Η συστηματική έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για άνοια, αναφέρουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Ωστόσο δεν έχουν όλοι οι ρύποι τον ίδιο αντίκτυπο, σπεύδουν να διευκρινίσουν.
Η σχετική μελέτη βασίσθηκε σε στοιχεία της περιόδου 1998-2016, τα οποία αφορούσαν χιλιάδες εθελοντές ηλικίας άνω των 50 ετών. Σε διάστημα 10 ετών παρακολούθησης, το 15% είχαν εκδηλώσει άνοια. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτό είχε άμεση συνάρτηση με τους ρύπους στους οποίου εκτίθεντο στο μεσοδιάστημα.
Η συσχέτιση αυτή παρατηρήθηκε ακόμα και σε επίπεδα ρύπων χαμηλότερα από τα όρια ασφαλείας, σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους.
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση JAMA Internal Medicine. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, εξέτασαν στοιχεία από 27.857 εθελοντές. Το 56,5% εξ αυτών ήταν γυναίκες. Κατά την έναρξη της μελέτης η μέση ηλικία τους ήταν τα 61 έτη.
Ανά δύο έτη, οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν ερωτηματολόγια που αφορούσαν πολλούς παράγοντες της γήρανσης, όπως:
- Η νοητική κατάστασή τους
- Η υποκείμενη κατάσταση της υγείας τους
- Οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής τους
Οι ερευνητές συνέλλεξαν επίσης δεδομένα για την ποιότητα του αέρα από την Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας (ΕΡΑ) των ΗΠΑ. Έλαβαν επίσης υπ’ όψιν πολλές άλλες μεταβλητές, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς πλησίον των οικιών των εθελοντών, η χρήση γης, η πυκνότητα του πληθυσμού κ.λπ.
Τα ευρήματα
Μετά από μία δεκαετία παρακολούθησης, οι 4.105 από τους εθελοντές είχαν διαγνωστεί με άνοια. Τα ποσοστά της ήταν σαφώς υψηλότερα σε όσους εκτίθεντο συστηματικά στα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια PM2,5.
Τα σωματίδια αυτά αποτελούν μίγμα στερεών και υγρών σταγονιδίων, που αιωρούνται στον αέρα. Μπορεί να προέρχονται από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων των οχημάτων και της καύσης άνθρακα. Ωστόσο με την άνοια συσχετίστηκαν περισσότερα όσα προέρχονται από τη γεωργία και από τις φωτιές στα δάση.
Ειδικότερα, η έκθεση στα ΡΜ2,5 από τη γεωργία συσχετίσθηκε με 13% υψηλότερα ποσοστά άνοιας. Αντίστοιχα, η έκθεση στα ΡΜ2,5 από τις φωτιές στα δάση συσχετίσθηκε με 5% υψηλότερα ποσοστά άνοιας.
«Στην αρχή εκπλαγήκαμε από τα ευρήματά μας. Εκ των υστέρων, όμως, συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν εύλογα», δήλωσε η επιβλέπουσα ερευνήτρια Dr. Sara Dubowsky Adar, αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο πανεπιστήμιο.
Όπως εξήγησε, στη γεωργία χρησιμοποιούνται πολλά φυτοφάρμακα που ασκούν νευροτοξική δράση στα ζώα. Ενδέχεται λοιπόν τα μόριά τους στην γεωργική ρύπανση, να επηρεάζουν και τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Όσον αφορά τις φωτιές στα δάση, ο καπνός τους δεν προέρχεται μόνο από την καύση των δέντρων. Καίγονται και πολλά άλλα υλικά, ακόμα και ολόκληρα κτήρια, συμβάλλοντας στο φορτίο των ρύπων.
Επικίνδυνα σωματίδια
Τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ2,5 είναι τόσο μικρά, ώστε εισδύουν βαθιά μέσα στους πνεύμονες και μπορεί να εισβάλλουν στο αίμα. Εντός του οργανισμού προκαλούν ερεθισμό και φλεγμονή. Μπορεί επίσης να προκαλέσουν:
- Αναπνευστικά προβλήματα
- Καρκίνο
- Κατάθλιψη
- Καρδιαγγειακές παθήσεις
Στα προβλήματα αυτά ως φαίνεται πρέπει να προστεθεί η άνοια, εκτιμούν οι ερευνητές.
Η μελέτη δεν κατέδειξε με ποιον μηχανισμό θα μπορούσε η ρύπανση του αέρα να οδηγήσει στην ανάπτυξή της. Είναι πιθανό οι μικροσκοπικοί ρύποι να εισέρχονται στον εγκέφαλο μέσω της μύτης, προκαλώντας τον θάνατο των νευρικών κυττάρων.
Ένα άλλο ενδεχόμενο είναι να επηρεάζουν ορισμένες φλεγμονώδεις πρωτεΐνες, οι οποίες ασκούν τη δράση τους στον εγκέφαλο. Η φλεγμονή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη πολλών χρονίων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της άνοιας.
Τα ευρήματα αυτά «υποστηρίζουν την μείωση των ΡΜ2,5 ως πληθυσμιακού μέσου για την προώθηση της υγιούς νοητικής γήρανσης», καταλήγουν οι ερευνητές στο άρθρο τους.
Φωτογραφία: iStock