Η τελευταία φορά που είχαμε εκτεταμένο πρόβλημα με την ιλαρά στη χώρα μας ήταν το 1978-1979, οπότε και θρηνήσαμε αρκετά θύματα. Τότε, ήταν διαθέσιμα μονοδύναμα εμβόλια ιλαράς και, λόγω επιδημίας, υπήρξε έλλειψη του εμβολίου για μήνες.
Τέτοιο πρόβλημα σήμερα δεν υπάρχει, καθώς το υπουργείο Υγείας διαβεβαίωσε προ ημερών πως υπάρχει επάρκεια εμβολίων, καθώς τα αποθέματα ανέρχονται σε 100.000 εμβόλια και η όποιες ελλείψεις στα φαρμακεία είναι προσωρινές και οφείλονται στην αυξημένη ζήτηση. Επίσης, σύμφωνα με την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία, το σύγχρονο εμβόλιο είναι ασφαλές, αποτελεσματικό και χωρίς παρενέργειες.
Επειδή, ωστόσο, ο όγκος των πληροφοριών σχετικά με την ιλαρά είναι μεγάλος και μπορεί κανείς να «χαθεί» μέσα σε αυτές, σε αυτό το άρθρο σας παρουσιάζουμε όλα τα βασικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε, προκειμένου εσείς και η οικογένειά σας να είσε ασφαλείς.
Τι είναι η ιλαρά
Η ιλαρά είναι ένα αναπνευστικό, μεταδοτικό νόσημα που προκαλείται από έναν ιό που ανήκει στην ομάδα των παραμυξοϊών. Η νόσος της ιλαράς και ο ιός που την προκαλεί έχουν το ίδιο όνομα. Ο ιός της ιλαράς συνήθως αναπτύσσεται στα κύτταρα που βρίσκονται πίσω από το λαιμό και τους πνεύμονες.
Πού οφείλεται η νόσος: Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν
Η νόσος οφείλεται στον ιό της ιλαράς και μεταδίδεται αερογενώς με την αναπνοή, το βήχα ή το φτάρνισμα.
Η ιλαρά έχει υψηλή μεταδοτικότητα και μπορεί να μεταδοθεί από το άτομο που έχει εκτεθεί στη νόσο σε ένα άλλο, τέσσερις ημέρες πριν έως και τέσσερις ημέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 9-12 ημέρες (σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει ακόμα και 20 ημέρες. Είναι τόσο μεταδοτική ώστε αν ένα άτομο νοσεί, το 90% των ατόμων που είναι σε στενή επαφή με το άτομο αυτό και δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, θα μολυνθούν με τον ιό της ιλαράς.
Ο ιός της ιλαράς ζει στις βλέννες της μύτης και του λαιμού του μολυσμένου ατόμου. Όταν το άτομο βήχει ή φταρνίζεται τα σταγονίδια ψεκάζονται στον αέρα και μεταδίδονται στη μύτη και το λαιμό άλλων ατόμων καθώς αναπνέουν ή μέσω των χεριών τους που αγγίζουν τη μύτη ή το στόμα τους, ενώ πριν έχουν αγγίξει μολυσμένες επιφάνειες με σταγονίδια του ιού της ιλαράς. Ο ιός ζει σε μολυσμένες επιφάνειες περισσότερο από δύο ώρες.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Η ιλαρά είναι σπάνια σε χώρες και περιοχές όπου η εμβολιαστική κάλυψη κατά της ιλαράς είναι υψηλή αλλά ενδημεί (μόνιμα αυξημένη συχνότητα μεμονομένων κρουσμάτων ιλαράς σε μία περιοχή) σε πολλά μέρη του κόσμου και σε χώρες που δεν εφαρμόζεται συστηματικά το εμβόλιο της ιλαράς και μπορεί να παρατηρηθούν επιδημίες (πολλά κρούσματα σε περισσότερες περιοχές) κάθε 2-4 χρόνια.
Πως εκδηλώνεται η ιλαρά: Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της ιλαράς εμφανίζονται 7-21 ημέρες μετά τη μόλυνση του ατόμου με τον ιό και περιλαμβάνουν:
- Κηλιδώδες εξάνθημα σε όλο το σώμα
- Πυρετό
- Βήχα
- Ρινόρροια
- Ερυθρότητα οφθαλμών και δακρύρροια
- Αίσθημα αδυναμίας
- Μικροσκοπικές λευκές κηλίδες με υποκύανο – λευκό κέντρο που βρίσκονται στο κέντρο του στόματος (Koplik’s spots)
Μια τυπική περίπτωση ιλαράς αρχίζει με μέτριο πυρετό, βήχα, ρινόρροια, ερυθρότητα οφθαλμών και ερεθισμό στο λαιμό. Δύο ή τρεις ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να εμφανιστούν οι μικροσκοπικές λευκές κηλίδες στο στόμα.
Τρεις έως πέντε ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων εμφανίζεται ερυθρό εξάνθημα στο σώμα. Το εξάνθημα συνήθως εμφανίζεται αρχικά στην τριχοειδή γραμμή του προσώπου και διαχέεται (προχωρά) προς το λαιμό, τον κορμό, τα χέρια και τα πόδια. Όταν εμφανιστεί το εξάνθημα ο πυρετός μπορεί να φτάσει έως και 40 °C.
Μετά από λίγες ημέρες ο πυρετός υποχωρεί και το εξάνθημα εξασθενίζει.
Διάγνωση της ιλαράς: Εξετάσεις
Η κλινική διάγνωση της ιλαράς γίνεται βάση των συμπτωμάτων. Η εργαστηριακή διάγνωση της ιλαράς μπορεί να γίνει με την επιβεβαίωση των θετικών αντισωμάτων IgM ιλαράς, ή η απομόνωση του RNA του ιού της ιλαράς από αναπνευστικά δείγματα.
Επαφή με ασθενή που είναι γνωστό ότι έχει ιλαρά, ή νόσησε πρόσφατα από αυτή, προσθέτει ισχυρά επιδημιολογικά στοιχεία για τη διάγνωση.
Ιλαρά: Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές
Το 30% περίπου των περιστατικών με ιλαρά αναπτύσσει μία ή περισσότερες επιπλοκές:
- Λαρυγγίτιδα
- Βρογχιολίτιδα
- Πνευμονία (η οποία είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου από ιλαρά σε μικρά παιδιά)
- Ωτίτιδα συμβαίνει σε 1 περίπου περίπτωση ανά 10 περιπτώσεις ιλαράς και μπορεί να εμφανιστεί μόνιμη απώλεια ακοής
- Διάρροια εμφανίζεται περίπου σε 8% των περιπτώσεων
- Εγκεφαλίτιδα
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Δεν υπάρχει θεραπεία για την ιλαρά. Ο πυρετός αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση αντιπυρετικών, κατά προτίμηση παρακεταμόλης. Επίσης συνίσταται χορήγηση υγρών και απογυγή δραστηριοτήτων που κουράζουν τα μάτια (διάβασμα, τηλεόραση) τα οποία είναι ευερέθιστα. Η χορήγηση αντιβιοτικών δεν συνίσταται εκτός και αν παρουσιαστούν επιπλοκές.
Πώς να προφυλαχτείτε από την ιλαρά – Πρόγνωση
Το εμβόλιο της ιλαράς γνωστό ως MMR (Measles-Mumps-Rubella) είναι ένας συνδυασμός εμβολίου το οποίο παρέχει προστασία για τρία νοσήματα: ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά και το οποίο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Το εμβόλιο χορηγείται σε δύο δόσεις: η 1η δόση σε ηλικία 12-15 μηνών και η δεύτερη σε ηλικία 4 έως 6 ετών.
Σε ειδικές περιπτώσεις (έγκυες γυναίκες, άτομα με καρκίνο, άτομα με μειωμένο αμυντικό σύστημα) που δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν νοσήσει από ιλαρά και έρθουν σε επαφή με άτομο που νοσεί από ιλαρά, μπορεί να χορηγηθεί υπεράνοσος γ-σφαιρίνη για να προστατευθούν από την ιλαρά. Η γ-σφαιρίνη μπορεί να χορηγηθεί το αργότερο μέχρι και 6 μέρες από την ημέρα που το άτομο ήρθε σε επαφή με τον ασθενή και μπορεί να του εξασφαλίσει πλήρη προστασία ή σε περίπτωση που νοσήσει θα εμφανίσει ηπιότερα συμπτώματα.