Φάρμακα για αδυνάτισμα: Πόσο αυξάνουν τον κίνδυνο για παράλυση του στομάχου

Τα δημοφιλή, ενέσιμα φάρμακα για τον διαβήτη και το αδυνάτισμα αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο μιας σοβαρής, αν και σπάνιας, παρενέργειας: της παράλυσης του στομάχου, αναφέρουν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.

Σε τρεις νέες μελέτες που διεξήχθησαν μετά την έγκριση και ευρεία χρήση των φαρμάκων, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η λήψη τους αυξάνει κατά τουλάχιστον 50% τον κίνδυνο.

Τα εν λόγω φάρμακα είναι οι αγωνιστές του GLP-1 και συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων τις δραστικές ουσίες σεμαγλουτίδη, εξενατίδη και λιραγλουτίδη. Οι εμπορικές ονομασίες τους είναι λ.χ. Ozempic, Wegovy, Byetta, Victoza, Saxenda κ.λπ.

Οι νέες μελέτες δεν έχουν αξιολογηθεί από ανεξάρτητους επιστήμονες για να δημοσιευθούν σε ιατρικές επιθεωρήσεις. Ανακοινώθηκαν στο ιατρικό συνέδριο Digestive Disease Week 2024 (DDW 2024) που διεξάγεται στην Ουάσινγκτον. Οι μελέτες που παρουσιάζονται σε ιατρικά συνέδρια θεωρούνται προκαταρκτικές, έως ότου δημοσιευθούν σε ιατρική επιθεώρηση.

Τα εν λόγω φάρμακα δρουν επιβραδύνοντας την διέλευση της τροφής από τον στόμαχο. Βοηθούν επίσης τον οργανισμό να παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να ρυθμίζει το σάκχαρο. Στέλνουν επίσης μηνύματα στον εγκέφαλο για να καταστείλει την ανάγκη για τσιμπολόγημα.

Σε μερικούς ασθενείς, όμως, μπορούν να προκαλέσουν εμέτους, οι οποίοι μπορεί να χρειασθούν ιατρική φροντίδα. Μπορεί επίσης να επιβραδύνουν την διέλευση της τροφής τόσο πολύ, ώστε να αναπτυχθεί παράλυση του στομάχου (ή γαστροπάρεση). Η παρενέργεια αυτή είναι σπάνια, αλλά σοβαρή.

Η γαστροπάρεση συνήθως βελτιώνεται όταν οι ασθενείς διακόπτουν τα φάρμακα. Μερικοί ασθενείς, όμως, λένε πως επιμένει ακόμα και για μήνες αργότερα.

Οι νέες μελέτες δείχνουν πως η παράλυση του στομάχου είναι σπάνια, αλλά πιο πιθανή σε όσους παίρνουν τα συγκεκριμένα φάρμακα.

Σε παχύσαρκους ασθενείς χωρίς διαβήτη

Η πρώτη μελέτη διεξήχθη από επιστήμονες των Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων του Κλήβελαντ. Διεξήχθη σε περισσότερους από 286.000 πάσχοντες από παχυσαρκία, οι οποίοι δεν είχαν διαβήτη. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να αυξήσει από μόνος του τον κίνδυνο γαστροπάρεσης, ιδίως όταν είναι για πολύ καιρό αρρύθμιστος.

Από τους συμμετέχοντες, άλλοι λάμβαναν τα φάρμακα για αδυνάτισμα και άλλοι όχι. Κανένας τους δεν είχε ιστορικό γαστροπάρεσης ούτε παγκρεατίτιδας τους τουλάχιστον 6 μήνες πριν από την έναρξη της λήψης των φαρμάκων. Η μέση ηλικία τους ήταν τα 46 έτη. Το 81% ήταν γυναίκες.

Απ’ όσους έλαβαν τα φάρμακα, το 0,1% διαγνώστηκαν με γαστροπάρεση τουλάχιστον 6 μήνες αργότερα. Με άλλα λόγια, 10 ασθενείς σε κάθε 10.000 που λάμβαναν τα φάρμακα παρουσίασε παράλυση του στομάχου.

Το αντίστοιχο ποσοστό σε όσους δεν έπαιρναν τα φάρμακα ήταν 0,04% ή 4 άνθρωποι ανά 10.000. Η διαφορά αυτή αντιστοιχεί σε αύξηση κατά 52% του κινδύνου για παράλυση στο στομάχι, λένε οι ερευνητές.

Η δεύτερη μελέτη

Η δεύτερη μελέτη εκπονήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Κάνσας. Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα από σχεδόν 300.000 ασθενείς. Σε άλλους από αυτούς συνταγογραφήθηκαν τα φάρμακα μεταξύ Δεκεμβρίου 2021 και Νοεμβρίου 2022 για την αντιμετώπιση του διαβήτη ή της παχυσαρκίας και σε άλλους όχι.

Η μελέτη έδειξε πως όσοι έλαβαν τα φάρμακα είχαν 66% περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν γαστροπάρεση. Συνολικά, το 0,53% των ασθενών που τα έπαιρναν παρουσίασε παράλυση του στομάχου. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 1 κρούσμα ανά 200 ασθενείς που έπαιρναν τα φάρμακα.

Οι ασθενείς που έπαιρναν αγωνιστές του GLP-1 ήταν επίσης πιθανότερο να παρουσιάσουν:

• Ναυτία και έμετο
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση για την οποία χρειάσθηκαν φαρμακευτική αγωγή

«Τα φάρμακα αυτά είναι αποτελεσματικά και πρέπει να χρησιμοποιούνται, αλλά για τους σωστούς λόγους», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Prateek Sharma, καθηγητής Γαστρεντερολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας. «Ωστόσο οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν πως έχουν 30% πιθανότητες να εκδηλώσουν γαστρεντερικές παρενέργειες. Αν συμβεί αυτό, η λήψη τους πρέπει να διακοπεί».

Η τρίτη μελέτη

Στην τρίτη μελέτη, που θα παρουσιαστεί σήμερα στο συνέδριο, επιστήμονες από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, εξέτασαν τους ιατρικούς φακέλους σχεδόν 80.000 ασθενών στους οποίους συνταγογραφήθηκαν τα φάρμακα από γιατρούς της Κλινικής.

Οι 14.658 από τους ασθενείς εκδήλωσαν τουλάχιστον ένα γαστρεντερικό σύμπτωμα ύποπτο για γαστροπάρεση. Οι 3.993 εκδήλωσαν τουλάχιστον δύο ύποπτα συμπτώματα.

Από τους ασθενείς αυτούς, οι 696 υποβλήθηκαν σε ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, οι 241 ασθενείς είχαν ακόμα φαγητό στο στομάχι τους 4 ώρες μετά τη χορήγηση ενός γεύματος. Επομένως πληρούσαν τα κριτήρια της γαστροπάρεσης.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως το 18% των ασθενών που παίρνουν τα φάρμακα εκδηλώνουν συμπτώματα ύποπτα για παράλυση του στομάχου. Ωστόσο η πάθηση επιβεβαιώνεται μόνο σε έναν στους τρεις απ’ όσους κάνουν ειδικές εξετάσεις.

Σε αυτή τη μελέτη οι επιστήμονες δεν υπολόγισαν πόσο πιθανότερη ήταν η παράλυση του στομάχου με τα φάρμακα για αδυνάτισμα ή διαβήτη.

Φωτογραφία: iStock