Γιατί πονάει η «μέση» μου; Χρήσιμες συμβουλές

Η «μέση» ( οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης ή η κατώτερη μοίρα της σπονδυλικής στήλης ) είναι μια σύνθετη δομή που συνδέει το άνω τμήμα του κορμού με το κάτω και αποτελείται από οστά (σπονδύλους), αρθρώσεις, μύες, συνδέσμους και δίσκους. Αυτό το σημαντικό τμήμα της σπονδυλικής στήλης επιτρέπει κινήσεις στροφικές ή κάμψης-έκτασης και η δύναμη που παρέχει επιτρέπει την όρθια στάση, τη βάδιση και την άρση βάρους. Φυσιολογική λειτουργικότητα της οσφυϊκής μοίρας είναι απαραίτητη σχεδόν σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες. Βλάβη σε ένα ή περισσότερα από τα στοιχεία που την αποτελούν μπορεί να προκαλέσει πόνο, που εμποδίζει τις δραστηριότητες, ελαττώνει την ικανότητα εργασίας καθώς και την ποιότητα ζωής.

Μπορεί ένας πόνος στη μέση να οφείλεται σε παθήσεις εκτός της σπονδυλικής στήλης ;

Σε σπάνιες περιπτώσεις θα μπορούσε ένας πόνος στη μέση να οφείλεται σε παθήσεις εκτός της σπονδυλικής στήλης όπως σε παγκρεατίτιδα, σε ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής, σε πεπτικό έλκος, σε νόσο του Chron και σε κολίτιδες γενικά, σε γυναικολογικές φλεγμονές , σε κολικό νεφρού κ.ο.κ. και αυτό το ενδεχόμενο θα πρέπει να το έχει υπόψιν του ο εξεταστής-ιατρός.

Ποια η διαφορά οσφυαλγίας –ισχιαλγίας ;

Οσφυαλγία είναι ο πόνος στη μέση ( οσφυική μοίρα σπονδυλικής στήλης ) .

Ισχιαλγία είναι ο πόνος στο πόδι που οφείλεται σε πίεση ενός νεύρου στη μέση. Μπορεί ο πόνος στο πόδι όμως να οφείλεται και σε άλλα αίτια εκτός της ισχιαλγίας , όπως σε αγγειακό πρόβλημα ή σε ορθοπαιδικό πρόβλημα ( πάθηση ισχίου ή γόνατος κ.ο.κ.)

Ποία είναι η κλινική εικόνα της οσφυαλγίας;

Η τυπική ειικόνα είναι χαρακτηριστική : Πόνος στη μέση, συνήθως ισχυρός, που αρχίζει συνήθως μετά από μια απότομη κίνηση ή άρση βάρους. Ο πόνος μπορεί να είναι τοπικός ή να αντανακλά στο πόδι. Συχνά επίσης ο πόνος ξεκινά χωρίς αιτία και χωρίς ιστορικό τραυματισμού. Άλλοτε πάλι ξεκινά από τη γάμπα ή το μηρό ή τους γοφούς και επεκτείνεται στη μέση.

Πονάει η μέση μου.Πότε πρέπει να πάω στο γιατρό ;

– όταν ο πόνος, εκτός από τη μέση εμφανίζεται και στο πόδι

– όταν το πόδι μουδιάζει ή αρχίζει και παραλύει

– όταν ο πόνος στη μέση παραμένει και το βράδυ, την ώρα του ύπνου, ή και ξυπνάει τον πάσχοντα από τον ύπνο του

– όταν εμφανίζεται πρόβλημα στην ούρηση, την αφόδευση ή και τησεξουαλική λειτουργία

– όταν συνοδεύεται από πυρετό

– όταν ξεκίνησε με αφορμή ένα πέσιμο ή ένα ατύχημα

– όταν συνοδεύεται από απώλεια σωματικού βάρους

– όταν υπάρχει ιστορικό καρκίνου, οστεοπόρωσης, μακροχρόνιας χρήσης κορτιζόνης, χρήσης ενδοφλέβιων ναρκωτικών (πχ ηρωίνης) ή αλκοολισμού.

Ποιοί είναι οι παράγοντες κινδύνου;

– Ο καθιστικός τρόπος ζωής

– Το φύλο ( η οσφυαλγία εκδηλώνεται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες )

– Η ηλικία

– Η σωματική εργασία που περιλαμβάνει άρση βάρους

– Η παχυσαρκία

– Το συναισθηματικό στρες

– Η κύηση

– Το κάπνισμα

– Η κακή φυσική κατάσταση

– Έντονη σωματικη δραστηριότητα χωρίς κατάλληλη προετοιμασία

Ποιές εξετάσεις απαιτούνται για τη διερεύνηση της οσφυαλγίας;

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι απαραίτητη η διενέργεια ειδικών εξετάσεων για αρχική εκτίμηση και θεραπεία καθώς η λήψη ενός καλού ιστορικού και η κλινική εξέταση της σπονδυλικής στήλης και των άκρων αρκούν . Αν ο πόνος είναι έντονος και μη ανταποκρινόμενος στη θεραπεία ή υπάρχει σοβαρός πόνος στα κάτω άκρα, μερικές απεικονιστικές εξετάσεις είναι απαραίτητες. Απλές ακτινογραφίες μπορεί να δείξουν αρθρίτιδα ή άλλες οστικές βλάβες, αλλά δεν θα δώσουν πληροφορίες σχετικά με τα μαλακά μόρια όπως οι δίσκοι ή τα νεύρα. Για καταστάσεις ή κακώσεις που συμμετέχουν μαλακά μόρια , τότε η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία είναι ίσως απαραίτητες. Σπανιότερα το σπινθηρογράφημα οστών μπορεί να είναι απαραίτητο ώστε να εκτιμηθεί η οστική δραστηριότητα και το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ)για να πιστοποιήσει τυχόν βλάβη σε νεύρα και μύες προκαλούμενα από διαταραχές στην οσφυική μοίρα ( το ΗΜΓ μπορεί να είναι παθογνωνομικό όμως μετά την παρέλευση 3 εβδομάδων περίπου από την έναρξη των συμπτωμάτων).

Πως αντιμετωπίζεται γενικά ένας πόνος στη μέση;

Οι περισσότερες οσφυαλγίες μπορεί να αντιμετωπιστούν με τροποποίηση των δραστηριοτήτων του ασθενή και κατάλληλη αναλγητική και αντιφλεγμώδη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του πόνου και περιορισμό της φλεγμονώδους αντίδρασης. Αν και μια βραχεία περίοδος ανάπαυσης μπορεί να είναι αποτελεσματική, οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι ελαφρά δραστηριότητα επιταχύνει την αποκατάσταση. Η κατάκλιση πρέπει να γίνεται μόνο όταν ο πόνος είναι οξύς . Όταν ο πόνος είναι ελαφρύς συνίστανται αναπνευστικές ασκήσεις και ελαφρύ περπάτημα αλλά όχι ορθοστασία και άσκοπη ή υπερβολική κόπωση.

Η ζώνη μέσης είναι απαραίτητη αλλά μόνο για μικρό χρονικό δίαστημα στα νεαρά άτομα και για λίγο περισσότερο διάστημα στα ηλικιωμένα άτομα. Πρέπει να αφαιρείται κατά την ξεκούραση. Η καθημερινή , μακροχρόνια, χρήση της μπορεί να προκαλέσει αδυναμία ( ατροφία ) στους κοιλιακούς και ραχιαίους μύες.

Φυσικοθεραπεία – Κινησιοθεραπεία : Είναι χρήσιμα σε κάθε περίπτωση. Βοηθούν στη μείωση του πόνου, στη βελτίωση της κινητικότητας και της δύναμης και στην σωστή αντίληψη της μηχανικής συμπεριφοράς της σπονδυλικής στήλης στις διάφορες στάσεις και κινήσεις. Περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση φυσικών μέσων (LASER, αναλγητικά ρεύματα, υπερήχους, διαθερμίες, μαλάξεις) καθώς και ένα πρόγραμμα κινησιοθεραπείας με οδηγό σημείο τον πόνο.

Το πρόγραμμα της κινησιοθεραπείας περιλαμβάνει ασκήσεις προοδευτικής δυσκολίας, οι οποίες στοχεύουν στην αύξηση της ελαστικότητας, της δύναμης και της αντοχής των κοιλιακών, των ραχιαίων και των γλουτιαίων μυών γεγονός που οδηγεί στην ανάπτυξη μυϊκής ζώνης στην περιοχή της οσφύος η οποία καλείται ν’ αντεπεξέλθει σε μεγάλα φορτία.

Βιοιατρϊακός βελονισμός: Ο βελονισμός είναι μία αρχαία θεραπευτική μέθοδος που βασίζεται στην τοποθέτηση ιδιαίτερα λεπτών βελονών σε συγκεκριμένα σημεία στο σώμα που ονομάζονται σημεία βελονισμού. Η ιστορία του βελονισμού, χάνεται στις απαρχές της ιστορίας του ανθρώπου, αν και τα πρώτα συγγράμματα που τον αναφέρουν χρονολογούνται από περίπου το 2500 πΧ.

Σύγχρονες ιατρικές μελέτες που έχουν πρόσφατα ολοκληρωθεί επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα του βελονισμού σε πολλές παθήσεις, ενώ ο κατάλογός τους συνέχεια διευρύνεται, όσο η έρευνα προχωράει. Τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρυντικά και οι μελέτες συνεχίζουν να επιβεβαιώνον τον βελονισμό ως ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό και οικονομικό σύστημα θεραπείας.

Ο βελονισμός στερείται παρενεργειών και θεωρείται εξαιρετικά ακίνδυνος όταν εφαρμόζεται από ιατρούς εκπαιδευμένους που τηρούν τους ορθούς κανόνες εξάσκησής του. Οι βελόνες που χρησιμοποιούνται είναι μίας χρήσης και πριν την τοποθέτησής τους το σημείο βελονισμού καθαρίζεται με ένα αντισηπτικό διάλυμα. Πολλές μελέτες σε χιλιάδες ασθενείς ένουν επιβεβαιώσει την ασφάλειά του όταν εφαρμόζεται σωστά. Ο ιατρός βελονιστής μπόρει να προσφέρει μεγάλη ανακούφιση από τα συμπτώματα της οσφυαλγίας και ανάλογα με την αιτιοπαθογένειά της μπορεί να επιτύχει έως και πλήρη ίαση της.

Laser: Όπως είναι γνωστό η σύντμηση των λέξεων L.A.S.E.R.=Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, σημαίνει ενίσχυση φωτός με διηγηρμένη ( εξαναγκανασμένη ) εκπομπή ακτινοβολίας. Αυτή η εξαναγκασμένη εκπομπή ακτινοβολίας είναι εκείνη που με τη σειρά της προκαλεί και τις βιολογικές αντιδράσεις πάνω στους ιστούς που δέχονται αυτή την ακτινοβολία. Από διάφορες κλινικές μελέτες και παρατηρήσεις προκύπτει ότι η εφαρμογή των ακτίνων laser χαμηλής ισχύος ή αποκατάστασης έχει ικανοποιητικά έως πολύ καλά θεραπευτικά αποτελέσματα σε πολλές παθολογικές καταστάσεις. Μια από της κυριότερες ενδείξεις θεραπευτικής με laser χαμηλής ισχύος είναι και η οσφυαλγία . Ο κατάλληλα εκπαιδευμένος φυσίατρος μπορεί με βάση ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, ακολουθούμενο και από θεραπεία με laser χαμηλής ισχύος, να προσφέρει στον ασθενη από την πρώτη κίολας συνεδρία μεγάλη ανακούφιση από τα συμπτώματά του.

Λειτουργική επανεκπαίδευση: Η ειδική αυτή «εκπαίδευση» περιλαμβάνει την εκμάθηση ασφαλών στάσεων και τεχνικών (σωστού τρόπου στάσης, καθίσματος, κίνησης κι άρσης αντικειμένων στην καθημερινή ζωή) και αποβλέπει στο να συμβάλει στην αυτογνωσία της κατάστασης, να περιορίσει τους πόνους και να μειώσει τις πιθανότητες υποτροπής.

Ελάττωση βάρους – Δίαιτα : Στα υπέρβαρα άτομα η μείωση του σωματικού βάρους προκαλεί άμεση ανακούφιση των πόνων. Με τη μείωση του σωματικού βάρους ελαττώνεται η πίεση στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και η παραμόρφωση (λόγω του αυξημένου βάρους) των δομών της σπονδυλικής στήλης, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο μηχανικός ερεθισμός των σπονδύλων και ο πάσχοντας να ανακουφίζεται από τους πόνους. Ακόμα και μόνον η ελάττωση του σωματικού βάρους, επιφέρει γρήγορα και θεαματικά αποτελέσματα στο 50% των περιπτώσεων.

Αποφυγή άρσεως βαρών : Η άρση βαρών (όχι μόνον των γυμναστικών αλλά και των διαφόρων αντικειμένων που «σηκώνουμε» κατά την καθημερινή μας ζωή) απαγορεύεται μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος υποτροπής. Μετά την ενδυνάμωση κοιλιακών και ραχιαίων υπάρχουν ειδικοί τρόποι κι ειδικές ασκήσεις με βάρη που όχι μόνον δεν βλάπτουν, αλλά ισχυροποιούν ακόμα περισσότερο το σώμα κι ειδικά τη μέση. Όταν πρέπει να σηκωθούν αντικείμενα από το έδαφος, καλό είναι να χρησιμοποιηθεί ζώνη για τη μέση, να λυγίζουν τα πόδια, η πλάτη να διατηρείται ευθειασμένη και το βάρος να σηκώνετε κοντά κι όχι μακριά από το σώμα. Το οποιοδήποτε βάρος πρέπει να σηκώνεται με κάμψη των γονάτων κι όχι της μέσης.

Ιαματικά λουτρά – Γυμναστική στην πισίνα : Και τα δύο συστήνονται ανεπιφύλακτα. Ειδικά η γυμναστική στην πισίνα και το κολύμπι είναι πολύ ασφαλή γιατί το σωματικό βάρος στο νερό «μειώνεται» λόγω της άνωσης.

Ειδική γυμναστική : Η ειδική γυμναστική έχει ως στόχο την ισχυροποίηση του μυϊκού συστήματος και τη βελτίωση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης. Απαιτείται τακτική και συστηματική άσκηση αποφεύγοντας τις υπερβολές. Η άσκηση θα πρέπει να είναι ελαφριά, με μέτρο, κάτω από συνθήκες ασφαλείας, και το πρόγραμμά της να εκπονηθεί μετά από συνεργασία του γυμναστή με ιατρό Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης.

Αποφυγή περιττών επιβαρύνσεων κι άσκοπης κούρασης : Να αποφεύγονται τα πολύωρα ταξίδια χωρίς ενδιάμεσες στάσεις, το περπάτημα σε ανώμαλο δρόμο ή ανηφόρα, το τζόκινγκ σε τσιμέντο ή άσφαλτο ή ανώμαλο δρόμο, τα έντονα σπορ, τα σπορ με βίαιες επαφές και το ανεβοκατέβασμα σκάλας. Κατά τη διάρκεια παρατεταμένων σωματικών δραστηριοτήτων, πρέπει να χρησιμοποιούνται ίσια παπούτσια, να αποφύγετε η υγρασία και τα ρεύματα αέρος και τα ρούχα να είναι πάντα στεγνά.

Εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας : Η χειροπρακτική, η ομοιοπαθητική και το μασάζ, έχει αναφερθεί ότι μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά το πρόβλημα, αρκεί να χρησιμοποιηθούν ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος αποκατάστασης και πρόληψης της υποτροπής κι όχι μόνα τους ως αποκλειστικό μέσο θεραπείας.

Ποιες καταστάσεις αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση;

Οι περισσότερες οσφυαλγίες , οξείες ή χρόνιες , συνήθως θεραπεύονται χωρίς χειρουργική επέμβαση. Ο πιο συχνός λόγος χειρουργικής θεραπείας είναι η άρση της πίεσης που προκαλεί μια κήλη δίσκου σε νεύρο με πόνο στο πόδι και η οποία δεν έχει ανταποκριθεί σε συντηρητικά μέτρα . Επίσης χειρουργική αντιμετώπιση χρήζει η οσφυαλγία που οφείλεται σε οσφυική στένωση, σε σπονδυλολίσθηση, σε κατάγματα και σε όγκους στη σπονδυλική στήλη.

Τι μπορώ να κάνω τις περιόδους που δεν πονάω, για να προλάβω τον πόνο στη μέση και γενικά τις παθήσεις της μέσης ;

– να ασκείστε τακτικά, σε συνεννόηση με το γιατρό σας. Το περπάτημα και το κολύμπι, είναι δύο άριστες ασκήσεις, που δυναμώνουν τη σπονδυλική σας στήλη. Πριν αρχίσετε, ρωτήστε το γιατρό σας ποιές ασκήσεις επιτρέπονται, σε σχέση με άλλα προβλήματα υγείας, όπως οι παθήσεις της καρδιάς.

– ενισχύστε τους μυς που υποστηρίζουν την περιοχή της μέσης (κοιλιακούς και ραχιαίους). Η συνεννόηση με το φυσίατρο είναι απαραίτητη

– σταματήστε το κάπνισμα, ή τουλάχιστον ελαττώστε το

– μείνετε στο σωστό σωματικό βάρος, χάστε τα περιττά κιλά

– βοηθήστε τη σπονδυλική σας στήλη : ρωτήστε το φυσίατρό σας, πως να σηκώνετε βάρη, πως να στέκεστε, σε τι στρώμα και με τι τρόπο να κοιμάστε, πως να κάθεστε στο γραφείο κ.ο.κ.

Θάνος Μπαδέκας, ορθοπαιδικός χειρουργός

Διευθυντής Ορθοπαιδικής κλινικής νοσοκομείου Metropolitan

www.podi.gr