Η πανδημία που προκάλεσε ο κορωνοϊός επηρέασε αρνητικά την υγεία του εγκεφάλου μας και οι επιπτώσεις δεν φαίνεται να έχουν αντιστραφεί, προειδοποιούν επιστήμονες από τη Βρετανία.
Οι επιστήμονες είχαν αρχίσει να παρακολουθούν πριν από την πανδημία περισσότερους από 3.000 εθελοντές, στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος που λέγεται PROTECT. Οι εθελοντές συμπλήρωναν ειδικά ερωτηματολόγια και υποβάλλονταν σε διαδικτυακά τεστ αξιολόγησης των νοητικών δεξιοτήτων τους.
Όταν ξέσπασε η πανδημία, οι ερευνητές συνέχισαν να τους παρακολουθούν. Όπως διαπίστωσαν, οι περιορισμοί που ετέθησαν συνέπεσαν με αισθητή μείωση των νοητικών δεξιοτήτων τους. Μάλιστα αυτό ίσχυε ανεξάρτητα από το αν νόσησαν από COVID-19 ή όχι.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το στρες, η μοναξιά και η αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να εξηγούν εν μέρει τα ευρήματά τους. Ρόλο πιστεύουν ότι έπαιξαν και ο φόβος και η ανασφάλεια που συνόδευσαν την εισβολή του κορωνοϊού στη ζωή μας.
Εξίσου σημαντική, εκτιμούν, είναι η διαταραχή στην καθημερινή ρουτίνα μας, η οποία είχε «αληθινό, επίμονο αντίκτυπο» στην υγεία του εγκεφάλου.
Η νέα μελέτη
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet Healthy Longevity. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, είχαν αρχίσει τη μελέτη τους για να κατανοήσουν τον τρόπο γήρανσης του εγκεφάλου και γιατί μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν άνοια, ενώ άλλοι όχι.
Στη μελέτη συμμετείχαν 3.142 εθελοντές, ηλικίας 50 ετών και άνω. Η μέση ηλικία τους ήταν τα 67,5 έτη. Το 54% ήσαν γυναίκες.
Όταν ξέσπασε η πανδημία, οι νοητικές δεξιότητες των εθελοντών τους άρχισαν να παρουσιάζουν σημαντική μείωση. Ο ρυθμός της έκπτωσής τους ήταν εντονότερος κατά τον πρώτο χρόνο. Την χρονιά εκείνη υπήρξαν και οι περισσότεροι περιορισμοί στην κυκλοφορία (lockdown).
Αντίστοιχα, τόσο την πρώτη όσο και τη δεύτερη χρονιά της πανδημίας παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της μνήμης. Μάλιστα όσοι συμμετέχοντες στη μελέτη είχαν ήπια νοητική διαταραχή πριν αρχίσει η πανδημία, αντιμετώπισαν τη μεγαλύτερη έκπτωση στη διάρκειά της.
Ειδικότερα, κατά τον πρώτο χρόνο της πανδημίας παρατηρήθηκε σημαντική επιδείνωση της εκτελεστικής λειτουργίας του εγκεφάλου και της λειτουργικής μνήμης (working memory) σε όλους τους εθελοντές. Τον δεύτερο χρόνο συνεχίστηκε η επιδείνωση της λειτουργικής (ή εργασιακής) μνήμης.
Ο τρόπος ζωής
Εξετάζοντας τα ευρήματα αυτά σε συνδυασμό με τις απαντήσεις των εθελοντών στα ερωτηματολόγια, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι γενικώς η νοητική επιδείνωση τον πρώτο χρόνο που άρχισε η πανδημία, σχετιζόταν ισχυρά:
- Με την μειωμένη φυσική δραστηριότητα λόγω των περιοριστικών μέτρων και
- Την αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
Ειδικά στους εθελοντές που είχαν νοσήσει από COVID-19, η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών συσχετιζόταν και με τα συμπτώματα κατάθλιψης που πολλοί εκδήλωσαν. Στους δε εθελοντές που ήδη πριν την πανδημία είχαν ήπια νοητική διαταραχή, καθοριστική φαίνεται πως ήταν η μοναξιά.
Τον δεύτερο χρόνο, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα επηρέαζε την εκτελεστική λειτουργία του εγκεφάλου. Η κατανάλωση αλκοόλ, η μοναξιά και η κατάθλιψη επηρέαζαν κυρίως τη μνήμη.
Οι μειώσεις αυτές δεν υποστράφηκαν όταν ήρθησαν οι περιορισμοί, λένε οι ερευνητές. «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η πανδημία και οι περιορισμοί της είχαν αληθινό, επίμονο αντίκτυπο στην υγεία του εγκεφάλου των ατόμων άνω των 50 ετών. Και αυτό δεν άλλαξε μετά το τέλος των lockdown», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Dr. Anne Corbett, καθηγήτρια Έρευνας της Άνοιας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ.
«Ως φαίνεται, οι συνθήκες που επικράτησαν στην πανδημία γέρασαν πρόωρα τον εγκέφαλο πολλών ανθρώπων. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν οι άνθρωποι αυτοί διατρέχουν πλέον μεγαλύτερο κίνδυνο να εκδηλώσουν άνοια. Γι’ αυτό και συνεχίζουμε την παρακολούθησή τους», πρόσθεσε.
Φωτογραφία: iStock