Με αφορμή τις υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος τις τελευταίες ημέρες η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία θεωρεί πρωταρχικής σημασίας την ενημέρωση των πολιτών και ιδιαίτερα τους καρδιοπαθείς για τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει να λαμβάνουν.
Τους θερινούς μήνες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε συχνά το πρόβλημα της υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος με κύριες επιπλοκές τις κράμπες από υπερθερμία, την εξάντληση και σπανιότερα την πολυοργανική ανεπάρκεια λόγω υπερθερμίας (heat shock).
Επίσης, έχει παρατηρηθεί μια αύξηση στην συχνότητα εισαγωγών οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε περιόδους καύσωνα, που φαίνεται να συσχετίζονται με την παρατηρούμενη αύξηση των συγκεντρώσεων των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, του διοξείδιο του θείου, αλλά και του όζοντος, που προάγουν την φλεγμονώδη διεργασία.
Τα σύνδρομα υπερθερμίας μπορεί να παρατηρηθούν και σε σχετικά χαμηλότερες θερμοκρασίες περιβάλλοντος (πάνω από 32 βαθμούς) με υψηλή σχετική υγρασία (>60%) κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, σε αλκοολικούς ή πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες, άτομα που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα, διουρητικά, αντιχολινεργικά, ή σε άτομα που ζουν σε μη καλά αεριζόμενους χώρους χωρίς κλιματισμό.
Τα σύνδρομα αυτά είναι πιο συνήθη να εκδηλωθούν κατά τις πρώτες μέρες του καύσωνα όπου ο οργανισμός δεν έχει ακόμα εγκλιματιστεί. Ο εγκλιματισμός χρειάζεται 7 με 14 ημέρες έκθεσης. Με τον εγκλιματισμό μειώνεται το ποσοστό εμφάνισης ιδρώτα, έτσι το άτομο ιδρώνει σε χαμηλότερη βασική θερμοκρασία. Ο ιδρώτας είναι ο πιο αποτελεσματικός φυσικός μηχανισμός ενάντια στη θερμοπληξία και μπορεί να παρατηρηθεί με μικρή ή και καμία μεταβολή της βασικής θερμοκρασίας του σώματος. Όσο ο ιδρώτας παραμένει, το άτομο μπορεί να αντέξει ιδιαίτερες υψηλές θερμοκρασίες αρκεί να αντικαθιστά το νάτριο και το νερό που χάνεται.
Τι κάνει «αυτόματα» ο οργανισμός όταν ζεσταίνεται
Έτσι ο οργανισμός σε κατάσταση υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος ενεργοποιεί διάφορους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, προκειμένου να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας του και να αποβάλει την περίσσεια θερμότητας. Προκαλείται αγγειοδιαστολή, ώστε τα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να αποβάλουν θερμότητα προς το περιβάλλον.
• Αντισταθμιστικά, η καρδιά αυξάνει τη συχνότητα των παλμών της, ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος στα όργανα (ταχυκαρδία).
• Ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες και η θερμότητα αποβάλλεται με εξάτμιση.
• Αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.
Η πολλή ζέστη μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα που μπορεί να κυμαίνονται από αδυναμία, εξάντληση, κράμπες, μέχρι και την, απειλητική για τη ζωή, θερμοπληξία. Οι καρδιοπαθείς (ιδίως οι ηλικιωμένοι) ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου.
Όσον αφορά τη διατροφή, το καλοκαίρι θα πρέπει να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, ώστε να μην επιβαρύνεται ο οργανισμός. Θα πρέπει να τρώμε πολλά φρούτα, λαχανικά, σαλάτες και να πίνουμε πολλούς χυμούς και νερό.
Ύποπτα συμπτώματα που θα πρέπει να οδηγήσουν τους καρδιολογικούς ασθενείς στον γιατρό
• Θωρακική δυσφορία που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και ενδεχομένως αντανακλά στην πλάτη ή το χέρι (δηλωτικά στηθαγχικού πόνου).
• Δύσπνοια
• Αδυναμία / Καταβολή δυνάμεων,
• Ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης/Σύγχυση.
• Αίσθημα παλμών/Ταχυκαρδία.
• Κεφαλαλγία/Ζάλη.
• Εκδηλώσεις θερμοπληξίας. Πρόδρομα συμπτώματα είναι η δίψα, η αδυναμία, η ζάλη, ο ίλιγγος, ο πονοκέφαλος και η ναυτία. Όψιμα ο ασθενής παρουσιάζει απώλεια των αισθήσεων, σύγχυση, σπασμούς, λήθαργο και κώμα.
Γενικές οδηγίες για τους καρδιοπαθείς:
• Αποφυγή του ηλίου κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας (11.00-16.00).
• Αποφυγή της βαριάς σωματικής εργασίας και της υπερβολικής άθλησης, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία ή υγρασία.
• Αποφυγή των πολύωρων ταξιδιών με αστικά μέσα συγκοινωνίας κατά τη διάρκεια της υψηλής ζέστης.
• Κατανάλωση άφθονων υγρών (έως 1,5 – 2 λίτρα).
• Αποφυγή των μεγάλων γευμάτων.
• Περιορισμός των οινοπνευματωδών ποτών όπως και των ποτών που περιέχουν πολλή καφεΐνη.
• Εάν η εφίδρωση είναι μεγάλη, προσθήκη αλατιού σε μικρές ποσότητες στη διατροφή για να εξισορροπηθεί η απώλεια ηλεκτρολυτών.
• Κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών.
• Κατά τη διάρκεια της ημέρας αρκετά ντους με χλιαρό νερό.
• Τροποποίηση της αντιυπερτασικής αγωγής. Οι υπερτασικοί το καλοκαίρι χρειάζονται μικρότερες δόσεις φαρμάκων γιατί η πίεση μειώνεται με τη ζέστη.
• Τροποποίηση της αγωγής καρδιακής ανεπάρκειας. Αναπροσαρμογή της δοσολογίας φαρμάκων όπως τα διουρητικά και τα αγγειοδιασταλτικά γιατί υπάρχει ο κίνδυνος των ηλεκτρολυτικών διαταραχών και της αφυδάτωσης.
• Το ταξίδι με αεροπλάνο ή άλλο μέσο απαγορεύεται στους ασθενείς με πρόσφατο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη, πρόσφατη επέμβαση by pass ή απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας.
• Γενικά όσοι έχουν μόνιμους καρδιακούς βηματοδότες μπορούν να ταξιδέψουν με αεροπλάνο. Όμως κάποια είδη βηματοδοτών και εμφυτεύσιμων απινιδωτών απορρυθμίζονται από τα συστήματα ασφαλείας του αεροδρομίου. Καλό είναι οι ασθενείς να έχουν μαζί τους «την ταυτότητα» του βηματοδότη ή απινιδωτή.
• Κάθε καρδιοπαθής πρέπει οπωσδήποτε να έχει όλα τα απαραίτητα φάρμακα που χρειάζεται μαζί του, το όνομα και τα τηλέφωνα του γιατρού του, και τις απαραίτητες πληροφορίες για την πάθηση και την περίθαλψή του.
Στη θάλασσα:
• Αποφυγή των επικίνδυνων ωρών του ήλιου, μεταξύ 12.00-4.00 μ.μ.
• H επαφή με το νερό να γίνεται σταδιακά.
• Να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.
• Κολύμβηση για 30-45 λεπτά την ημέρα (έστω και σε ήπια ένταση), γιατί το ευεργετικό όφελος της άσκησης είναι τότε περισσότερο εμφανές.
Προφυλάξεις στο βουνό:
Σε μεγάλο υψόμετρο υπάρχει μείωση του οξυγόνου και μείωση της ατμοσφαιρικής πίεσης. Η μείωση της ατμοσφαιρικής πίεσης αυξάνει την αρτηριακή πίεση και η μείωση του οξυγόνου αναγκάζει τον οργανισμό να κάνει συχνότερες, βαθύτερες αναπνοές, με αύξηση της καρδιακής συχνότητας. Εάν το υψόμετρο είναι πάνω 2.500 μ. μπορεί να προκληθεί πονοκέφαλος, ζάλη, ταχυπαλμία, πνευμονικό οίδημα, συνεπώς καλό είναι οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια να αποφεύγουν τα μεγάλα υψόμετρα.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά στους πολίτες την τήρηση όλων των μέτρων προσωπικής ασφάλειας, την αποφυγή έκθεσης σε περιβάλλον υψηλής θερμοκρασίας, την καλή ενυδάτωση και καλή διατροφή και για οποιοδήποτε θέμα αφορά την καρδιαγγειακή του υγεία ή τη θεραπευτική του αγωγή να μη διστάζει να συμβουλευτεί τον καρδιολόγο του.
Φωτογραφία iStock