Οι φακοί επαφής μπορούν να διευκολύνουν σημαντικά την καθημερινότητα των πασχόντων από μυωπία, αστιγματισμό και άλλες διαθλαστικές διαταραχές της όρασης. Ωστόσο οι χρήστες τους πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις διακοπές για να μην δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στα μάτια τους.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, 25 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη και σχεδόν 350.000 στην Ελλάδα χρησιμοποιούν φακούς επαφής. Οι περισσότεροι τους φορούν σε καθημερινή βάση. Ωστόσο μελέτες έχουν δείξει ότι οι έξι στους επτά από αυτούς κάνουν σοβαρά λάθη κατά τη χρήση των φακών.
Η οπτικός-οπτομέτρης Αλεξάνδρα Αποστολίδου, πρόεδρος του Συνδέσμου Οπτικών και Οπτομετρών Βορείου Ελλάδος (ΣΟΟΒΕ) και αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Οπτικών-Οπτομετρών Ελλάδος, εξηγεί τι πρέπει να προσέχετε.
Πάρτε μαζί σας τον κατάλληλο εξοπλισμό
Πριν φύγετε για τις διακοπές σας, προμηθευτείτε ενυδατικές αμπούλες μιας χρήσης για τα μάτια και υγρό για τους φακούς σας. Οι αμπούλες πωλούνται στα φαρμακεία και στα καταστήματα οπτικών. Περιέχουν φυσιολογικό ορό ή υαλουρονικό οξύ. Κάθε αμπούλα πρέπει να χρησιμοποιείται αμέσως μόλις την ανοίξετε, αλλά η ποσότητα του υγρού που περιέχει είναι αρκετή και για τα δύο μάτια. Οι αμπούλες αυτές λιπαίνουν τα μάτια και διευκολύνουν την ασφαλή αφαίρεση των φακών επαφής.
Καλό είναι επίσης να προμηθευτείτε ημερήσιους φακούς επαφής και όχι μηνιαίους. Ωστόσο μην φοράτε τον ημερήσιο φακό δεύτερη ή τρίτη μέρα για να κάνετε οικονομία, λέει η κυρία Αποστολίδου. «Οι φακοί επαφής μας διευκολύνουν τη ζωή, αλλά αν δεν μπορούμε να τους στηρίξουμε οικονομικά, δεν πρέπει να τους φοράμε», τονίζει. «Η χρήση των φακών για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από τα ενδεικνυόμενα κρύβει κινδύνους για τα μάτια».
Στη διάρκεια των διακοπών σας πρέπει επίσης να έχετε διαρκώς μαζί σας την θήκη των φακών γεμάτη με φρέσκο υγρό. Ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιήσετε τους φακούς σας, το υγρό πρέπει να αλλάζει κάθε τρεις μέρες το αργότερο. Αν όμως τους χρησιμοποιείτε, πρέπει να το αλλάζετε κάθε πρωί. Αν δεν θέλετε να πάρετε μαζί το μεγάλο μπουκάλι του υγρού, ρωτήστε τον οπτικό αν διαθέτει την μικρή συσκευασία που ενδείκνυται για ταξίδια (travel size).
Τη θήκη των φακών με φρέσκο υγρό και τις ενυδατικές αμπούλες πρέπει να έχετε πάντοτε μαζί σας και στη θάλασσα.
Μην κάνετε βουτιές με ανοικτά μάτια
Οι φακοί επαφής δεν είναι αδιάβροχοι και μολονότι μπορείτε να κολυμπήσετε φορώντας τους, δεν πρέπει να κάνετε βουτιές με ανοικτά μάτια. Αν θέλετε να κάνετε βουτιές, πρέπει οπωσδήποτε να φοράτε μάσκα θαλάσσης.
Στις διακοπές σας καλό είναι να χρησιμοποιήσετε ημερήσιους φακούς και όχι μηνιαίους. Και αυτό, διότι με τον αέρα μπορεί σταγόνες θαλασσινού νερού να έρθουν σε επαφή με τον φακό επαφής, πράγμα το οποίο αντενδείκνυται. Επιπλέον, ο αέρας ξεραίνει πολύ τον φακό (το ίδιο συμβαίνει με τη θάλασσα και το χλωριωμένο νερό της πισίνας).
Αν ξεχαστείτε και κάνετε βουτιά με ανοικτά μάτια παρότι φοράτε φακούς, είναι πιθανό το αλάτι να τους αφυδατώσει. Σε τέτοια περίπτωση, οι φακοί επαφής θα «αγκαλιάσουν» πιο σφικτά τον κερατοειδή και μπορεί να προκληθεί κνησμός, κοκκίνισμα, κάψιμο κ.λπ. Αν προσπαθήσετε να τους βγάλετε αμέσως, υπάρχει κίνδυνος να «γρατζουνίσουν» τον κερατοειδή.
Καλό είναι λοιπόν να περιμένετε 10-15 λεπτά πριν τους αφαιρέσετε, ώστε να αποκατασταθεί η ενυδάτωσή τους από τα δάκρυα. Αν όμως σας ενοχλούν πολύ, ενυδατώστε τα μάτια σας με τις ειδικές σταγόνες που θα έχετε μαζί σας. Ειδάλλως ξεπλύνετέ τα με φυσιολογικό ορό από το φαρμακείο (όχι με πόσιμο νερό).
Να θυμάστε πως αν οι φακοί επαφής εκτεθούν σε θαλασσινό νερό, χρειάζονται άμεση αντικατάσταση. Και αυτό είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο συνιστώνται στις διακοπές ημερήσιοι φακοί επαφής και όχι μηνιαίοι.
Προσέξτε την άμεση έκθεση στον ήλιο
Οι φακοί επαφής, το υγρό συντήρησης, η θήκη και οι αμπούλες ενυδάτωσης δεν πρέπει να εκτίθενται άμεσα στον ήλιο. Ιδανικά πρέπει να βρίσκονται συνεχώς στην σκιά.
Αν αφήσετε τους φακούς και τον υπόλοιπο εξοπλισμό μέσα στο αυτοκίνητο, μην παρκάρετε κάτω από τον καυτό ήλιο. Οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό του οχήματος θα φθάσουν γρήγορα σε δυσθεώρητα ύψη. Εάν δεν βρείτε σκιά για το όχημα, πάρτε τους φακούς και τον εξοπλισμό σας στην παραλία και τοποθετήστε τους σε σκιερό μέρος.
Ωστόσο δεν πρέπει να βάζετε τους φακούς και τα υγρά στο ψυγείο.
Μην ξεχνάτε τα γυαλιά ηλίου
Οι περισσότεροι σύγχρονοι φακοί επαφής παράγονται με αντηλιακά φίλτρα τα οποία παρέχουν κάποια προστασία από την UV. Εντούτοις δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τα γυαλιά ηλίου, διότι δεν την δεσμεύουν πλήρως, όπως τα γυαλιά ηλίου.
Επομένως, εκτός από τους φακούς σας, χρειάζεστε ένα καλό ζευγάρι γυαλιών ηλίου που θα έχετε προμηθευτεί από κατάστημα οπτικών. Βεβαιωθείτε μόνο πως τα γυαλιά που θα αγοράσετε απορροφούν όντως την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου (UV) και δεν είναι βαμμένα τζάμια.
Προστατευθείτε από τις λάθος κινήσεις στην παραλία
- Αν θέλετε να ασχοληθείτε με κάποιο θαλάσσιο σπορ φορώντας τους φακούς σας, να φοράτε και τα γυαλιά ηλίου ή γυαλιά κολύμβησης. Αυτά θα προστατεύσουν τον φακό από τον αέρα και την αλμύρα.
- Μην παραλείπετε να έχετε στην παραλία σαπούνι και νερό για να καθαρίζετε τα χέρια σας πριν πιάσετε τους φακούς σας. Χρειάζεστε επίσης πετσέτα χωρίς χνούδι για να τα στεγνώσετε.
- Να βάζετε αντηλιακό στο πρόσωπο πριν φορέσετε τους φακούς επαφής. Μην επαναλάβετε την επάλειψη γύρω από τα μάτια, εάν φοράτε φακούς.
- Αν χρησιμοποιείτε αντηλιακό σπρέι και φοράτε φακούς επαφής, προσέξτε την φορά του αέρα. Μπορεί να ωθήσει τις σταγόνες του σπρέι στους φακούς. Καλύτερα είναι να κοιτάτε από την άλλη πλευρά όταν ψεκάζετε.
Μην κοιμάστε με τους φακούς επαφής
Παρότι υπάρχουν φακοί επαφής κατάλληλοι και για τον ύπνο (day & night), μην αποκτήσετε τη συνήθεια να κοιμάστε φορώντας τους. Και μην παραλείπετε το επόμενο πρωί να αφαιρείτε τους φακούς για να τους συντηρήσετε.
Όπως εξηγεί η κυρία Αποστολίδου, από τη στιγμή που κλείνουν τα μάτια, δεν οξυγονώνονται ούτε αυτά ούτε οι φακοί. Αυτό έχει ως συνέπεια να αυξάνεται ο κίνδυνος μόλυνσης των ματιών.
«Το να κοιμηθεί κάποιος ένα βράδυ φορώντας τους φακούς, δεν δημιουργεί πρόβλημα», λέει. «Το γεγονός όμως ότι ένας φακός είναι day & night δεν σημαίνει ότι δεν θα τον βγάλει ο χρήστης από τα μάτια του για ένα μήνα (οι φακοί αυτοί συνήθως είναι μηνιαίοι). Και οι day & night φακοί χρειάζονται καθημερινή συντήρηση, επομένως κάποιες ώρες πρέπει να αφαιρούνται».
Τι άλλο πρέπει να προσέχετε
- Αν ξεραθεί ο φακός σας και κοπεί, μην πανικοβληθείτε. Δεν μπορεί να μπει στο εσωτερικό του ματιού. Συνήθως παγιδεύεται στο πάνω βλέφαρο. Με καλό ξέπλυμα με τις ενυδατικές αμπούλες ή με φυσιολογικό ορό, κάποια στιγμή το μάτι θα τον αποβάλλει μόνο του. Μην προσπαθήσετε όμως να τον αφαιρέσετε με το… υγρό των φακών. Ούτε να βάλετε στο μάτι σας μπατονέτα για να τον βγάλετε πιο γρήγορα.
- Να θυμάστε ότι το υγρό των φακών είναι ασφαλές για 2-3 μήνες μετά το άνοιγμα. Στη συνέχεια πρέπει να αντικαθίσταται.
- Μην πλένετε το πρόσωπό σας με ανοικτά μάτια.
- Αν βγει ο φακός από το μάτι σας, μην τον… σαλιώσετε για να τον ξαναφορέσετε αμέσως. Διαφορετικά μικρόβια έχει το στόμα και διαφορετικά το μάτι.
- Φροντίστε να έχετε συνεχώς μαζί σας και τα γυαλιά οράσεως, ακόμα και κατά τις βραδινές εξόδους. Μπορεί να χρειασθεί αιφνιδίως να βγάλετε τους φακούς σας.
- Μην ξεβγάζετε τους φακούς επαφής με νερό βρύσης. Υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης.
- Μην ξαναχρησιμοποιείτε το υγρό στη θήκη.
- Μην βάζετε στη θήκη φυσιολογικό ορό αντί για το ειδικό διάλυμα, για να κάνετε οικονομία. Ο φυσιολογικός ορός δεν θα προστατεύσει τους φακούς από μόλυνση και μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση των ματιών.
- Να χρησιμοποιείτε τα προϊόντα του μακιγιάζ αφού φορέσετε τους φακούς επαφής
- Μην ψάχνετε προσφορές για φακούς επαφής και υγρά. «Οι φακοί επαφής δεν είναι αξεσουάρ, είναι ιατροτεχνολογικά προϊόντα που διευκολύνει μεν τη ζωή, αλλά υπό όρους και προϋποθέσεις», καταλήγει η κυρία Αποστολίδου.