Ο καύσωνας μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία όλων μας, εάν αψηφήσουμε τις συστάσεις των ειδικών και δεν λάβουμε τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας από τη ζέστη.
Τα μέτρα αυτά είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για όσους παίρνουν φάρμακα, διότι πολλά επηρεάζουν τους μηχανισμούς με τους οποίους προσαρμόζεται ο ανθρώπινος οργανισμός στην θερμοκρασία του περιβάλλοντος.
Οι επιδράσεις τους είναι τέτοιες που μπορεί να οδηγήσουν στην αφυδάτωση και να αυξήσουν τον κίνδυνο εκδηλώσεως νοσημάτων της ζέστης, όπως η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία.
Όπως υπενθυμίζει ο κρατικός αυστραλιανός οργανισμός πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας South Western Sydney PHN, ο καύσωνας είναι εξαιρετικά επικίνδυνος για ορισμένες ομάδες του πληθυσμού. Αυτές είναι:
- Τα άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών
- Τα βρέφη και τα νήπια
- Οι υπέρβαροι και παχύσαρκοι άνθρωποι
- Οι έγκυοι και οι γυναίκες που θηλάζουν τα μωρά τους
- Όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα κινητικότητας
- Οι άστεγοι
- Οι κοινωνικώς απομονωμένοι και μοναχικοί άνθρωποι
- Οι εργαζόμενοι σε ζεστό περιβάλλον
- Οι πάσχοντες από χρόνιες παθήσεις (π.χ. διαβήτη, καρδιοπάθεια, υπέρταση, καρκίνο, προβλήματα ψυχικής υγείας)
- Οι ασθενείς με οξείες νόσους (λοιμώξεις με πυρετό ή γαστρεντερίτιδα με διάρροιες ή/και εμέτους)
- Όσοι παίρνουν ορισμένα φάρμακα
Τι κίνδυνοι υπάρχουν
Εάν ένας άνθρωπος δεν ενυδατώνεται επαρκώς στη ζέστη, μπορεί να αναπτύξει αφυδάτωση. Η αφυδάτωση μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα των φαρμάκων, επιδεινώνοντας:
- Τις νοητικές λειτουργίες
- Τα καρδιαγγειακά προβλήματα
- Τη λειτουργία των νεφρών
Επιπλέον, ορισμένα φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο νοσημάτων της ζέστης. Αυτό μπορεί να συμβεί, λ.χ., επειδή επηρεάζουν την ικανότητα εφίδρωσης του οργανισμού, που αποτελεί κύριο μηχανισμό για το δρόσισμά του.
Άλλα φάρμακα γίνονται λιγότερο αποτελεσματικά όταν εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες.
Ενδεικτικά παραδείγματα
Τα φάρμακα που ενδέχεται να μας δημιουργήσουν προβλήματα στη ζέστη είναι πολλά. Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα και οι συνέπειες που ενδέχεται να έχουν είναι:
- Επιπτώσεις στην εφίδρωση. Μπορεί να προκληθούν από αντιχολινεργικά (π.χ. τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά), βήτα-αναστολείς, αντιισταμινικά, φαινοθειαζίνες, αγγειοσυσταλτικά
- Επιπτώσεις στη ρύθμιση της σωματικής θερμοκρασίας: Μπορεί να έχουν αντιψυχωσικά ή νευροληπτικά, αγωνιστές σεροτονίνης, διεγερτικά (π.χ. αμφεταμίνη), θυροξίνη
- Μείωση της δίψας: Μπορεί να την προκαλέσουν αναστολείς του ACE (α-ΜΕΑ), βουτυροφαινόνες
- Αφυδάτωση ή διαταραχή των ηλεκτρολυτών: Μπορεί να προκληθούν από διουρητικά (ιδίως διουρητικά της αγκύλης), φάρμακα που προξενούν διάρροια ή εμέτους (π.χ. αντιβιοτικά, κωδεΐνη, κολχικίνες)
- Μείωση της νεφρικής λειτουργίας: Μπορεί να προκληθεί από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ), σουλφοναμίδες, κυκλοσπορίνη, ινδιναβίρη
Ποια φάρμακα επηρεάζονται από την αφυδάτωση
Όπως προαναφέρθηκε, όταν έχει πολλή ζέστη και δεν ενυδατωνόμαστε καλά, υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να αναπτυχθεί φαρμακευτική τοξικότητα, επειδή επηρεάζονται τα επίπεδα των φαρμάκων στο αίμα. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι:
- Διγοξίνη
- Λίθιο
- Βαρφαρίνη
- Αντιεπιληπτικά
- Διγουανίδια όπως η μετφορμίνη (για τον διαβήτη)
- Στατίνες (για τη χοληστερίνη)
Υπάρχουν επίσης φάρμακα (π.χ. βενζοδιαζεπίνες, ισχυρά παυσίπονα/ναρκωτικά) που επηρεάζουν το επίπεδο της πνευματικής εγρήγορσης. Η δράση τους μπορεί να ενταθεί στους αφυδατωμένους ασθενείς.
Ποια επιδεινώνουν τα νοσήματα της ζέστης
Τέλος, ορισμένα φάρμακα μπορεί να επιδεινώσουν τα νοσήματα που προκαλεί η ζέστη (π.χ. την θερμική εξάντληση) επειδή προκαλούν υπόταση. Αυτό ενδέχεται να συμβεί με:
- Αντιυπερτασικά φάρμακα
- Αγγειοδιασταλτικά (π.χ. νιτρώδη, αναστολείς διαύλων ασβεστίου)
Τι να κάνετε
Οι ειδικοί διευκρινίζουν πως ο κατάλογος των φαρμάκων είναι ενδεικτικός. Δεν σημαίνει πως όσα φάρμακα δεν αναφέρονται σε αυτόν, δεν δημιουργούν ποτέ πρόβλημα στη ζέστη. Ούτε σημαίνει πως όλα τα φάρμακα των κατηγοριών που αναγράφονται επηρεάζονται από την έντονη ζέστη ή ότι θα πάθουν οπωσδήποτε κάτι όσοι τα παίρνουν.
Επιπλέον, σε καμία περίπτωση οι ασθενείς δεν πρέπει να τα κόβουν ή να αλλάζουν την φαρμακευτική αγωγή τους επειδή φοβούνται. Να συμβουλεύονται τον γιατρό τους, για να ξέρουν τι να προσέχουν.
Φωτογραφία: iStock