Γιατί ο θυρεοειδής προτιμά τις έγκυες;

Iatropedia
24 Φεβρουαρίου 2015 | 15:10

Η εγκυμοσύνη προκαλεί μεγάλες αλλαγές στα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών και επηρεάζει τη λειτουργία του αδένα ακόμα και σε γυναίκες που δεν έχουν κάποια νόσο του θυρεοειδούς. Οι αλλαγές αυτές που συμβαίνουν κατά την εγκυμοσύνη, καθώς και το γενονός ότι διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς μπορούν να επηρεάσουν την πορεία της εγκυμοσύνης και το αναπτυσσόμενο έμβρυο, κάνουν απαραίτητη την στενή παρακολούθηση της λειτουργίας του σε γυναίκες που παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα.

Γράφει ο Άρης Χ. Τσιγκρής

MD PhD. Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος

Η πιο συχνή αιτία υπολειτουργίας του θυρεοειδούς παγκοσμίως είναι η ανεπαρκής κατανάλωση ιωδίου. Το ιώδιο είναι απαραίτητο για τη δημιουργία των θυρεοειδικών ορμονών. Ειδικά κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, που η ανάγκη για παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών είναι ιδιαίτερα αυξημένη, είναι απαραίτητο να καταναλώνουμε επαρκή ποσότητα ιωδίου, τουλάχιστον 150-200 mcg την ημέρα. Πολύ σημαντικό επίσης να τονίσουμε είναι ότι ένα 7% περίπου των γυναικών που δεν είχαν πρόβλημα πριν την εγκυμοσύνη, μπορεί να αναπτύξουν κάποια διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς ακόμα και ένα χρόνο μετά την εγκυμοσύνη.

Ο έλεγχος του θυρεοειδούς δεν περιλαμβάνεται στις απαραίτητες εξετάσεις που πρέπει να γίνουν αμέσως μόλις επιβεβαιωθεί μια εγκυμοσύνη. Συστήνεται όμως, από τους περισσότερους ιατρούς τουλάχιστον ο έλεγχος της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης αν δεν υπάρχει κάποιος πρόσφατος έλεγχος. Απαραίτητος είναι ο έλεγχος όταν:

Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό

Υπάρχει ιστορικό υπογονιμότητας ή αποβολών πρώτου τριμήνου

Υπάρχει ιστορικό νόσου του θυρεοειδούς

Υπάρχει ιστορικό άλλου αυτοάνοσου νοσήματος

Η έγκυος παίρνει κάποιο φάρμακο για το θυρεοειδή της

Βρίσκουμε έναν διογκωμένο θυρεοειδή (βρογχοκήλη) στην κλινική εξέταση

Οι γυναίκες που έχουν υποθυρεοειδισμό δεν παράγουν αρκετή ορμόνη θυρεοειδούς για να καλύψουν τις ανάγκες του οργανισμού τους και γι΄αυτό χρειάζεται να παίρνουν ορμόνη θυρεοειδούς σε χάπι. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι θυρεοειδικές ορμόνες της μαμάς πρέπει να καλύψουν και τις ανάγκες του αναπτυσσόμενου εμβρύου, ιδιαίτερα το πρώτο μισό της κύησης. Αν λοιπόν η έγκυος γυναίκα δεν έχει έχει επαρκείς ορμόνες, το έμβρυο μπορει να έχει διαταραχές ιδιαίτερα στην εγκεφαλική του ανάπτυξη και λειτουργία.

Οι γυναίκες λοιπόν που έχουν υποθυρεοειδισμό, όχι μόνο πρέπει να συνεχίσουν την ορμόνη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, άλλα συχνά χρειάζεται και να αυξήσουν τη δόση που παίρνουν, 30-50%. Αν έχετε υποθυρεοειδισμό και μάθετε ότι είστε έγκυος πρέπει αμέσως να κάνετε εξετάσεις αίματος και να επικοινωνήσετε με τον Ενδοκρινολόγο σας. Επίσης, αν σχεδιάζετε μια εγκυμοσύνη συζητήστε με τον ιατρό σας ποιά πρέπει να είναι τα ιδανικά επίπεδα της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης για να ευνοηθεί η σύλληψη.

Οι χρόνιες θυρεοειδίτιδες είναι αρκετά συχνές στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Έως και 15% των νέων γυναικών έχουν αυξημένα αντισώματα εναντίον του θυρεοειδους. Τα πολύ αυξημένα αντισώματα σχετίζονται με υπογονιμότητα καθώς και διπλάσια σχεδόν πιθανότητα αποβολής στο πρώτο τρίμηνο. Αν έχετε λοιπόν θυρεοειδίτιδα Hashimoto, θα πρέπει να παρακολουθείτε την TSH στενά αν προσπαθείτε να συλλάβετε. Η έναρξη θεραπείας συστήνεται εάν η TSH ειναι >2.5. Εάν μείνετε έγκυος και δεν χρειάζεστε θεραπεία αρχικά, θα πρέπει να παρακολουθείτε την TSH κάθε μήνα γιατί έχετε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξετε υποθυρεοειδισμό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Επίσης, πρέπει να τονίσουμε ότι, οι γυναίκες που έχουν αυξημένα αντιθυρεοειδικά αντισώματα πριν την εγκυμοσύνη, έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν θυρεοειδίτιδα της λοχείας, μια σχετικά οξεία διαταραχή του θυρεοειδούς που συνήθως εμφανίζεται 6-8 εβδομάδες μετά τον τοκετό και μπορεί να προκαλέσει μεγάλες εναλλαγές στα επίπεδα των ορμονών και έντονα συμπτώματα στη νεαρή μαμά, όπως σημαντική κόπωση, νεύρα, κατάθλιψη, διαταραχή στο θηλασμό και άλλα. Θα πρέπει λοιπόν, κάθε έγκυος με θυρεοειδίτιδα να έχει το δικό της πλάνο παρακολούθησης κατά τη διάρκεια αλλά και για τον πρώτο χρόνο μετά την εγκυμοσύνη. Ένα 30% αυτών των γυναικών μπορεί να αναπτύξει μόνιμο υποθυρεοειδισμό στο μέλλον.

H υπερλειτουργία του θυρεοειδούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη αν οι δεν βρίσκεται υπό έλεγχο. Οι έγκυες γυναίκες με ανεξέλεγκτο υπερθυρεοειδισμό μπορεί να εμφανίσουν υπέρταση και καρδιακά προβλήματα και έχουν αυξημένο κίνδυνο για αποβολή, πρόωρο τοκετό και γέννηση μωρού με πολύ χαμηλό βάρος. Αν βρίσκεστε ήδη σε θεραπεία για υπερθυρεοειδισμό, θα πρέπει να έρθετε σε άμεση επαφή με τον ενδοκρινολόγο σας για να τροποποιήσει την αγωγή και πιθανον να σας αλλάξει τα φάρμακα κατα τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου. Η παρακολούθηση θα πρέπει να είναι πολύ στενή, κάθε 3-4 εβδομάδες έτσι ώστε να διαμορφώνεται η φαρμακευτική θεραπεία ανάλογα με τις ανάγκες της εγκυμοσύνης.

Κάποιες φορές ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να διαγνωσθεί για πρώτη φορά στην εγκυμοσύνη και τότε θα πρέπει να υπάρξει άμεση αξιολόγηση από ενδοκρινολόγο σχετικά με την ανάγκη έναρξης θεραπείας και τη συχνότητα παρακολούθησης. Να σημειωθεί ότι η Νόσος Graves, που είναι η πιο συχνή αιτία υπερθυρεοειδισμού σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, τυπικά βελτιώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά επιδεινώνεται κατά την περίοδο της λοχείας, οπότε και χρειάζεται στενή παρακολούθηση. Ο θηλασμός επιτρέπεται ακόμα και στις γυναίκες που λαμβάνουν φάρμακα για τον υπερθυρεοειδισμό.

Οι όζοι θυρεοειδούς είναι μικρά «ογκίδια» που δημιουργούνται μέσα στον αδένα και είναι καλοήθη (μη καρκινικά) στο 95% των περιπτώσεων. Αν ένας όζος ανακαλυφθεί κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στην φυσική εξέταση ή αν υπάρχει από πριν (και δεν έχει γίνει απαραίτητος έλεγχος) θα πρέπει να γίνει ένας υπέρηχος θυρεοειδούς για να αξιολογηθεί το ακριβές του μέγεθος και το αν είναι συμπαγής ή κυστικός (γεμάτος με υγρό). Ανάλογα με τα αποτελέσματα των υπερήχων μπορεί να συσταθεί διαγνωστική παρακέντηση του όζου (βιοψία) ή απλά παρακολούθηση και επανέλεγχος μετά την κύηση. Συνήθως οι όζοι του θυρεοειδούς δεν επηρεάζουν την λειτουργία του θυρεοειδούς ούτε την κύηση, οπότε και σχεδόν πάντα μπορούμε να αναβάλουμε την αντιμετώπιση τους για μετά τον τοκετό. Στην περίπτωση που η παρακέντηση του όζου ειναι ύποπτη, χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς μπορεί να γίνει με ασφάλεια.