Γιατί ο Διαβήτης χρειάζεται Παγκόσμια ημέρα;

Iatropedia
14 Νοεμβρίου 2013 | 11:54

Μορφή επιδημίας παίρνει ο σακχαρώδης διαβήτης σε όλο το κόσμο. Εκατομμύρια άνθωποι είναι στην λίστα των θυμάτων του αφού ως πολυσυστηματικό νόσημα, προκαλεί σοβαρές και μακροχρόνιες επιπλοκές. Διαβάστε στο επιστημονικό άρθρο που ακολουθεί τις πέντε εποχές της ιστορίας του Διαβήτη

Της Βασιλικής Παπαδοπούλου Ειδικής Παθολόγου

Η αιτία είναι γιατί αφορά εκατομμύρια πληθυσμού παγκοσμίως με τις αντίστοιχες επιπτώσεις στις ζωές αυτών των ατόμων, των οικογενειών τους και του περιβάλλοντός τους, αλλά και των συστημάτων υγείας, αφού, ως πολυσυστηματικό νόσημα, συνδέεται με πολλές και μακροχρόνιες επιπλοκές, νοσηρότητα και θνησιμότητα και αντίστοιχο κόστος σε ζωές και χρήμα.

Διαχρονικά πρόκειται για μια πανάρχαια νόσο (πρώτη περιγραφή του διαβήτη πρέπει να θεωρηθεί εκείνη που βρέθηκε σε χειρόγραφο της αρχαίας Αιγύπτου, που σήμερα είναι γνωστό ως «Πάπυρος Ebers» (1500 π.Χ.).

Στην αρχαιότητα άλλωστε οφείλει και το όνομά της «Διαβήτης» από το διαβαίνω από τον μεγάλο Έλληνα γιατρό της αρχαιότητας Αρεταίο (περίπου 120-200 μ.Χ.). Με τον όρο αυτό ο Αρεταίος αναφέρεται σ' ένα από τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου, δηλ. την πολυουρία (ο όρος «Διαβήτης» σημαίνει πως το νερό, που ακατάπαυστα πίνει ο άρρωστος για να κατασιγάσει το έντονο αίσθημα δίψας που έχει, «διαβαίνει», σαν μέσα από ένα σιφώνιο, αναλλοίωτο)

Φόρο τιμής οφείλουμε σε όλους τους πρωτοπόρους της σκέψης και της ανακάλυψης των μηχανισμών και συνεπώς των θεραπευτικών λύσεων αναγνωρίζοντας τις 5 εποχές της ιστορίας του Διαβήτη.

Σαν πρώτη εποχή θα μπορούσε να θεωρηθεί η «Εποχή της Κλινικής Αναγνώρισης» του διαβήτη.

Αιγυπτος, Αρχαία Ελλάδα, Αρεταίος, Άπω Ανατολή, Κίνα, Ινδίες, Αραβικές χώρες

Οι περιγραφές ξεκινούν από το 3500πΧ και φθάνουμε στο 1000μΧ. Η νόσος περιγράφεται σα νόσο φθοράς ή ως «νόσο της δίψας». Σταδιακά στο πέρασμα των αιώνων αναγνωρίζεται η τριάδα των συμπτωμάτων: πολυφαγία, πολυδιψία, πολυουρία, και συνδιάζεται ο διαβήτης με επιπλοκές (λοιμώξεις, γάγγραινα, νευρικές επιπλοκές).

Η δεύτερη εποχή συνδυάζεται με τη «Βιοχημική Αναγνώριση» της νόσου, δηλ. τη διαπίστωση πρώτα της σακχαρουρίας και ύστερα της υπεργλυκαιμίας.

Οι παρατηρήσεις του Παράκελσου(1492), και 150 χρόνια μετά ο Άγγλος γιατρός Thomas Willis (1621-1675) ανακαλύπτει ότι τα διαβητικά ούρα είναι «σε υπέροχο βαθμό γλυκά, σαν να είναι ποτισμένα με μέλι ή ζάχαρη».

Ο Thomas Willis προσθέτει το όνομα «Σακχαρώδης» στο Διαβήτη (Diabetes Mellitus) (1775) Matthew Dobson. Γλυκά ούρα =σάχκαρο.) M. Chelreul (1815) το σάκχαρο των ούρων είναι γλυκόζη (ταυτόσημη με τη γλυκόζη των σταφυλιών (1783) Thomas Cawley = διάγνωση του «Σακχαρώδη Διαβήτη» με βάση τη διαπίστωση σακχαρουρίας και διαπίστωση ότι το πάγκρεας των διαβητικών είναι διαφορετικό από το πάγκρεας των φυσιολογικών ατόμων.

Claude Bernard (1813-1878) καθόρισε το επίπεδο απέκκρισης της γλυκόζης από τα νεφρά («νεφρικός ουδός» απέκκρισης της γλυκόζης)

Η τρίτη εποχή ταυτίζεται με την «Ανακάλυψη της Ινσουλίνης» και θα μπορούσε να ονομαστεί και «Ηρωική Εποχή».

Ένα μόνο χρόνο πριν από τα πειράματα του Claude Bernard, ένας νεαρός φοιτητής της ιατρικής στο Βερολίνο, ανακάλυψε κάποιους «σωρούς κυττάρων» στο πάγκρεας ενός κουνελιού.

Ο νεαρός αυτός επιστήμονας δεν έκαμε καμιά υπόθεση για την πιθανή λειτουργία αυτών των κυττάρων, δημοσίευσε όμως τα ευρήματά του σε ένα σύντομο άρθρο, που σύντομα ξεχάστηκε. Το όνομα του νεαρού φοιτητή της ιατρικής ήταν Paul Langerhans και αυτοί οι «σωροί» των κυττάρων ονομάζονται σήμερα «νησίδια του Langerhans»1870.

Το 1889 στο Στρασβούργο της Γερμανίας δύο γιατροί, ο Oscar Minkowski (1858-1931) και ο Joseph von Mering (1849-1908) καταφέρνουν ν' αφαιρέσουν το πάγκρεας από ένα σκύλο και να προκαλέσουν την τυπική κλινική εικόνα του διαβήτη.

Μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων των πειραμάτων των von Mering και Μinkowski, ένας Γάλλος ιστολόγος, ο E.G. Laquesse, ξέθαψε – μετά από 23 ολόκληρα χρόνια από τη δημοσίευσή της – την εργασία του Langerhans και έδωσε το όνομα «νησίδια» στους κυτταρικούς «σωρούς», από την εικόνα που έδιναν σκορπισμένοι στην «αχανή» – όπως την περιέγραψε – ενζυμο-εκκριτική παγκρεατική «θάλασσα».

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο επικέντρωσαν την έρευνά τους στην ανακάλυψη της «αντιδιαβητικής» ουσίας των νησιδίων του Langerhans (400 ερευνητές εργάστηκαν στα επόμενα 30 χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση) Gregor Ludwig.(1906) E.L. Scott. (1911-1912), Israel Kleiner. (1919), Nicolae Paulescu. (1921) 1922 οι Καναδοί Frederick Banting και Charles Best, ύστερα από μια πυρετώδη πειραματική εργασία περίπου 9 μηνών και με την υποστήριξη του J.J.R. Macleod και τη βοήθεια του J.B. Collip, χρησιμοποίησαν το εκχύλισμά τους, την «ινσουλίνη», στον Leonard Thompson, ένα διαβητικό παιδί 14 χρόνων που κυριολεκτικά με την ένεση της ινσουλίνης αναστήθηκε.

Ο Macleod πρότεινε την αλλαγή του ονόματος του εκχυλίσματος των νησιδίων του παγκρέατος από «Isletin» σε «Ιnsulin» («Ινσουλίνη»). Η αμερικανική εταιρεία Eli Lilly ανέλαβε την εμπορική παραγωγή της ινσουλίνης

Στα τέλη του 1923, οι Banting και Macleod τιμήθηκαν με το βραβείο Nobel για την ανακάλυψη της ινσουλίνης. Οι τιμηθέντες μοιράστηκαν το βραβείο με τους συνεργάτες τους, τον Best και τον Collip.

Η ημερομηνία των γενεθλίων του Frederick Banting, 14 Νοεμβρίου, έχει οριστεί ως η Παγκόσμια ημέρα του Σακχαρώδη Διαβήτη.

Στα 1935, ο H.C. Hagedorn, στο Νοσοκομείο Steno Memorial της Δανίας, παρασκεύασε το πρώτο σκεύασμα ινσουλίνης παρατεταμένης ενέργειας, την Πρωταμινική Ψευδαργυρούχο Ινσουλίνη (Protamine Zinc Insulin). Το 1946, ο Hagedorn, σε συνεργασία με την Εταιρεία Nordisk παρασκεύασε την NPH, Ισοφανική Ινσουλίνη.

Το 1951, ο K. Hallas Moller, σε συνεργασία με την Εταιρεία NOVO της Δανίας, παρασκεύασαν τα εναιωρήματα της ψευδαργυρούχου ινσουλίνης με τα οποία κατορθώθηκε η δημιουργία σκευασμάτων με διάφορη διάρκεια δράσης (ινσουλίνες Semilente, Ultralente και Lente).

Η τετάρτη εποχή είναι η «Εποχή των Υπογλυκαιμικών δισκίων».

Δεκαετία 50 – Μετφορμίνη 1957, Σουλφονυλουρίες 1955

Δεκαετία 80 – Ακαρβόζη

Δεκαετία 90 – Γλιταζόνες, Γλινίδες

2000+ – Αναστολείς DPP4, GLP ανάλογα

Σήμερα βρισκόμαστε στην Πέμπτη εποχή της εξελιγμένης θεραπείας:

Εξελιγμένα αντιδιαβητικά δισκία και GLP ανάλογα, εντατικοποιημένη ινσουλινοθεραπεία, Ανθρώπινη ανασυνδιασμένη Ινσουλίνη μακράς,μέσης και ταχείας δράσης και μείγματα, που μιμούνται το φυσιολογικό οργανισμό, αντλίες συνεχούς έγχυσης, μεταμοσχεύσεις νησιδίων του παγκρέατος.

Το μέλλον των θεραπειών του Διαβήτη ανοίγεται μπροστά μας. Τα οράματα και οι κατακτήσεις των πρωτοπόρων επιστημόνων έβαλαν τα θεμέλια αντιμετώπισης ενός από τα σοβαρότερα νοσήματα παγκοσμίως. Διάσημοι αλλά και καθημερινοί άνθρωποι έζησαν και ζουν χάρη στις ανακαλύψεις τους. Αυτή τη μέρα αξίζει να τους θυμόμαστε.