Γονιδιακή θεραπεία έδωσε νέα ζωή σε ασθενείς με επώδυνα, επικίνδυνα οιδήματα

Μία πρωτοποριακή γονιδιακή θεραπεία άλλαξε ριζικά τη ζωή των πασχόντων από μία κληρονομική νόσο, που προκαλεί επώδυνα και δυνητικά θανατηφόρα οιδήματα.

Οι ασθενείς που έλαβαν μέρος στην πρώτη κλινική μελέτη με τη θεραπεία αυτή, παρουσίασαν εκπληκτική βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Πολλοί, δε, έφτασαν στο σημείο να διακόψουν την χρόνια φαρμακευτική αγωγή τους και ζουν για πρώτη φορά φυσιολογικά.

Οι γιατροί τους λένε ότι η γονιδιακή θεραπεία, η οποία χορηγείται άπαξ (μία φορά), φαίνεται να παρέχει μόνιμη ύφεση των συμπτωμάτων τους. Ωστόσο αυτό θα επιβεβαιωθεί με την πάροδο του χρόνου.

Το κληρονομικό αγγειοοίδημα

Η εν λόγω πάθηση είναι το κληρονομικό αγγειοοίδημα. Είναι μία σπάνια νόσος που προσβάλλει περίπου 1 άνθρωπο ανά 50.000 πληθυσμού. Προκαλείται από μία γενετική μετάλλαξη, που προκαλεί διαφυγή υγρού από τα αιμοφόρα αγγεία. Αυτό έχει ως συνέπεια να αναπτύσσονται επαναλαμβανόμενα οιδήματα (πρηξίματα) σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως:

• Χέρια
• Πόδια
• Πρόσωπο (π.χ. χείλη, στόμα, λαιμός)
• Δέρμα
• Γεννητική περιοχή
• Γαστρεντερικό σύστημα (π.χ. έντερο)
• Ανώτερο αναπνευστικό (λάρυγγας, γλώσσα)

Τα οιδήματα μπορεί να είναι σπάνια ή πολύ συχνά. Άλλοι ασθενείς έχουν έως δύο την εβδομάδα και άλλοι περνούν χρόνια χωρίς να παρουσιάσουν κάποιο. Κάθε ένα από αυτά διαρκεί από πολλές ώρες έως ημέρες.

Τα οιδήματα μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνα, με συνέπεια να μένει ο ασθενής για μέρες στο κρεβάτι. Μπορεί επίσης να τον παραμορφώσουν (π.χ. στο πρόσωπο), με επακόλουθο να μην βγαίνει από το σπίτι.

Τα πιο επικίνδυνα, όμως, είναι εκείνα στον λάρυγγα, καθώς μπορεί να προκαλέσουν ασφυξία και να απειλήσουν τη ζωή. Υπολογίζεται ότι οι μισοί πάσχοντες παρουσιάζουν οίδημα λάρυγγα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.

Η νέα μελέτη

Η γενετική μετάλλαξη που προκαλεί κληρονομικό αγγειοοίδημα έχει ως συνέπεια να παρουσιάζουν οι ασθενείς πλήρη ή μερική ανεπάρκεια  μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται αναστολέας C1 εστεράσης (C1-INH). Η ανεπάρκεια αυτή οδηγεί στην συσσώρευση μιας άλλης πρωτεΐνης, που λέγεται βραδυκινίνη. Αυτή είναι υπεύθυνη για την αυξημένη αγγειακή διαπερατότητα που προκαλεί τα οιδήματα.

Η νέα μελέτη διεξήχθη στη Βρετανία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ολλανδία. Συμμετείχαν 10 πάσχοντες από τη νόσο.  Όλοι τους έκαναν μία έγχυση νανολιπιδίων, τα οποία είχαν δημιουργηθεί με την τεχνολογία γονιδιακής τροποποίησης CRISPR.

Τα νανολιπίδια αυτά είχαν σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να εισέρχονται στα κύτταρα του ήπατος και να αδρανοποιούν τον μηχανισμό που οδηγεί στην αύξηση της βραδυκινίνης.

Τα αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα της θεραπείας δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine. Τα οιδήματα των ασθενών μειώθηκαν 95% κατά μέσον όρο τους πρώτους 18 μήνες από τη θεραπεία. Οι ερευνητές προγραμματίζουν να συνεχίσουν την παρακολούθηση των ασθενών επί άλλα 15 χρόνια, για να καταγράφουν την εξέλιξή τους.

Όπως αναφέρει ο βρετανικός Guardian, τα αποτελέσματα αυτά ήταν για τους ασθενείς εκπληκτικά.  Μία 54χρονη από το Σάφολκ είπε στην εφημερίδα ότι δεν είχε κανένα οίδημα τους 18 μήνες που μεσολάβησαν από τότε που έκανε τη θεραπεία. Το αποτέλεσμα είναι να έχει βελτιωθεί ριζικά η σωματική και ψυχική ευεξία της.

Πριν από τη θεραπεία υπέφερε από επώδυνα, απρόβλεπτα και παραμορφωτικά οιδήματα. Φοβόταν να βγει από το σπίτι της, μη τυχόν και πάθει κρίση στον δρόμο. Είχε επίσης νοσηλευθεί με οιδήματα λάρυγγα που είχαν επηρεάσει την αναπνευστική ικανότητά της. «Το ενδεχόμενο να πάθω νέα, σοβαρή κρίση είχε κάνει τη ζωή μου σχεδόν ανυπόφορη», είπε.

Για «μαγική θεραπεία» έκανε λόγο μία άλλη ασθενής, από τη Νέα Ζηλανδία. Εκείνη υπέφερε από οιδήματα στην κοιλιά, με έμετο και έντονους πόνους που διαρκούσαν επί ημέρες. Για να τις αντιμετωπίσει έκανε θεραπεία με ανδρογόνα, αλλά πλέον δεν τα χρειάζεται και αισθάνεται πως έχει μια «ολόκληρη νέα ζωή» μπροστά της.

Συνεχίζονται οι μελέτες

Οι γιατροί συνεχίζουν εντατικά τις μελέτες τους. Στην Φάση 2 έχουν υποβάλλει σε θεραπεία ακόμα 25 ασθενείς. Επιπλέον, το δεύτερο μισό του 2024 θα αρχίσουν να εντάσσουν ασθενείς σε μελέτη φάσης 3.

«Η θεραπεία μεταμορφώνει τη ζωή των ασθενών», δήλωσε ο Dr. Padmalal Gurugama, κλινικός ανοσολόγος στο Νοσοκομείο του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ. «Έχω ασθενή που παρουσίαζε οιδήματα κάθε 3 εβδομάδες, αλλά εδώ και 18 μήνες δεν είχε ούτε ένα. Ο άνδρας αυτός διέκοψε και την φαρμακευτική αγωγή. Είναι εκπληκτικό».

Φωτογραφία: iStock