Το φτάρνισμα είναι ένα φυσιολογικό – και ενίοτε απολαυστικό – αντανακλαστικό που χρησιμοποιεί ο οργανισμός για να κρατά μακριά από το αναπνευστικό σύστημα δυνητικά επιβλαβή μόρια, όπως σκόνες, βακτήρια και ιούς. Μερικές φορές, όμως, δεν είναι και τόσο «αθώο».
Ένας 63χρονος από τη Φλόριντα το έμαθε από πρώτο χέρι, όταν φταρνίστηκε δυνατά μετά από χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά. Η χειρουργική τομή δεν επουλωνόταν καλά: είχε μία επιπλοκή των εγχειρήσεων που λέγεται διάσπαση τραύματος.
Την ώρα που έτρωγε πρωινό, ο 63χρονος φταρνίστηκε και ύστερα έβηξε. Ένιωσε έναν πόνο χαμηλά στην κοιλιά και αισθάνθηκε την περιοχή υγρή, για να ανακαλύψει λίγα δευτερόλεπτα αργότερα ότι τμήμα του εντέρου του προεξείχε από την χειρουργική τομή!
Η περίπτωσή του δημοσιεύθηκε προσφάτως στην ιατρική επιθεώρηση American Journal of Medical Case Reports. Ο 63χρονος άνδρας διεκομίσθη εσπευσμένα στο νοσοκομείο όπου χειρουργήθηκε για να μπουν τα έντερα στη θέση τους και να κλείσει η τομή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το φτάρνισμα προκαλεί κάποια ασυνήθιστη επιπλοκή, γράφει στο The Conversation ο Dr. Adam Taylor, καθηγητής Κλινικής Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ. Όπως εξηγεί, το αντανακλαστικό αυτό ελέγχεται από ένα κέντρο που βρίσκεται στον προμήκη μυελό του εγκεφάλου.
Το κέντρο ενεργοποιείται από την παρουσία ερεθιστικών παραγόντων στο εσωτερικό τοίχωμα της μύτης και του αεραγωγού. Ο οργανισμός αντιδρά κλείνοντας αντανακλαστικά τα μάτια, τον φάρυγγα και το στόμα και συσπώντας τους θωρακικούς μυς. Αυτό έχει ως συνέπεια να πιέζονται οι πνεύμονες και να εξωθείται με δύναμη ο αέρας από το αναπνευστικό σύστημα.
Με αυτό τον τρόπο εκτοξεύεται από το αναπνευστικό οτιδήποτε προκάλεσε το φτάρνισμα, με την εντυπωσιακή ταχύτητα των 15,9 μέτρων το δευτερόλεπτο (ή 56 χιλιόμετρα την ώρα)!
Διαφορετικοί τραυματισμοί
Παρά τα οφέλη του, όμως, το φτάρνισμα φέρει και κίνδυνο τραυματισμού, ο οποίος είναι μεγαλύτερος απ’ ό,τι πιστεύουμε.
Όταν είναι βίαιο, μπορεί να προκαλέσει προβολή του πνευμονικού ιστού (κήλη πνεύμονα) από κάποιο αδύναμο σημείο των μεσοπλεύριων μυών. Οι μύες αυτοί βρίσκονται ανάμεσα στις πλευρές. Η κήλη πνεύμονα είναι μία σπάνια κατάσταση που τυπικά εκδηλώνεται μετά από επίμονο φτάρνισμα και βήχα. Σχετίζεται με νοσογόνο παχυσαρκία, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη και χρήση στεροειδών.
Έχουν επίσης αναφερθεί περιστατικά ασθενών που υπέστησαν ρήξη στους ευαίσθητους ιστούς των πνευμόνων. Το επακόλουθο ήταν πνευμοθώρακας, δηλαδή συσσώρευση αέρα ανάμεσα στον πνεύμονα και στην θωρακική κοινότητα, που συμπιέζει τους πνεύμονες.
Οι πνεύμονες δεν είναι οι μόνοι που μπορεί να υποστούν ρήξη. Υπάρχουν αναφορές και για ασθενείς που έπαθαν υπαραχνοειδή αιμορραγία από το φτάρνισμα. Αυτή είναι διαφυγή αίματος ανάμεσα σε δύο από τα προστατευτικά περιβλήματα του εγκεφάλου (την χοριοειδή και την αραχνοειδή μήνιγγα), λόγω ρήξης αιμοφόρου αγγείου.
Η υπαραχνοειδής αιμορραγία είναι σοβαρή κατάσταση και μπορεί να απειλήσει τη ζωή εάν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως.
Άλλοι κίνδυνοι
Το φτάρνισμα μπορεί επίσης να αυξήσει την αρτηριακή πίεση, σε σημείο να προκληθούν σοβαροί τραυματισμοί στα αιμοφόρα αγγεία. Έχουν λ.χ. αναφερθεί περιστατικά στα οποία οι ασθενείς υπέστησαν διαχωρισμό αορτής εξαιτίας του.
Η αορτή είναι η κύρια αρτηρία που μεταφέρει οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά σε όλο το σώμα. Το τοίχωμά της αποτελείται από στοιβάδες. Ο διαχωρισμός σημαίνει ότι μπαίνει αίμα ανάμεσα σε αυτές τις στοιβάδες. Αν δεν αντιμετωπιστεί, έχει ποσοστό θνησιμότητας 50% μέσα σε 48 ώρες, κατά τον Dr. Taylor.
Υπάρχουν επίσης σχετικά συνηθισμένοι τραυματισμοί με το φτάρνισμα, όπως οι μυοσκελετικοί στην πλάτη και την μέση. Ποιος θα περίμενε όμως ότι ένα δυνατό φτάρνισμα μπορεί να προκαλέσει μέχρι και κάταγμα στα οστά γύρω από τα μάτια; Αυτού του είδους οι τραυματισμοί συνήθως οφείλονται σε πρόσκρουση (π.χ. από μπάλα που κτυπάει το μάτι). Και όμως έχουν αναφερθεί περιστατικά που σχετίζονται με το φτέρνισμα.
Άλλοι ασθενείς έχουν πάθει κάταγμα στα μικρά οστά του αυτιού, με κίνδυνο για απώλειας της ακοής. Είναι επίσης γνωστό ότι οδοντικά εμφυτεύματα μπορεί να αποκολληθούν από τη θέση τους όταν κάποιος φταρνίζεται δυνατά.
Και βεβαίως υπάρχει κίνδυνος διαφυγής ούρων, που τυπικά παρατηρείται σε ανθρώπους με αδύναμους μυς στο πυελικό έδαφος. Η εγκυμοσύνη, ο τοκετός, η παχυσαρκία, η εμμηνόπαυση και διάφοροι τραυματισμοί μπορεί να εξασθενήσουν αυτούς τους μυς.
Μην το κρατάτε
Αν όλ’ αυτά σας κάνουν να σκέπτεστε ότι ίσως είναι καλύτερα να «κρατάτε» το φτάρνισμα, ξανασκεφθείτε το. Ένας 30χρονος άνδρας που προσπάθησε να το κάνει, υπέστη ρήξη της τραχείας – του «σωλήνα» που ενώνει τον λάρυγγα με τους βρόγχους.
Διαβάστε ακόμα: Σοκ για νεαρό άνδρα που «κρατούσε» το φτέρνισμα – Δείτε τι έπαθε
Αυτό συνέβη επειδή στην προσπάθειά του να καταπνίξει το αντανακλαστικό, ώθησε με τεράστια δύναμη τον αέρα προς το κατώτερο αναπνευστικό. Το επακόλουθο ήταν να «σκάσει» το τοίχωμα της τραχείας.
Άλλοι ασθενείς που προσπάθησαν να κάνουν το ίδιο, έπαθαν κατάγματα στα οστά του προσώπου, τραυμάτισαν τον λάρυγγά τους ή έπαθαν ρήξη στους ιστούς του θώρακα που προστατεύουν τους πνεύμονες.
Τα καλά νέα είναι πως όλ’ αυτά είναι σπάνια φαινόμενα, επομένως είναι δύσκολο να τραυματισθείτε όταν φταρνίζεστε. Αν όμως φταρνίζεστε πολλές φορές συνεχόμενα ή το φτάρνισμά σας είναι πάρα πολύ δυνατό, ο κίνδυνος αυξάνεται.
Φωτογραφία: iStock