Πολύ μακριά από τον στόχο που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για να εξαλειφθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας βρίσκεται η χώρα μας, καθώς μόνο τα μισά κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών έχουν εμβολιαστεί εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).
Έως το 2030, όμως, πρέπει να έχει εμβολιαστεί το τουλάχιστον 90% για να υπάρχει βάσιμη ελπίδα ότι θα απαλλαγούμε από έστω μία μορφή καρκίνου. Ωστόσο η εμβολιαστική κάλυψη παραμένει χαμηλή. Βρίσκεται μόλις στο:
- 55,4% στις ηλικίες 11-18 ετών
- 43,8% στις ηλικίες 11-14 ετών
Αυτό συμβαίνει παρότι τα εμβόλια για τον ιό HPV είναι παλιά και δοκιμασμένα. Είναι χαρακτηριστικό ότι:
- Το πρώτο εμβόλιο διατέθηκε παγκοσμίως το 2006
- Ο εμβολιασμός εναντίον του ιού έχει ενταχθεί στα Εθνικά Προγράμματα Εμβολιασμού 125 χωρών για τα κορίτσια και 47 χωρών για τα αγόρια
- Τα εμβόλια για τον ιό έχουν ενταχθεί από το 2015 στην λίστα με τα βασικά φάρμακα (List of Essential Medicines) που ο ΠΟΥ συνιστά να διαθέτουν όλα τα κράτη στους πολίτες τους
Ωστόσο στην χώρα μας το μήνυμα για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού για την προστασία από τον καρκίνο, δεν φαίνεται να έχει φτάσει σε όλους τους αποδέκτες του. Και αυτό, παρότι συνιστάται από το 2009 για τα κορίτσια και από τον Μάρτιο του 2022 και για τα αγόρια από την ηλικία των 9 ετών.
Τι είναι
Ο ιός HPV έχει πολλά στελέχη, ορισμένα εκ των οποίων είναι ογκογόνα. Έτσι, ευθύνεται για σχεδόν όλα τα κρούσματα καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Προκαλεί επίσης σημαντικό ποσοστό των κρουσμάτων καρκίνου:
- Στον κόλπο και το αιδοίο
- Στο πέος
- Στον πρωκτό, τη στοματική κοιλότητα, τον στοματοφάρυγγα, τον λάρυγγα και σπανιότερα στο δέρμα σε άνδρες και γυναίκες
Ειδικότερα, οι καρκίνοι στα αναφερθέντα όργανα συσχετίζονται με την παρουσία ογκογόνων τύπων του HPV σε ποσοστά:
- 99% στον καρκίνο του τράχηλου της μήτρας
- 90% στον καρκίνο του πρωκτού
- 75% στον καρκίνο του κόλπου
- 70% στον καρκίνο του στοματοφάρυγγα
- 60-70% στους καρκίνους του αιδοίου και του πέους
- 15-20% στον καρκίνο του δέρματος
- 5-20% στον καρκίνο της στοματικής κοιλότητας
Οι ογκογόνοι τύποι του HPV, που ενοχοποιούνται για πρόκληση καρκίνου σε όλα τα παραπάνω όργανα πλην του δέρματος, είναι τύποι από τους οποίους προστατεύουν κατά το μεγαλύτερο μέρος τα υπάρχοντα εμβόλια εναντίον του. Ως εκ τούτου, ανάλογη περιμένει κανείς να είναι και η παρεχόμενη προστασία.
Διαβάστε ακόμα: HPV: Καμπανάκι για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στην Ελλάδα
Μεγάλη καθυστέρηση με την πανδημία
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας που προκάλεσε ο κορωνοϊός παρατηρήθηκαν σημαντικές μειώσεις στους εμβολιασμούς εναντίον του ιού. Μολονότι πλέον έχει αρχίσει κάπως να εξομαλύνεται η κατάσταση, η υστέρηση παραμένει ακόμα σημαντική.
Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για τα Οικονομικά της Υγείας (ISPOR 2023), το έλλειμμα στους εμβολιασμούς εκτιμήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 σε 5,3 μήνες σε σχέση με το τελευταίο μη πανδημικό έτος (δηλαδή το 2019). Ήταν μειωμένο κατά 10% σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά (ανερχόταν σε 5,9 μήνες τον Δεκέμβριο του 2022).
Η μελέτη υπολόγισε ότι αν συνεχιστεί ο ρυθμός αυτός, το έλλειμμα τον Σεπτέμβριο του 2024 αναμένεται να είναι 4,7 μήνες έναντι του 2019. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα εξαλειφθεί εντελώς το καλοκαίρι του 2027!
Παρότι η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει την αξία του εμβολιασμού για τη δημόσια υγεία και έχει υιοθετήσει τη στρατηγική του ΠΟΥ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και την ελάττωση των HPV-σχετιζόμενων καρκίνων, προς το παρόν τουλάχιστον βρίσκεται μακριά από τους στόχους της.
Τι κίνδυνος υπάρχει
Ωστόσο είναι σημαντικό να απαλειφθεί το εμβολιαστικό έλλειμμα που έχει αναπτυχθεί. Όσο παραμένει, σημαντικός αριθμός κοριτσιών/γυναικών παραμείνουν ευάλωτες στις σχετιζόμενες με τον ιό HPV επιπλοκές. Επειδή, δε, η εμβολιαστική κάλυψη στα αγόρια είναι χαμηλή, αναμένεται αύξηση στο μέλλον της νοσηρότητας που σχετίζεται με τον ιό και στα δύο φύλα.
Επιπλέον, η διατήρηση του ελλείμματος θα θέσει σε κίνδυνο την προσπάθεια για εξάλειψη του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας. Τέλος, μια μελλοντική αύξηση της HPV-σχετιζόμενης νοσηρότητας θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους φροντίδας των HPV επιπλοκών.
Φωτογραφία: iStock