Είναι ένα φαινόμενο που πολλοί παρατηρούν τη νύχτα, συνήθως ενώ οδηγούν. Τα φώτα στους δρόμους μοιάζουν ξαφνικά πιο μεγάλα και θολά, καθώς γύρω τους εμφανίζεται ένα λιγότερο φωτεινό «στεφάνι».
Αυτό το «φωτοστέφανο», όπως το περιγράφουν, επιστημονικά λέγεται οπτική άλως. Μερικές φορές η αιτία της δεν είναι ανησυχητική, άλλοτε όμως υποδηλώνει κάποια σοβαρή υποκείμενη πάθηση των ματιών.
«Η οπτική άλως είναι έως ένα βαθμό φυσιολογική. Εάν όμως φθάνει στο σημείο να επηρεάζει την ικανότητα ασφαλούς οδήγησης και μετακίνησης τη νύχτα, χρειάζεται έλεγχο», αναφέρει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Το φαινόμενο αυτό δεν συμβαίνει μόνο τη νύχτα, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Γίνεται όμως ευκολότερα αντιληπτό το βράδυ, επειδή λάμπουν έντονα φώτα σε σκούρο περιβάλλον».
Όπως εξηγεί, η οπτική άλως προκαλείται από τη διάθλαση του φωτός, καθώς αυτό διέρχεται από την κόρη του οφθαλμού, τον κερατοειδή χιτώνα και τις άλλες ανατομικές δομές του ματιού. Τη διάθλαση του φωτός στο μάτι μπορεί να επηρεάσουν πολλοί παράγοντες, όπως:
- Η αντίδραση των ματιών στο έντονο φως της νύχτας
- Το ότι το άτομο φοράει φακούς επαφής ή γυαλιά
- Η αλλοίωση των οφθαλμικών δομών με την πάροδο της ηλικίας
Ο καταρράκτης
Μία από τις συχνότερες αλλοιώσεις στην οποία οφείλεται η οπτική άλως, είναι η σκλήρυνση του οφθαλμικού φακού. Συνήθως αρχίζει σε ηλικία 50 ετών και σταδιακά οδηγεί στο θόλωμα του φακού, δηλαδή στον καταρράκτη.
Η οπτική άλως είναι ένα από τα συχνότερα συμπτώματα του καταρράκτη, ιδίως μιας μορφής του που λέγεται οπίσθιος υποκαψικός καταρράκτης, εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος.
Σε αυτόν τον τύπο θολώνει το οπίσθιο μέρος του φυσικού φακού του ματιού, με συνέπεια:
- Ευαισθησία στο φως
- Θολή κοντινή όραση
- Λάμψεις και οπτική άλως γύρω από τα φώτα
Ο τύπος αυτός είναι πιο συχνός στους πάσχοντες από διαβήτη ή σε ασθενείς που λαμβάνουν στεροειδή φάρμακα για μεγάλα χρονικά διαστήματα
Αστιγματισμός και μυωπία
Ο αστιγματισμός και η μυωπία επίσης μπορεί να προκαλέσουν «φωτοστέφανο» γύρω από τα φώτα σε μερικούς ασθενείς.
Στον αστιγματισμό ο κερατοειδής χιτώνας (ή σπανιότερα ο οφθαλμικός φακός) δεν έχει τέλειο σφαιρικό σχήμα, αλλά ελλειψοειδές. Αυτό έχει ως συνέπεια τόσο τα κοντινά όσο και τα μακρινά αντικείμενα να μοιάζουν παραμορφωμένα σε ορισμένες κατευθύνσεις. Το ελλειψοειδές σχήμα επηρεάζει τη διάθλαση του φωτός. Έτσι δημιουργείται οπτική άλως, αλλά και θολή όραση.
Ο αστιγματισμός μπορεί να επιδεινωθεί με την ηλικία, με συνέπεια να ενταθούν αυτά τα συμπτώματα, σε όσους δεν φορούν διορθωτικά γυαλιά ή φακούς επαφής.
Αντίστοιχα, αρκετοί πάσχοντες από μυωπία έχουν θολή όραση μόνο τη νύχτα, όταν οι κόρες των οφθαλμών φυσιολογικά διαστέλλονται για να βελτιώσουν την όραση στο σκοτάδι. Καθώς διαστέλλονται οι κόρες, όμως, εισέρχεται στα μάτια περισσότερο περιφερειακό φως, το οποίο διαχέεται στην περιφέρεια του οφθαλμικού φακού και όχι ομοιόμορφα στην επιφάνειά του. Αυτό προκαλεί σημαντικές αλλοιώσεις στις εικόνες που βλέπουν οι πάσχοντες. Η κατάσταση αυτή επίσης μπορεί να επιδεινωθεί με την ηλικία.
Κερατόκωνος, οξύ γλαύκωμα, δυστροφία του Fuchs
Η οπτική άλως μπορεί να έχει και άλλες, ακόμα πιο σοβαρές αιτίες. Μία από αυτές είναι ο κερατόκωνος, που κατά κανόνα αρχίζει νωρίς στη ζωή. Κατ’ αυτόν, ο κερατοειδής έχει έντονα κωνικό σχήμα, που επηρεάζει σημαντικά τη διάθλαση του φωτός. Αν δεν διορθωθεί εγκαίρως, επιδεινώνεται συνεχώς και μπορεί να απειλήσει τελικά την όραση.
Το «φωτοστέφανο» γύρω από τα φώτα μπορεί να οφείλονται και στο οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας. Κατ’ αυτό αναπτύσσεται απότομα υψηλή πίεση στο εσωτερικό του οφθαλμού, λόγω διακοπής της παροχέτευσης του υγρού (υδατοειδές υγρό) που περιέχει.
Εκτός από οπτική άλω, οι πάσχοντες μπορεί να έχουν και άλλα συμπτώματα, όπως:
- Έντονο πόνο στο μάτι
- Πονοκέφαλο
- Σκλήρυνση του οφθαλμικού βολβού
- Ναυτία
- Έμετο
«Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα με υπερμετρωπία και είναι επείγον περιστατικό. Μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση εντός λίγων ημερών, εάν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.
Η οπτική άλως μπορεί επίσης να οφείλεται στην ενδοθηλιακή δυστροφία του Fuchs. Είναι μία προοδευτικά εξελισσόμενη πάθηση του κερατοειδούς, που του προκαλεί σοβαρό οίδημα. Άλλα συμπτώματα που προκαλεί είναι:
- Θολή όραση
- Πόνος και ενόχληση στα μάτια ειδικά στο έντονο φως
- Κνησμός (φαγούρα) στα μάτια
Η πιο συχνή μορφή της νόσου εκδηλώνεται σε ηλικία άνω των 50-60 ετών. Υπάρχει όμως και κληρονομική μορφή που εμφανίζεται σε νεότερα άτομα.
Ξηρότητα και λέιζερ
Η οπτική άλως μπορεί να έχει και άλλες αιτίες, όπως η σοβαρού βαθμού χρόνια ξηρότητα στα μάτια και η χρήση πολυεστιακών διορθωτικών γυαλιών.
Ακόμα και μετά από επεμβάσεις με λέιζερ για τη διόρθωση της μυωπίας, της πρεσβυωπίας ή του αστιγματισμού μερικοί ασθενείς έχουν οπτική άλω τη νύχτα, επισημαίνει ο κ. Κανελλόπουλος.
Επομένως, οι ασθενείς με αυτό το σύμπτωμα «καλό είναι να συμβουλεύονται τον οφθαλμίατρό τους, ειδικά αν η άλως συνοδεύεται και από άλλες εκδηλώσεις, όπως πόνο στα μάτια ή σημαντικές αλλοιώσεις της όρασης», καταλήγει.
Φωτογραφία: iStock