Η ακεταμινοφαίνη, ή παρακεταμόλη ίσως οδηγεί σε επικίνδυνες συμπεριφορές

Μιχάλης Θερμόπουλος
19 Νοεμβρίου 2021 | 08:30

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το πιο διαδεδομένο παυσίπονο παγκοσμίως θα μπορούσε να κάνει πολλά περισσότερα από το να απομακρύνει απλώς τον πονοκέφαλό μας.

Η ακεταμινοφαίνη, γνωστή και ως παρακεταμόλη, φαίνεται πως μειώνει την αντίσταση του χρήστη στην ανάληψη ρίσκων και οδηγεί σε συμπεριφορές με αυξημένο κίνδυνο.

Αυτό προκύπτει από μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020 και μέτρησε τις αλλαγές στη συμπεριφορά των ανθρώπων όταν βρίσκονται υπό την επήρεια αυτού του πασίγνωστου παυσίπονου.

«Η ακεταμινοφαίνη φαίνεται να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται λιγότερα αρνητικά συναισθήματα όταν εξετάζουν επικίνδυνες δραστηριότητες – απλώς δεν νιώθουν τόσο φοβισμένοι«, εξήγησε πέρυσι ο νευροεπιστήμονας Baldwin Way από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο.

Τα ευρήματα προστίθενται σε μια πρόσφατη έρευνα που υποδηλώνει ότι οι επιδράσεις της ακεταμινοφαίνης στην μείωση του πόνου επεκτείνονται και σε διάφορες ψυχολογικές διεργασίες, μειώνοντας τη δεκτικότητα των ανθρώπων σε πληγωμένα συναισθήματα, βιώνοντας μειωμένη ενσυναίσθηση και ακόμη και αμβλύνοντας τις γνωστικές λειτουργίες.

Τι είναι τα παυσίπονα

Τα παυσίπονα είναι είδη φαρμάκων που ανακουφίζουν από διάφορες μορφές πόνου από τραυματισμούς, πονοκεφάλους, ακόμα και αρθρίτιδα. Σε αντίθεση με τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αναισθησία για χειρουργική επέμβαση, τα αναλγητικά δεν απενεργοποιούν τα νεύρα του χρήστη, ούτε αλλάζουν την ικανότητά του να επικοινωνεί με το περιβάλλον του.

Τα αναλγητικά χρησιμοποιούνται συχνά μετά από χειρουργική επέμβαση, συνταγογραφούμενα λόγω τραυματισμού, οξέος και βραχυπρόθεσμου πόνου, κράμπες και χρόνιου πόνου όπως η αρθρίτιδα, ο καρκίνος ή ο πόνος στην πλάτη.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι αναλγητικών: τα οπιοειδή και τα αντιφλεγμονώδη αναλγητικά. Τα αντιφλεγμονώδη αναλγητικά δρουν μειώνοντας το πρήξιμο στο σημείο του πόνου, όπως η ιβουπροφαίνη, η ναπροξένη και η ασπιρίνη.

Από την άλλη πλευρά, τα αναλγητικά οπιοειδή λειτουργούν αλλάζοντας τις εγκεφαλικές αντιδράσεις ενός ατόμου όταν αντιλαμβάνεται πόνο. Πολλά από αυτά είναι παρόμοια με την μορφίνη, όπως η μεθαδόνη, η κωδεΐνη και άλλα.

Τα παυσίπονα ίσως προκαλούν ριψοκίνδυνες αλλαγές στην συμπεριφορά

Σύμφωνα ερευνητές, η παρακεταμόλη αλλάζει την συμπεριφορά ενός ατόμου. Στην μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Social Cognitive and Affective Neuroscience, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η ακεταμινοφαίνη θεωρείται ότι κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται λιγότερα αρνητικά συναισθήματα, όταν αναλογίζονται το αν θα συμμετάσχουν σε επικίνδυνες δραστηριότητες. Με λίγα λόγια αισθάνονται λιγότερο φοβισμένοι.

Καθώς η ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) υπάρχει σχεδόν σε κάθε σπίτι και την προμηθευόμαστε χωρίς ιατρική συνταγή, αυτή η παρενέργειά της να οδηγεί σε πιο ριψοκίνδυνες συμπεριφορές θα μπορούσε να έχει ζωτικές επιπτώσεις στην κοινωνία.

Αυτά τα ευρήματα έρχονται να προστεθούν σε προηγούμενα που υποδηλώνουν ότι η επίδραση της ακεταμινοφαίνης στην μείωση του πόνου έχει επίσης μια ακούσια εκτεταμένη μείωση σε διαφορετικές ψυχολογικές διεργασίες. Φαίνεται να μειώνει τη δεκτικότητα του χρήστη σε συναισθήματα που τον πληγώνουν, να μειώνει το επίπεδο της ενσυναίσθησής του και να αμβλύνει τις γνωστικές του λειτουργίες.

Η μελέτη υποδηλώνει επίσης ότι η ικανότητα των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται και να αξιολογούν τους κινδύνους είναι επίσης μειωμένη όταν λαμβάνουν αναλγητικά φάρμακα (παυσίπονα).

Σε μια εκτεταμένη σειρά πειραμάτων με περισσότερους από 500 φοιτητές ως συμμετέχοντες, η ομάδα των ερευνητών υπολόγισε πώς μια δόση 1.000 mg παρακεταμόλης, που χορηγήθηκε τυχαία στους συμμετέχοντες, επηρέασε την συμπεριφορά τους στην ανάληψη ρίσκων, σε σύγκριση με μια ελεγχόμενη ομάδα που έλαβε εικονικό φάρμακο.

Σε κάθε ένα από αυτά τα πειράματα, οι συμμετέχοντες είχαν την αποστολή να φουσκώσουν ένα μπαλόνι σε μια οθόνη υπολογιστή, με κάθε φύσημα να τους προσφέρει υποθετικά χρήματα. Οι οδηγίες ήταν να κερδίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα, φουσκώνοντας το μπαλόνι. Τα αποτελέσματα του πειράματος έδειξαν ότι οι φοιτητές που έλαβαν παρακεταμόλη αναλάμβαναν σημαντικά μεγαλύτερο ρίσκο κατά τη διάρκεια του πειράματος σε σχέση με την ελεγχόμενη ομάδα που ήταν πιο προσεκτική και συντηρητική.

Τι άλλο έδειξε η έρευνα

Εκτός από το πείραμα με το μπαλόνι, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν επίσης έρευνες, βαθμολογώντας το επίπεδο κινδύνου που αντιλήφθηκαν σε διάφορα υποθετικά σενάρια, όπως το να στοιχηματίσουν το εισόδημα μιας ημέρας σε ένα αθλητικό γεγονός, το bungee jumping από μια ψηλή γέφυρα, ή την οδήγηση αυτοκινήτου χωρίς ζώνη ασφαλείας.

Σε μία από τις έρευνες, η κατανάλωση ακεταμινοφαίνης όντως φάνηκε να μειώνει τον αντιληπτό κίνδυνο σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, αν και σε άλλη παρόμοια έρευνα, δεν παρατηρήθηκε το ίδιο αποτέλεσμα.

Συνολικά, ωστόσο, με βάση τον μέσο όρο των αποτελεσμάτων στα διάφορα τεστ, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ της λήψης ακεταμινοφαίνης και της επιλογής μεγαλύτερου κινδύνου, ακόμη και αν το παρατηρούμενο αποτέλεσμα μπορεί να είναι ελαφρύ.

Τούτου λεχθέντος, αναγνωρίζουν ότι οι προφανείς επιπτώσεις του εν λόγω παυσίπονου στην συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου θα μπορούσαν επίσης να ερμηνευθούν μέσω άλλων ψυχολογικών διαδικασιών, όπως το μειωμένο άγχος, ίσως.

Παρά τη σοβαρότητα αυτών των ευρημάτων, η ακεταμινοφαίνη παραμένει ένα από τα πιο χρησιμοποιούμενα φάρμακα στον κόσμο, θεωρείται απαραίτητο φάρμακο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και συνιστάται από το CDC για ανακούφιση από τον πόνο στο σπίτι σε ύποπτες περιπτώσεις COVID-19.

Πηγές: https://www.sciencetimes.com, https://www.sciencealert.com, https://news.osu.edu

φωτό: iStock