Κακή στοματική υγεία: Πώς συνδέεται με τους πόνους στο αυτί

Παραπλανητικός αποδεικνύεται συχνά ο πόνος στο αυτί, καθώς δεν οφείλεται πάντοτε σε πρόβλημα στο ίδιο το αισθητήριο όργανο. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι  αντανάκλαση προβλήματος της οδοντικής και εν γένει στοματικής υγείας στην σύστοιχη πλευρά του στόματος, που αντανακλά σε αυτό λόγω της εγγύτητας των δομών.

Τα συνηθέστερα προβλήματα στοματικής υγείας που αντανακλούν στο αυτί είναι τραυματισμοί, διαταραχές της κροταφογναθικής άρθρωσης, λοιμώξεις και προβλήματα δοντιών και ούλων.

Τα χαρακτηριστικά του πόνου είναι μια ένδειξη του τι μπορεί να συμβαίνει. Ο πόνος από το ίδιο το αυτί συνήθως είναι πιο ήπιος και παρατεταμένος. Μπορεί επίσης να συνοδεύεται από πυρετό ή προβλήματα ακοής.

O πόνος που αντανακλάται στο αυτί από τα δόντια είναι συνήθως οξύς και σφύζων (παλλόμενος). Μπορεί να είναι μόνιμος ή διαλειμματικός και να εμφανίζεται υπό ορισμένες συνθήκες πίεσης των δοντιών ή θερμοκρασίας (π.χ. ζεστά ή κρύα ροφήματα).

«Η διαπίστωση της προέλευσης του πόνου στη συγκεκριμένη περιοχή είναι δύσκολη υπόθεση», τονίζει η οδοντίατρος ακτινολόγος δρ Σοφία-Σίσσυ Χατζηαντωνίου. «Η εξέταση των παραγόντων κινδύνου και το πρόσφατο ιατρικό ιστορικό μπορούν να παραπέμψουν τον πάσχοντα στον κατάλληλο γιατρό. Εάν υπάρχουν γνωστά προβλήματα στη στοματική κοιλότητα, περιλαμβανομένων των οστών και των αρθρώσεων ή εάν έχει παραμεληθεί η φροντίδα των δοντιών επί μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε το πιθανότερο είναι ο πόνος να προέρχεται από αυτά».

Για να εξακριβωθεί αυτό απαιτείται διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων και συγκεκριμένα ακτινογραφίας ή αξονικής τομογραφίας της κροταφογναθικής άρθρωσης.

Κροταφογναθικές διαταραχές

Από τις πολύ πιθανές αιτίες αντανακλαστικού πόνου στο αυτί είναι οι κροταφογναθικές διαταραχές. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στην πλατφόρμα επιστημονικών ερευνών F1000Research έδειξε ότι το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από αυτές αλλά πονάνε σε κάποιο άλλο σημείο, αγγίζει σχεδόν το 61%.

Οι συχνότερες θέσεις αντανάκλασης του πόνου είναι η κροταφική περιοχή (45,2%) και το αυτί (42,1%).

Οι κροταφογναθικές διαταραχές είναι ένας συνδυασμός μυϊκών, σκελετικών και νευρομυϊκών παθολογικών καταστάσεων. Επηρεάζουν τις δύο αρθρώσεις  που συνδέουν την κάτω με την άνω γνάθο. Οι αρθρώσεις αυτές είναι από τις πιο πολύπλοκες του σώματος, καθώς εκτελούν κινήσεις προς κάθε κατεύθυνση. Προκαλούν προβλήματα στο 15% των ενηλίκων. Οι κροταφογναθικές διαταραχές εκδηλώνονται συχνότερα σε ανθρώπους ηλικίας μεταξύ 20 και 40 ετών.

Ο πόνος λόγω διαταραχής σε αυτές τις αρθρώσεις γίνεται αισθητός κατά την κίνηση των γνάθων. Συχνά αντανακλά στο αυτί και στο πίσω μέρος του αυχένα. Μπορεί να διακριθεί ευκολότερα εάν συνυπάρχει περιορισμένο εύρος ανοίγματος του στόματος ή ήχοι κατά το άνοιγμα της κάτω γνάθου.

Χαλάρωση των αρθρώσεων και η λειτουργική υπερφόρτωση είναι πιθανές αιτίες του πόνου. Συχνότερη αιτία, όμως, είναι οι μικροτραυματισμοί λόγω βρουξισμού, δηλαδή τριξίματος  των δοντιών στη διάρκεια του ύπνου.

Όσοι έχουν αρθρίτιδα στην κροταφογναθική άρθρωση επίσης βιώνουν αντανακλαστικό πόνο στο αυτί. Αυτή μπορεί να προέρχεται από:

• Τραυματισμό (μετατραυματική αρθρίτιδα)
• Ρευματικά νοσήματα
• Γήρανση

Τερηδόνα, απόστημα και τραύμα

Ο πόνος στο αυτί συνδέεται στενά και με την κακή στοματική υγεία. Για παράδειγμα ένας τερηδονισμένος φρονιμίτης ή γομφίος ή ένα απόστημα μπορεί να προκαλέσει πόνο που αντανακλά στο αυτί, διότι τα αντίστοιχα νεύρα βρίσκονται πολύ κοντά.

Μπορεί κάποιος να καταλάβει την πηγή του πόνου εάν μαζί με αυτόν υπάρχει φλεγμονή ή ευαισθησία των ούλων μέσα και γύρω από τα χαλασμένα δόντια. Άλλο ένα χαρακτηριστικό του πόνου που προέρχεται από ταλαιπωρημένο δόντι ή ούλα είναι ότι παύει προσωρινά. Στη συνέχεια επανεμφανίζεται ως ενόχληση στη γνάθο ή στο αυτί. Αυτό αποτελεί ένδειξη ύπαρξης λοίμωξης και εξάπλωσής της.

Ο τραυματισμός της γνάθου ή/και των γύρω ιστών, περιλαμβανομένης της εξάρθρωσης είναι άλλη μια αιτία αντανακλαστικού πόνου. Σε αυτήν την περίπτωση η διερεύνηση της αιτίας του πόνου είναι επιτακτική, ιδίως εάν προέκυψε μετά από πτώση ή τροχαίο.

Πότε να πάτε στον γιατρό

Για την αποφυγή του πόνου, αντανακλαστικού ή όχι, λόγω προβλημάτων στη στοματική κοιλότητα είναι  απαραίτητη η επίσκεψη στον οδοντίατρο κάθε έξι μήνες για προληπτική οδοντιατρική φροντίδα, συμπεριλαμβανομένου του καθαρισμού, σύμφωνα με την Αμερικανική Οδοντιατρική Εταιρεία.

Η εμφάνιση του πόνου αποτελεί ένδειξη παράλειψης, αμέλειας, ελλιπούς υγιεινής. Απαιτείται άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρο, εάν ο πόνος συνοδεύεται από συμπτώματα, όπως:

• Οίδημα
• Υποχώρηση των ούλων
• Πύον, αιμορραγία ή πληγές στα ούλα
• Ευαισθησία στο κρύο και στο ζεστό
• Δυσκαταποσία (δυσκολίες στην κατάποση)
• Κινητικότητα στα δόντια
• Αλλαγές στη σύγκληση των δοντιών

Τα συμπτώματα αυτά «αποτελούν τις απόλυτες ενδείξεις άμεσης αναζήτησης διάγνωσης, διότι οποιαδήποτε καθυστέρηση αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρότερων ή μόνιμων βλαβών», επισημαίνει η δρ Χατζηαντωνίου.

Οι απεικονιστικές εξετάσεις

Ο οδοντίατρος για να διαγνώσει τη βλάβη πρέπει να λάβει το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, να τον εξετάσει και να μελετήσει τις εσωτερικές δομές του στόματος με τις εικόνες που του παρέχουν οι ακτινογραφίες και οι αξονικές τομογραφίες.

Οι ακτινογραφίες των κροταφογναθικών αρθρώσεων με ανοιχτό ή κλειστό στόμα βοηθούν στον εντοπισμό πολλών πιθανών αιτιών του πόνου που αντανακλάται ή όχι στο αυτί, όπως:

• Εξαρθρώσεων
• Καταγμάτων
• Δομικών προβλημάτων
• Παθήσεων των δοντιών και των οστών, όπως η οστεοαρθρίτιδα

Η εξέταση είναι απλή, γρήγορη και δεν ενέχει τον παραμικρό κίνδυνο (ούτε από την ακτινοβολία), όταν διενεργείται από οδοντιάτρους-ακτινολόγους σε εξειδικευμένα κέντρα. Είναι χρήσιμη για την αρχική αξιολόγηση, καθώς μπορεί να εντοπίσει τραύματα ή εκφυλιστικές αλλαγές των οστών, ασυμμετρίες και όγκους.

Στη συνέχεια, ο εξειδικευμένος οδοντίατρος / γναθολόγος / ΩΡΛ θα αντιμετωπίσει το κροταφογναθικό σύνδρομο με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Οι πιθανές θεραπευτικές επιλογές είναι φαρμακευτική αγωγή, ειδικοί νάρθηκες δοντιών και φυσικοθεραπεία. Με την κατάλληλη θεραπεία θα αποκατασταθεί η λειτουργία της  άρθρωσης και ο ασθενής θα πάψει να πονά.

Όταν χρειάζεται λεπτομερής απεικόνιση των ιστών και των δομών της περιοχής διενεργείται αξονική τομογραφία. Η εξέταση αυτή «παράγει σαφέστερες εικόνες, δίνοντας μια τρισδιάστατη εικόνα τόσο των οστικών στοιχείων όσο και των μαλακών μορίων. Η βελτιωμένη αντίθεση αποτυπώνει τις διαφορές στην πυκνότητα των ιστών, καθιστώντας τους πιο ευδιάκριτους, προκειμένου να έχουν πληρέστερη εικόνα της δομής που προκαλεί τον πόνο», καταλήγει η δρ Χατζηαντωνίου.

Φωτογραφία: iStock