Το διάφραγμα αποτελεί ένα πανίσχυρο μυϊκό χιτώνα, ο οποίος χωρίζει το σώμα σε δύο διαμερίσματα: Τον θώρακα και την κοιλιά. Ο ρόλος του πέρα από διαχωριστικός και προστατευτικός είναι και λειτουργικός διότι αποτελεί τον σημαντικότερο μυ της αναπνοής.
Το διάφραγμα φέρει εκτός των άλλων και ένα βασικό άνοιγμα διαμέσου του οποίου ο οισοφάγος φέρεται από τον θώρακα στην κοιλιά και ενώνεται με το στομάχι. Η χαλαρότητα ή η ανατομική ανωμαλία η οποία ενδεχόμενα υπάρξει και κατά την οποία το άνοιγμα αυτό «ανοίγει», επιτρέποντας την παλίνδρομη μετατόπιση του στομάχου στον θώρακα, καλείται διαφραγματοκήλη.
Η παλινδρόμηση αποτελεί ένα από τα πιό συχνά καθημερινά προβλήματα και μπορεί να δημιουργήσει επιπλοκές όπως η οισοφαγίτιδα και ο οισοφάγος Barrett. Αυτό που έχει σημασία να ειπωθεί είναι το ότι η παλινδρόμηση είναι ύπουλη, πρέπει οπωσδήποτε να ελέγχεται και να αντιμετωπίζεται γιατί μπορεί να οδηγήσει σε βαριές καταστάσεις και επιπλοκές.
Τι προκαλεί τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Όταν τρώτε, η τροφή ταξιδεύει από το στόμα στο στομάχι μέσω ενός σωλήνα, ο οποίος ονομάζεται οισοφάγος.
Στο χαμηλότερο τμήμα του οισοφάγου υπάρχει ένας μικρός μυώδης δακτύλιος, ο οποίος ονομάζεται κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας (ΚΟΣ). Ο Κατώτερος Οισοφαγικός Σφιγκτήρας ενεργεί σαν μία μονόδρομη βαλβίδα, επιτρέποντας στην τροφή να περνά μέσα από το στομάχι. Κανονικά, ο ΚΟΣ κλείνει αμέσως μετά την κατάποση για να αποτρέψει την παλινδρόμηση των υγρών του στομάχου, τα οποία έχουν υψηλή περιεκτικότητα οξέων.
Η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση εμφανίζεται όταν ο ΚΟΣ δεν λειτουργεί σωστά επιτρέποντας στα οξέα να κυλήσουν προς τα πίσω και να κάψουν το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Αυτό ερεθίζει τον οισοφάγο, προκαλώντας καούρες και ενδεχομένως βλάβη στον οισοφάγο, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως.
Τα συμπτώματα
Τα βασικά συμπτώματα της παλινδρόμησης με ή χωρίς διαφραγματοκήλη, εξαρτώνται κύρια απο την παλινδρόμηση υγρών του στομάχου στον οισοφάγο, με επακόλουθο κάψιμο μπροστά στο στήθος, οπισθοστερνικό καύσο, οπισθοστερνικό άλγος και σαφώς αισθήματα πνιγμονής, χρόνιου βήχα και χρόνιας ασθματικής κατάστασης.
Τι συντελεί στη δημιουργία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης ;
Έχει αποδειχθεί η σχέση με την παχυσαρκία, την εγκυμοσύνη και τις καταχρήσεις στο φαγητό. Εντούτοις μπορεί να συμβεί και επειδή εκ γενετής μπορεί να υπάρξει αδύνατος σφιγκτήρας(ΚΟΣ), η λήψη κάποιων φαρμάκων, το κάπνισμα, ή η κατανάλωση αλκοόλ, οπότε προκαλείται ατονία του κατώτερου Οισοφαγικού Σφιγκτήρα, δημιουργώντας παλινδρόμηση των οξέων.
Πως θεραπεύεται η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση γενικώς θεραπεύεται σε τρία στάδια: Προληπτικά, φαρμακευτικά και χειρουργικά.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής : σε πολλές περιπτώσεις, η αλλαγή της διατροφής και η τακτική λήψη αντιόξινων φαρμάκων μπορεί να μειώσει την συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων.
Η απώλεια βάρους, η μείωση του καπνίσματος και της κατανάλωσης του αλκοόλ και οι αλλαγές στον τρόπο διατροφής και ύπνου μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν.
Φαρμακευτική αγωγή :
Εάν τα συμπτώματα επιμένουν μετά από αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, τότε ενδεχομένως θα χρειαστεί να ακολουθήσετε κάποια φαρμακευτική αγωγή.
Η λήψη αντιόξινων εξουδετερώνει τα οξέα του στομάχου και η συστηματική λήψη φαρμάκων μειώνει την ποσότητα των οξέων, που παράγονται στο στομάχι. Και οι δύο τρόποι μπορεί να είναι αποτελεσματικοί για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Χειρουργική αντιμετώπιση :
Ασθενείς, οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται καλά στην συντηρητική (αλλαγές του τρόπου ζωής) ή στην φαρμακευτική αγωγή, ή οι οποίοι χρειάζονται συνεχώς φάρμακα για να αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα θα πρέπει να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.
Ειδικά όταν συνυπάρχουν δύο καταστάσεις όπου η μία είναι παλινδρόμηση με διαφαγματοκήλη και η δεύτερη παλινδρόμηση λόγω ανεπάρκειας του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, τότε αυτά αντιμετωπίζονται και θεραπεύονται μόνο χειρουργικά και η επέμβαση γίνεται πλέον λαπαροσκοπικά, αντικαθιστώντας το ανοιχτό χειρουργείο.
Η εποχή που η επέμβαση απαιτούσε μία μεγάλη τομή στην κοιλιά και είχε σαν αποτέλεσμα αρκετό μετεγχειρητικό πόνο και μία περίοδο ανάρρωσης έξι ή και περισσότερων εβδομάδων, έχει περάσει πλέον ανεπιστρεπτί και με τη λαπαροσκοπική μέθοδο εξασφαλίζεται μειωμένος μετεγχειρητικός πόνος, μικρότερη νοσηλεία, πιο σύντομη επιστροφή στην εργασία και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα
Πώς γίνεται η χειρουργική επέμβαση;
Κατά την λαπαροσκοπική επέμβαση, οι χειρουργοί χρησιμοποιούν μικρές τομές (1/2 ή 1 εκ.) προκειμένου να εισάγουν στην κοιλιά τους σωλήνες, μέσω των οποίων θα γίνει η επέμβαση. Το λαπαροσκόπιο, το οποίο είναι συνδεδεμένο με μία μικροσκοπική βιντεο-κάμερα, εισέρχεται μέσω της μικρής τομής, επιτρέποντας στον χειρουργό να έχει μία μεγεθυμένη εικόνα των εσωτερικών οργάνων του ασθενούς στην οθόνη μίας τηλεόρασης.
Η διαδικασία της επέμβασης και η μετεγχειρητική πορεία
Η διαδικασία της επέμβασης απαιτεί έναν απαραίτητο και ενδελεχή προεγχειρητικό έλεγχο και στη συνέχεια ο χρόνος επέμβασης η οποία απαιτεί γενική αναισθησία, είναι μία-μιάμιση ώρα.
Ο ασθενής κινητοποιείται την ίδια ημέρα, σιτίζεται με υγρά από την επομένη το πρωί, και μπορεί να μεταβεί στην οικία του μετά από 1-2 24ωρα.
Η μετεγχειρητική πορεία είναι ομαλότατη, με μηδαμινό πόνο, ενώ η σίτιση ξεκινά με απλές χυλώδεις και πολτώδεις τροφές, με πλήρη αποκατάσταση της σίτισης μετά από 15-30 ημέρες.
Ποια είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα μετά τη χειρουργική επέμβαση;
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών, οι οποίοι υποβάλλονται σε επέμβαση απαλλάσσονται τελείως ή έχουν μία πολύ σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων της Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης σε ποσοστά που παγκοσμίως ξεπερνούν το 97%.
γράφει ο Γιώργος Σάμπαλης
Γενικός Χειρουργός-Λαπαροσκόπος
Διευθυντής- Χειρουργικού στην Ευρωκλινική Αθηνών
Μέλους Διοικητικού Συμβουλίου Ελληνικής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Χειρουργικής