα, το φαινόμενο Raynaud επηρεάζει συνήθως τους νεότερους (κυρίως γυναίκες) χωρίς αυτά τα προβλήματα και η δυσλειτουργία της κυκλοφορίας είναι γενικά προσωρινή και πλήρως αναστρέψιμη.

Αυτή είναι μια εικόνα του χεριού μιας γυναίκας όπου τα δάχτυλά της γίνονται λευκά και μελανιασμένα από τη νόσο του Reynaud. Τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται προκαλώντας το αίμα να αφήσει τρία δάχτυλα και να πλημμυρίσει πίσω στο τέταρτο δάχτυλο. Το δάχτυλο αυτό γίνεται μαύρο από μώλωπες.

Φαινόμενο Raynaud: Πρόληψη και αντιμετώπιση

Η καλύτερη θεραπεία γι’ αυτήν την κατάσταση είναι η πρόληψη επεισοδίων κατά πρώτο λόγο. Αυτό επιτυγχάνετε κυρίως αποφεύγοντας την ξαφνική, ή απροστάτευτη (χωρίς πολλά ρούχα) έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες. Άλλες συμβουλές περιλαμβάνουν την προθέρμανση του αυτοκινήτου τον χειμώνα πριν μπείτε και την χρήση γαντιών ακόμα και σε ψυχρούς διαδρόμους στα σουπερμάρκετ.

Γενικά, είναι καλύτερο να αποφεύγετε συμπεριφορές και φάρμακα που προκαλούν συστολή των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό περιλαμβάνει το να μην καπνίζετε και να μην λαμβάνετε ορισμένα φάρμακα, όπως σκευάσματα που περιέχουν φαινυλεφρίνη (phenylephrine), ψευδοεφεδρίνη (pseudoephedrine) και εργοταμίνη (ergotamine). Αυτές οι ουσίες περιέχονται συνήθως σε φάρμακα για το κρυολόγημα, τις αλλεργίες και τις ημικρανίες. Το συναισθηματικό στρες μπορεί επίσης να προκαλέσει ένα επεισόδιο Raynaud, οπότε σκεφτείτε τεχνικές που μπορούν να σας βοηθήσουν να μειώσετε το άγχος.

Εάν κριθεί απαραίτητο, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακο που χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία, συνήθως έναν αποκλειστή διαύλων ασβεστίου, όπως η νιφεδιπίνη (nifedipine). Εάν αυτό δεν είναι αποτελεσματικό, τα φάρμακα για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας όπως η σιλδεναφίλη (sildenafil) μπορεί να βοηθήσουν κάπως. Μπορεί να μην χρειάζεται να παίρνετε αυτά τα φάρμακα όλη την ώρα, αλλά μόνο όταν βρίσκεστε σε συνθήκες κρύας ατμόσφαιρας, οπότε και το φαινόμενο Raynaud τείνει να είναι χειρότερο.

Θερμάνετε γρήγορα τις πληγείσες περιοχές

Μόλις ξεκινήσει ένα επεισόδιο, είναι σημαντικό να ζεστάνετε τα επηρεασμένα άκρα το συντομότερο δυνατό. Μία λύση είναι να βάλετε τα χέρια σας κάτω από ζεστό τρεχούμενο νερό. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό, μπορείτε να τα βάλετε κάτω από τις μασχάλες σας ή δίπλα σε ένα άλλο ζεστό μέρος του σώματός σας. Όταν τα αιμοφόρα αγγεία τελικά χαλαρώσουν και η ροή του αίματος επανέλθει, το δέρμα γίνεται ζεστό και κοκκινίζει. Τότε, τα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών μπορεί να τα νιώθετε σαν να πάλλονται ή να μυρμηγκιάζουν.

Τι άλλο είναι σημαντικό να γνωρίζετε για το φαινόμενο Raynaud

Μερικοί άνθρωποι που πάσχουν από το φαινόμενο Raynaud έχουν και άλλα προβλήματα υγείας, συνήθως διαταραχές του συνδετικού ιστού, όπως σκληρόδερμα ή λύκο. Ο γιατρός σας μπορεί να το καθορίσει κάνοντας μια φυσική εξέταση, ρωτώντας σας για τα συμπτώματά σας και κάνοντας μερικές εξετάσεις αίματος. Αλλά τις περισσότερες φορές, δεν υπάρχει κάποιο υποκείμενο ιατρικό πρόβλημα.

Πηγή: https://www.health.harvard.edu

φωτό: iStock