Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Επιστήμονες βρήκαν την αιτία της και πιθανές θεραπείες

Ρούλα Τσουλέα
06 Ιουνίου 2024 | 08:08

Οι σχετικές μελέτες σε ανθρώπους υπολογίζεται ότι θα αρχίσουν μέσα στα επόμενα 5 χρόνια.

Σημαντικό βήμα προόδου στην αντιμετώπιση της νόσου Crohn και της ελκώδους κολίτιδας έκαναν οι επιστήμονες, οι οποίοι ανακάλυψαν πως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου αρχίζει από ένα αδύναμο σημείο του DNA.

Το σημείο αυτό υπάρχει στο 95% των πασχόντων από τη νόσο. Η ύπαρξή του διευκολύνει ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού να υπερλειτουργούν και να προκαλούν υπερβολική φλεγμονή στο έντερο.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν σε πειράματα στο εργαστήριο ότι ορισμένα υπάρχοντα φάρμακα μπορεί να αντιστρέφουν τη νόσο. Τώρα θέλουν να αρχίσουν μελέτες σε ανθρώπους για να επαληθεύσουν το εύρημά τους.

Η ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΙΦΝΕ), όπως είναι η πλήρης ονομασία της, είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει τη νόσο Crohn και την ελκώδη κολίτιδα. «Ιδιοπαθής» σημαίνει αγνώστου αιτιολογίας.

Οι δύο παθήσεις είναι χρόνιες και υποτροπιάζουσες. Χαρακτηρίζονται από φλεγμονή στον πεπτικό σωλήνα. Διακρίνονται μεταξύ τους από την θέση (εντόπιση) και τα χαρακτηριστικά της φλεγμονής.

Αν και ακριβή στοιχεία δεν υπάρχουν, υπολογίζεται ότι η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου προσβάλλει περίπου 10.000 ανθρώπους στην Ελλάδα. Σε όλο τον κόσμο οι πάσχοντες υπολογίζονται σε τουλάχιστον 4,9 εκατομμύρια και ο αριθμός τους αυξάνεται διαρκώς.

Τα μακροφάγα κύτταρα

Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου συχνά αρχίζει σε νεαρή ηλικία. Έως τώρα οι επιστήμονες δεν γνώριζαν γιατί, αλλά τα νέα ευρήματα δείχνουν πως η αιτία βρίσκεται σε ένα τμήμα του DNA που ρυθμίζει την λειτουργία των μακροφάγων κυττάρων.

Τα μακροφάγα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων του ανοσοποιητικού συστήματος. Βρίσκονται σε όλους τους ιστούς και τα όργανα και ο ρόλος τους είναι να καταστρέφουν και να αφομοιώνουν οτιδήποτε μπορεί να απειλήσει τα υγιή κύτταρα (π.χ. μικροοργανισμούς, σωματίδια, ξένες ουσίες, κυτταρικά υπολείμματα κ.λπ.).

Στη διαδικασία αυτή εκκρίνουν χημικές ουσίες (λέγονται κυτταροκίνες) που οδηγούν στην ανάπτυξη φλεγμονής. Η φλεγμονή αποτελεί τμήμα της φυσιολογικής αντίδρασης του οργανισμού στις λοιμώξεις. Όταν όμως είναι έντονη και χρόνια μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία.

Η νέα έρευνα έδειξε ότι το συγκεκριμένο τμήμα του DNA ρυθμίζει τη σειρά έκκρισης των κυτταροκινών από τα μακροφάγα. Μερικοί άνθρωποι, όμως, γεννιούνται με μία παραλλαγή σε αυτό το σημείο που καθιστά τον οργανισμό τους επιρρεπή στην υπερβολική φλεγμονή.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου αρχίζει εξαιτίας αυτού ακριβώς του μηχανισμού.

Και πιθανές θεραπείες

Την όλη έρευνα πραγματοποίησαν επιστήμονες από το Ινστιτούτο Francis Crick και το University College του Λονδίνου (UCL). Οι λεπτομέρειές της δημοσιεύονται στην επιστημονική επιθεώρηση Nature.

Όπως εξηγούν, σε πειράματα στο εργαστήριο ανακάλυψαν ότι ορισμένα φάρμακα που υπάρχουν για άλλες παθήσεις, όπως ο καρκίνος, μπορεί να καταπραΰνουν την υπερβολική φλεγμονή.

Τα πειράματα έγιναν σε ανοσοποιητικά κύτταρα, καθώς και σε δείγματα εντέρου από ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο.

«Η έρευνά μας όχι μόνο έδειξε τι και πώς συμβαίνει, αλλά δυνητικά ένα νέο τρόπο αντιμετώπισης της νόσου», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. James Lee, από το Ινστιτούτο Francis Crick.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως θα υπάρξουν σύντομα νέες θεραπείες για τη νόσο, διευκρίνισε. Πρέπει να βρεθεί πρώτα ένας τρόπος τα υπάρχοντα φάρμακα να επιτίθενται επιλεκτικά στα μακροφάγα κύτταρα, για να αποφευχθούν οι παρενέργειες σε άλλα σημεία του σώματος.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να αρχίσουν κλινικές μελέτες μέσα σε 5 χρόνια.

Τα συμπτώματα

Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου προκαλεί ποικίλα συμπτώματα στους ασθενείς, αναλόγως με το είδος της. Τα κύρια συμπτώματα είναι, σύμφωνα με το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS):