Ολοένα περισσότεροι άνθρωποι υποβάλλονται σε εγχείρηση αντικατάστασης της άρθρωσης στο γόνατο, καθώς η παράταση του προσδόκιμου επιβίωσης σε συνδυασμό με τον σύγχρονο τρόπο ζωής ευνοούν την φθορά του.
Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η ολική αρθροπλαστική στο γόνατο είναι μία από τις επεμβάσεις με την ταχύτερη ανάπτυξη στον κόσμο.
Την περίοδο 2000-2013 ο αριθμός των εκτελούμενων αρθροπλαστικών σχεδόν διπλασιάσθηκε. Και σήμερα χειρουργούνται κατά μέσον όρο 121 άνθρωποι ανά 100.000 πληθυσμού.
Ο ΟΟΣΑ έχει 35 κράτη-μέλη (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) με συνολικό πληθυσμό 1,29 δισεκατομμύρια. Επομένως, κάθε χρόνο πραγματοποιούνται σε αυτά σχεδόν 1,6 εκατομμύρια αρθροπλαστικές στο γόνατο.
Παρότι όμως οι αρθροπλαστικές γόνατος είναι τόσο συχνές, εξακολουθούν να τις περιβάλλουν πολλοί μύθοι. Άλλοι από αυτούς σχετίζονται με τις επεμβάσεις και τα χρησιμοποιούμενα υλικά καθ’ εαυτά και άλλοι με τα αποτελέσματά τους.
Ο Δρ. Φώτης Τσούκας, ορθοπεδικός χειρουργός εξειδικευμένος στην ρομποτική και αρθροσκοπική χειρουργική, ξεδιαλύνει τους συνηθέστερους.
Μύθος 1: Για να χειρουργηθεί ο ασθενής πρέπει να περιμένει μέχρι να μην μπορεί να περπατήσει καθόλου.
Η αλήθεια: Όταν το γόνατο υποστεί σοβαρή βλάβη εξαιτίας αρθρίτιδας ή τραυματισμού, ο ασθενής εκδηλώνει συμπτώματα όπως πόνο, δυσκαμψία και οίδημα.
Όταν τα συμπτώματα επιμένουν, η συνέπεια είναι δυσκολία στην διεκπεραίωση απλών δραστηριοτήτων, όπως το περπάτημα ή η ανάβαση μιας σκάλας.
Τον πρώτο καιρό, τα συμπτώματα αυτά αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Στις συντηρητικές θεραπείες περιλαμβάνεται απώλεια του περιττού σωματικού βάρους και φυσιοθεραπεία. Γίνονται επίσης ασκήσεις βελτίωσης της κινητικότητας και της ευλυγισίας των πονεμένων αρθρώσεων. Εφαρμόζονται, τέλος, μέθοδοι διαχείρισης του πόνου και της δυσκαμψίας (π.χ. με ψυχρά ή θερμά επιθέματα, εντριβές, παυσίπονα φάρμακα).
Το ενδεχόμενο της αρθροπλαστικής στο γόνατο πρέπει να εξέταζεται όταν:
* Τα συμπτώματα φθάσουν στο σημείο να μην ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στα συντηρητικά μέτρα
* Τα συμπτώματα επεμβαίνουν στη ζωή του ασθενούς (π.χ. κλείνεται στο σπίτι γιατί πονάει, περπατάει υποβοηθούμενος).
* Αρχίσει να παραμορφώνεται το γόνατο
* Τα συμπτώματα επιμένουν ακόμα κι όταν ο ασθενής είναι ακίνητος ή ξαπλωμένος
* Τα συμπτώματα εμποδίζουν τον ύπνο το βράδυ.
Μύθος 2: Η ολική αρθροπλαστική γόνατος πρέπει να γίνεται μετά την ηλικία των 60 ετών.
Η αλήθεια: Δεν υπάρχει ηλικιακός περιορισμός για την επέμβαση διότι το κριτήριό της δεν είναι η ηλικία, αλλά τα συμπτώματα του ασθενούς.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που κάνουν ολική αρθροπλαστική στο γόνατο έχουν ηλικία 50-80 ετών. Το τουλάχιστον 30% από αυτούς έχουν ηλικία κάτω των 65 ετών.
Μάλιστα την τελευταία δεκαετία χειρουργούνται ολοένα περισσότεροι 30άρηδες ή ακόμα και 20άρηδες. Οι νέοι αυτοί υφίστανται σοβαρές βλάβες στο γόνατο εξαιτίας τραυματισμών (π.χ. αθλήματα, τροχαία) και της μεγάλης (νοσογόνου) παχυσαρκίας.
Μύθος 3: Η αρθροπλαστική πρέπει να καθυστερεί όσο το δυνατόν περισσότερο, γιατί η νέα άρθρωση κρατάει μόνο 10 χρόνια.
Η αλήθεια: Η τεχνητή άρθρωση συνήθως διαρκεί πολύ περισσότερο από μία δεκαετία, αλλά αυτό εξαρτάται από την χρήση και το σωματικό βάρος του πάσχοντος.
Με μια φυσιολογική χρήση και δραστηριότητα η τεχνητή άρθρωση μπορεί να διαρκέσει για πολλά χρόνια. Αντιθέτως, με την υπερβολική δραστηριότητα και την παχυσαρκία η φθορά της επιταχύνεται.
Αυτός είναι ο λόγος, λ.χ., που συνιστάται αποφυγή των δραστηριοτήτων υψηλής πρόσκρουσης (π.χ. τζόγγινγκ, τρέξιμο) και καθημερινή ενασχόληση με ήπιες ασκήσεις. Ήπιες ασκήσεις είναι η βάδιση, η κολύμβηση, το γκολφ, η ελαφρά πεζοπορία, ο χορός σε εσωτερικούς χώρους, η ποδηλασία κ.λπ.
Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει πως το 95% των ασθενών οι οποίοι αποφεύγουν τις υπερβολές, διατηρούν τη νέα άρθρωση επί 15-20 χρόνια.
Μύθος 4: Η ανάρρωση από την εγχείρηση διαρκεί αρκετούς μήνες.
Η αλήθεια: Εξαρτάται από το είδος της αρθροπλαστικής που θα κάνει ο ασθενής, την εξειδίκευση του γιατρού του και τη μετεγχειρητική φροντίδα που θα λάβει.
Με τις ελάχιστα επεμβατικές αρθροπλαστικές οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν στο σπίτι 2-3 μέρες μετά το χειρουργείο και συνεχίζουν εκεί το πρόγραμμα αποκατάστασης.
Η άμεση κινητοποίηση του ασθενούς μετά το χειρουργείο έχει ζωτική σημασία για την έκβαση της επέμβασης, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπεδικών Χειρουργών (AAOS).
Οι ασθενείς πρέπει να αρχίσουν να περπατάνε ολοένα περισσότερο από τις πρώτες μετεγχειρητικές μέρες και να κάνουν ειδικές ασκήσεις αρκετές φορές την ημέρα.
Επιπλέον πρέπει να βρίσκονται σε θέση να αναλάβουν πλήρως τις περισσότερες καθημερινές δραστηριότητές τους μέσα σε 3-6 εβδομάδες.
Για αρκετές εβδομάδες μετά την αρθροπλαστική μπορεί να νιώθουν κάποιον πόνο κατά την κίνηση και τη νύχτα, αλλά θα είναι ελεγχόμενος.
Η ενασχόληση με τα σπορ είναι αυτή που μπορεί να καθυστερήσει περισσότερο.
Μύθος 5: Με την τεχνητή άρθρωση το γόνατο θα λυγίζει λιγότερο.
Η αλήθεια: Πολύς κόσμος το πιστεύει αυτό, αλλά δεν ισχύει. Πολλοί τύποι τεχνητών αρθρώσεων έχουν το ίδιο εύρος κινητικότητας με ένα φυσικό γόνατο. Το αν, όμως, θα λειτουργήσουν πλήρως ή όχι εξαρτάται από:
* Την δεξιότητα του χειρουργού που τα τοποθετεί.
* Την μετεγχειρητική αποκατάσταση που θα κάνει ο ασθενής. Για παράδειγμα ένας ασθενής που φοβάται να κινηθεί και περνάει τη μέρα του καθισμένος ακίνητος σε μια καρέκλα, δεν θα αποκτήσει εξίσου καλή κινητικότητα στο γόνατο με έναν άλλο που γυμνάζει καθημερινά, πολλές φορές, το χειρουργημένο πόδι.
Μύθος 6: Δεν επιτρέπεται να γίνεται ταυτοχρόνως αρθροπλαστική και στα δύο γόνατα.
Η αλήθεια: Φυσικά και επιτρέπεται, αλλά λαμβάνονται υπ’ όψιν διάφοροι παράγοντες κατά την λήψη της απόφασης γι’ αυτήν. Και αυτό, διότι έχει ορισμένα μειονεκτήματα, όπως μεγαλύτερη απώλεια αίματος.
Η διπλή αρθροπλαστική συνήθως εφαρμόζεται στους νεότερους ασθενείς και σε όσους έχουν καλή φυσική κατάσταση και (λοιπή) υγεία.