Μερικές φορές ξυπνάμε ένα με δύο λεπτά πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι μας. Είναι φυσιολογικό; Και γιατί το κάνει αυτό το σώμα μας;
Οι έρευνες που έχουν γίνει για το συγκεκριμένο θέμα είναι ελάχιστες. Αλλά φαίνεται να είναι φαινόμενο που αναφέρουν πολλοί άνθρωποι, σύμφωνα με τον Russell Foster, επικεφαλής του Ινστιτούτου Νευροεπιστημών Ύπνου και Κιρκάδιου Ρυθμού στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Σε μια τηλεφωνική έρευνα που δημοσιεύθηκε το 1997, για παράδειγμα, ερευνητές από την Αϊόβα και τη Μινεσότα πήραν τυχαία συνεντεύξεις από 269 ενήλικες, κυρίως στις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Περίπου το 75% των ερωτηθέντων είπαν ότι μερικές φορές ξυπνούσαν πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι τους και λίγο λιγότερο από το 25% ότι ξυπνούσαν τόσο στην ώρα τους που δεν χρειάστηκε ποτέ να χρησιμοποιήσουν ξυπνητήρι.
Αφού η ερευνητική ομάδα δημοσίευσε διαφήμιση σε εφημερίδα που ζητούσε άτομα που ξυπνούσαν πάντα ή τακτικά συγκεκριμένη ώρα χωρίς να χρησιμοποιούν ξυπνητήρι, προσκάλεσαν 15 από αυτούς τους ερωτηθέντες σε ένα εργαστήριο και παρακολούθησαν τον ύπνο τους για τρεις νύχτες. Διαπίστωσαν ότι 5 από τους 15 ξύπνησαν και τις τρεις μέρες το αργότερο 10 λεπτά πριν από την ώρα αφύπνισης που είχαν βάλει.
Ο συγχρονισμός είναι το παν
Κανείς δεν ξέρει ακριβώς πώς και γιατί το σώμα μπορεί να το κάνει αυτό, αλλά οι ερευνητές λένε ότι τα βιολογικά μας ρολόγια, τα οποία παρακολουθούν τον χρόνο, έχουν κάποια σχέση με αυτό.
Ακριβώς πάνω από το οπτικό νεύρο στον εγκέφαλο υπάρχει ένα βασικό ρολόι που ονομάζεται υπερχιασματικός πυρήνας, λέει ο Δρ Ravi Allada, νευροβιολόγος που ειδικεύεται στον ύπνο και τους κιρκάδιους ρυθμούς στο Northwestern University.
Αυτό το ρολόι συγχρονίζει και συντονίζει τους κιρκάδιους ρυθμούς του σώματός μας, οι οποίοι μας βοηθούν να προετοιμαστούμε για πράγματα που συμβαίνουν σε διάφορες ώρες της ημέρας – όπως το να κοιμόμαστε τη νύχτα και να ξυπνάμε το πρωί.
Ένας από τους τρόπους που το κάνει αυτό το σώμα μας είναι με την αίσθηση του επιπέδου του φωτός γύρω μας, λέει ο Δρ Φόστερ. Ειδικά κύτταρα στα μάτια μας ανιχνεύουν τη μεταβολή στα επίπεδα του φωτός, όπως ακριβώς συμβαίνει το ξημέρωμα, ακόμα και όταν τα μάτια μας είναι κλειστά. Αυτά τα κύτταρα πιθανότατα δεν λένε στο σώμα μας ακριβώς τι ώρα είναι, αλλά μπορεί να επικοινωνούν ότι πλησιάζουμε στην ώρα που κανονικά σηκωνόμαστε.
Αυτό πυροδοτεί αλλαγές — όπως αυξήσεις στις ορμόνες κορτιζόλη και αδρενοκορτικοτροπίνη, καθώς και στην αρτηριακή πίεση, λέει ο Δρ Foster — που μας βοηθούν να προετοιμαστούμε για δραστηριότητα.
Τι γίνεται με τις φορές που ξυπνάτε ακριβώς πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι, όταν πρέπει να ξυπνήσετε πολύ νωρίτερα από ό,τι έχει συνηθίσει το σώμα σας, π.χ. για να προλάβετε μια πτήση ή να παρευρεθείτε σε ένα σημαντικό ραντεβού;
Αντί να ξυπνήσει με βάση την ώρα που είναι, το σώμα μας μπορεί να ξυπνά με βάση τον χρόνο που έχει περάσει από τότε που πήγαμε για ύπνο — δουλεύοντας σχεδόν σαν κλεψύδρα. Εάν πάμε για ύπνο γνωρίζοντας ότι πρέπει να ξυπνήσουμε σε τέσσερις ώρες, κάτι μπορεί να βοηθά ώστε να διασφαλίζουμε ότι θα ξυπνήσουμε μετά από τέσσερις ώρες.
Όταν τα πράγματα πάνε στραβά
Εάν το σώμα μας είναι τόσο καλό στο να αισθάνεται την ώρα, γιατί δεν ξυπνάμε, όμως, πάντα ακριβώς πριν από το ξυπνητήρι; Και γιατί μερικοί άνθρωποι δεν ξυπνούν ποτέ πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι τους;
Ο Δρ Foster δεν είναι σίγουρος. Είναι πιθανό όταν είστε ιδιαίτερα κουρασμένοι, η ανάγκη σας για ύπνο να υπερισχύει του βιολογικού ρολογιού, λέει.
Ή μερικές φορές, αν φοβάστε μη και δεν ξυπνήσετε στην ώρα σας, το άγχος μπορεί να σας κάνει να ξυπνήσετε νωρίτερα από ό,τι θα θέλατε, λέει ο Δρ Allada.
Για να μεγιστοποιήσετε, όμως, την πιθανότητα να ξυπνήσετε εγκαίρως μόνοι σας, λέει ο Δρ Foster, μπορεί να είναι χρήσιμο να ρυθμίζετε το ξυπνητήρι σας την ίδια ώρα κάθε μέρα, ώστε το σώμα σας να συνηθίσει να ξυπνά την ίδια ώρα.
Πηγή: New York Times
Φωτογραφία: iStock
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αλλεργία: Πως γίνεται η διάγνωση και πως μπορούμε να την προλάβουμε
Συμβουλές για το Πάσχα: Τι να προσέχετε στην εκδρομή – Ο κίνδυνος της υπερφαγίας