Καφέ αράχνη: Που ζει και πότε τσιμπάει τον άνθρωπο – Τι μπορεί να προκαλέσει

Τους κινδύνους που μπορεί να κρύβει το τσίμπημα των αραχνών έφερε στο προσκήνιο ο τραγικός θάνατος ενός 48χρονου στην Ηλεία. Όπως έγινε γνωστό, τον άτυχο άνδρα δάγκωσε ψηλά στον μηρό μία καφέ αράχνη την Κυριακή. Αρχικά δεν είχε ιδιαίτερα συμπτώματα, αλλά το μεσημέρι της Τετάρτης παρουσίασε ραγδαία επιδείνωση και χθες το απόγευμα άφησε την τελευταία του πνοή.

Περιστατικά σαν κι αυτό είναι εξαιρετικά σπάνια, σύμφωνα με τους ειδικούς. Παρά   την κακή φήμη που έχουν οι αράχνες, το τσίμπημά τους δεν είναι καθόλου συχνό. Ακόμα σπανιότερα, δε, χάνει κάποιος τη ζωή του εξαιτίας του, αναφέρουν γιατροί από το Πανεπιστήμιο Magna Graecia (Μεγάλη Ελλάδα) στην Ιταλία.

Από τα σχεδόν 48.000 είδη αραχνών που υπάρχουν στον πλανήτη, περισσότερα από 5.000 παρατηρούνται στην περιοχή της Μεσογείου. Από αυτά, όμως, μόλις δύο έχουν ιατρική σημασία, γράφουν στην ιατρική επιθεώρηση Journal of Venomous Animals and Toxins including Tropical Diseases (JVATiTD). Πρόκειται για τα είδη:

• Latrodectus tredecimguttatus: Η μεσογειακή (ευρωπαϊκή) μαύρη χήρα
• Loxosceles rufescens: Η μεσογειακή ερημική αράχνη ή αράχνη-βιολί ή καφέ αράχνη, που πλέον έχει διασπαρεί σε όλο τον κόσμο

Και τα δύο μπορεί να μας δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα, αν μας τσιμπήσουν. Ωστόσο όπως ισχύει για όλες τις αράχνες, έτσι και αυτά δεν έχουν καμία διάθεση να το κάνουν. Συνήθως συμπεριφέρονται όπως όλες όταν τις πλησιάζουμε: τρέχουν να φύγουν ή παριστάνουν ότι είναι νεκρές (η συμπεριφορά αυτή αποκαλείται θανάτωση).

Τους ανθρώπους τσιμπούν μόνο όταν δεν μπορούν να ξεφύγουν ή αν βρεθούν να πιέζονται από το δέρμα.

Πόσο συχνά είναι τα τσιμπήματα

Το πόσο συχνά συμβαίνει αυτό δεν είναι γνωστό. Το μόνο βέβαιο είναι πως πρόκειται για σπάνιο φαινόμενο, γράφουν οι επιστήμονες.

Η ετησία συχνότητα στην Ελβετία, λ.χ., υπολογίζεται σε 55 περιστατικά ανά 1 εκατομμύρια κατοίκους. Μόνο το 2% των περιστατικών, όμως, αναφέρεται στους γιατρούς.

Αντίστοιχα, μελέτη στην Τουρκία έδειξε ότι την περίοδο 1995-2004 αναφέρθηκαν στο Εθνικό Κέντρο Πληροφόρησης για τις Δηλητηριάσεις 82 περιστατικά. Στη χώρα μας, το 2017 αναφέρθηκαν στο Κέντρο Δηλητηριάσεων 30 περιστατικά, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του.

Που ζουν

Η μεσογειακή ερημική ή καφέ αράχνη αρέσκεται να ζει σε ημίξηρους χώρους, συνήθως κάτω από πέτρες και σε κοιλότητες. Ωστόσο μπορεί να εγκατασταθεί και μέσα σε κτήρια, κατά προτίμηση σε υπόγεια, σοφίτες και γενικότερα σημεία που δεν χρησιμοποιούμε συχνά. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία να φοράμε προστατευτικά γάντια και να προσέχουμε πολύ όταν καθαρίζουμε τέτοιους χώρους.

Στα κτήρια μπορεί να περάσουν απαρατήρητες για πολλά χρόνια, χωρίς να δαγκώσουν ποτέ τους ανθρώπους.

Η αλήθεια είναι ότι τις περισσότερες φορές οι ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται άμεσα το δάγκωμά τους. Ούτε μπορούν να ξεχωρίσουν τα είδη των αραχνών, ώστε να ξέρουν τι τους τσίμπησε. Βέβαιη διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο αν το αντιληφθούν τη στιγμή που γίνεται και αιχμαλωτίσουν την αράχνη, ώστε να την δείξουν στους γιατρούς.

Τι προκαλούν

Οι επιπλοκές που μπορεί να έχει το τσίμπημα εξαρτώνται από την ποσότητα του δηλητηρίου που θα μπει στο δέρμα και από ενδεχόμενες λοιμώξεις που θα προκληθούν.

Πολλά τσιμπήματα από καφέ αράχνη έχουν σχετιστεί με σοβαρές δευτερογενείς μολύνσεις από βακτήρια όπως το κλωστηρίδιο perfrignes και ο ανθεκτικός χρυσίζων σταφυλόκοκκος MRSA. Τα βακτήρια αυτά είναι υπαίτια για τις πιο σοβαρές νεκρωτικές δερματικές βλάβες που παρατηρούνται μετά το δάγκωμα από καφέ αράχνη.

Ωστόσο και το ίδιο το δηλητήριο μπορεί να προκαλέσει νεκρωτική δερματική βλάβη, σύμφωνα με τους ειδικούς. Μπορεί επίσης να υπάρξουν τοπικά συμπτώματα, όπως κοκκίνισμα, οίδημα (πρήξιμο) και φλύκταινες με υγρό. Ο ασθενής μπορεί ακόμα να εκδηλώσει πυρετό, πόνους στις αρθρώσεις κ.ά.

Το τσίμπημα της αράχνης μπορεί επίσης να προκαλέσει σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, στα ευαίσθητα άτομα. Οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να είναι:

• Γενικευμένος κνησμός (φαγούρα) και ερύθημα (κοκκίνισμα)
• Λεμφαγγειίτιδα (οξεία φλεγμονώδης αντίδραση στα λεμφικά αγγεία)
• Αιμολυτική αναιμία (ο οργανισμός καταστρέφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος)
• Οξεία γενικευμένη εξανθηματώδης φλυκταινία (το δέρμα γεμίζει φουσκάλες)

Έχει επίσης αναφερθεί έξαρση αυτοάνοσων νοσημάτων (π.χ. σε γυναίκα με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο) και ανάπτυξη έρπητα ζωστήρα μετά από τσίμπημα αράχνης.

Μετά από ώρες

Για το δηλητήριο της καφέ αράχνης δεν υπάρχει αντίδοτο, όπως είπε και η ιατρός που περιέθαλψε τον άτυχο 48χρονο. Επιπλέον, τα ανησυχητικά συμπτώματα χρειάζονται αρκετές ώρες για να αναπτυχθούν.

«Από τις περιγραφές θεωρούμε ότι ήταν τσίμπημα καφέ αράχνης. Δεν υπάρχει αντίδοτο και γενικά είναι αρκετά ραγδαία η εξέλιξή του», είπε η κυρία Αγγελική Σαραντοπούλου, διευθύντρια της Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου Πύργου όπου νοσηλευόταν ο ασθενής.

Όπως εξήγησε, το τσίμπημα από την αράχνη στην αρχή δεν φαινόταν να είναι κάτι σοβαρό και δεν το αντιλαμβάνεται ο ασθενής. Μέσα σε 72 ώρες όμως μπορεί να υπάρξει ραγδαία επιδείνωση.

Πάντως σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις χάνονται ασθενείς. Έως και τον Ιούνιο του 2017 είχαν αναφερθεί μόλις 2 θάνατοι από τσίμπημα καφέ αράχνης. Ο ένας αναφέρθηκε το 2014 στην Ταϋλάνδη. Ο άλλος το 2016 στην Ιταλία, σύμφωνα με άρθρο στην ιατρική επιθεώρηση Toxicon.

Φωτογραφία: iStock