Καλύτερη αντιμετώπιση και στα προχωρημένα στάδια του καρκίνου του νεφρού

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (American Cancer Society), από τους ασθενείς που θα διαγνωστούν με αρχικού σταδίου καρκίνο του νεφρού περισσότεροι από οκτώ στους δέκα θα ξεπεράσουν το ορόσημο της 5ετούς επιβίωσης, δηλαδή το όριο έπειτα από το οποίο θεωρείται ότι στην πλειονότητά τους έχουν ξεπεράσει τη νόσο τους.

Ακόμα, όμως, και από τους ασθενείς με μεταστάσεις, σχεδόν ένας στους οκτώ ξεπερνούν το ίδιο ορόσημο και η αναλογία αυτή βελτιώνεται συνεχώς.

Όπως εξηγεί ο παθολόγος-ογκολόγος Αριστοτέλης Μπάμιας, καθηγητής Θεραπευτικής Ογκολογίας στην Θεραπευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» και πρόεδρος της Ελληνικής Ερευνητικής Ομάδας Ουρογεννητικού Καρκίνου (ΕΕΟΟΓΕΚ), η συχνότερη μορφή καρκίνου του νεφρού είναι το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα που δημιουργείται στο τμήμα του οργάνου που παράγει τα ούρα (λέγεται νεφρικό παρέγχυμα).

«Το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα αντιπροσωπεύει το 80-90% των καρκίνων που αναπτύσσονται στο νεφρικό παρέγχυμα και παρότι δεν υπάρχει τσεκάπ γι’ αυτό, συνήθως διαγιγνώσκεται σε αρχικά στάδια σαν τυχαίο εύρημα στις εξετάσεις απεικόνισης της κοιλιακής χώρας που συχνά γίνονται για άλλους λόγους», λέει. «Έτσι, συνήθως μπορεί να ιαθεί με χειρουργική εξαίρεση (αφαίρεση) είτε του νεφρού είτε μόνο ενός τμήματός του».

Ωστόσο στο περίπου 30% των χειρουργημένων ασθενών παρουσιάζονται μεταστάσεις μετά την αφαίρεση της πρωτοπαθούς εστίας, ενώ υπάρχουν και περιστατικά όπου ο καρκίνος υποτροπιάζει ακόμα και αρκετά έτη μετά την αρχική θεραπεία – χώρια οι ασθενείς οι οποίοι εξ αρχής είχαν πιο προχωρημένη νόσο και οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το περίπου ένα τέταρτο των κρουσμάτων της νόσου.

Στοχευμένες θεραπείες και ανοσοθεραπεία

Για όλες αυτές τις περιπτώσεις, η ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η στόχευση κάποιου βιολογικού μονοπατιού που είναι σημαντικό για την επιβίωση και την επέκταση του όγκου. Πρόσφατα, στο θεραπευτικό οπλοστάσιο προστέθηκε και η ανοσοθεραπεία, η οποία δεν στοχεύει κάποιο μοριακό μηχανισμό του καρκινικού όγκου, αλλά διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς για να του επιτεθεί και να τον καταπολεμήσει.

«Την τελευταία δεκαετία αναπτύχθηκαν και εγκρίθηκαν αρκετά στοχευμένα φάρμακα (sorafenib, sunitinib, bevacizumab, pazopanib, everolimus, temsirolimus, axitinib, cabozantinib, lenvatinib) τα οποία υπερδιπλασίασαν την μέση επιβίωση στις μεταστατικές μορφές», λέει ο καθηγητής. «Επιπλέον, πρόσφατα εγκρίθηκε και η πρώτη ανοσοθεραπεία (το φάρμακο nivolumab) που παρατείνει τη ζωή των ασθενών που δεν ανταποκρίνονται στα άλλα φάρμακα ή υποτροπιάζουν και οι οποίοι δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική αφαίρεση του όγκου».

Η αλήθεια είναι ότι ανοσοθεραπεία είχε χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν για τον καρκίνο νεφρού, με τη χορήγηση ιντερφερόνης και ιντερλευκίνης. Ωστόσο, «αυτές είχαν καλά αποτελέσματα σε πολύ μικρό ασθενών, ενώ ταυτόχρονα προκαλούσαν σημαντικές παρενέργειες και γι’ αυτό πρακτικά εγκαταλείφθηκαν όταν εμφανίσθηκαν οι νέες θεραπείες», διευκρινίζει ο δρ Μπάμιας. «Η κατανόηση των μηχανισμών μέσω των οποίων οι όγκοι διαφεύγουν από την ανοσολογική απάντηση του οργανισμού, οδήγησε στην ανάπτυξη νέας, ιδιαίτερα αποτελεσματικής ανοσοθεραπείας, που αποδίδει όχι μόνο στον καρκίνο του νεφρού αλλά και σε πολλούς άλλους όγκους».

Προς το παρόν, μόνο το nivolumab, το οποίο σε κλινικές (σ.σ. με ανθρώπους) μελέτες πέτυχε σημαντική παράταση της επιβίωσης ασθενών με μεταστατικό καρκίνο, έχει έγκριση κυκλοφορίας στην Ευρώπη για τον καρκίνο του νεφρού, αλλά η κλινική έρευνα έχει επεκταθεί και σε μεγάλο αριθμό παρόμοιων φαρμάκων, γεγονός που δημιουργεί αισιοδοξία για περισσότερες επιλογές στο πεδίο της ανοσοθεραπείας στο εγγύς μέλλον.

Ο συνδυασμός της χειρουργικής αφαίρεσης του νεφρού ή των μεταστάσεων με τις σύγχρονες φαρμακευτικές θεραπείες μπορεί να επιφέρει μακροχρόνιες επιβιώσεις ή ακόμα και ίαση σε ασθενείς οι οποίοι πριν από λίγα χρόνια είχαν περιορισμένη διάρκεια ζωής. Γι’ αυτό «απαιτείται στενή συνεργασία ογκολόγων και ουρολόγων και αντιμετώπιση των ασθενών σε εξειδικευμένα κέντρα, όπου η συνεργασία αυτή είναι εξασφαλισμένη, ώστε να τυγχάνουν της πλέον σύγχρονης αντιμετώπισης» υπογραμμίζει ο δρ Μπάμιας.

Οι πιθανές παρενέργειες

Οι σύγχρονες θεραπείες για τον καρκίνο του νεφρού είναι πολύ καλά ανεκτές. Οι πιο συχνές παρενέργειες είναι η κόπωση, υπέρταση, διάρροια, δερματικές εκδηλώσεις και πιο σπάνια διαταραχές του θυρεοειδούς, στοματίτιδα, πνευμονίτιδα κ.ά., κατά τον δρα Μπάμια.

Οι παρενέργειες αυτές είναι αντιμετωπίσιμες είτε με ειδική αγωγή (π.χ. αντι-υπερτασικά, υποκατάσταση θυρεοειδικών ορμονών, κορτικοειδή), είτε με παροδικές διακοπές της θεραπείας ή και μείωση της δόσης.

Εν τούτοις, οι γιατροί πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με τις πιθανές παρενέργειες οι οποίες σχετίζονται με την ανάπτυξη ανοσολογικής απάντησης έναντι φυσιολογικών κυττάρων και ιστών. «Αν αυτές οι παρενέργειες αναγνωρισθούν εγκαίρως, είναι αντιμετωπίσιμες και αναστρέψιμες, ειδάλλως μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να οδηγήσουν σε σημαντικά προβλήματα», προειδοποιεί. Τα προβλήματα αυτά ποικίλλουν από πυρετό μέχρι προσβολή του εντέρου, του πνεύμονος, των αρθρώσεων ή του δέρματος, αλλά σημαντικές παρενέργειες παρατηρούνται σε λιγότερο από το 10% των ασθενών.

Ένα άλλο εμπόδιο είναι η αδυναμία επιλογής των ασθενών οι οποίοι θα έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να ωφεληθούν από την σύγχρονη ανοσοθεραπεία, ώστε να μην χορηγείται αυτή άσκοπα σε άτομα που δεν θα ανταποκριθούν. Ωστόσο, «υπάρχει αισιοδοξία ότι σύντομα θα επιλυθεί το πρόβλημα αυτό, καθώς πολλές μελέτες αναζητούν βιολογικούς δείκτες που θα προβλέπουν την ανταπόκριση των ασθενών», καταλήγει.

Ρεπορτάζ Ρούλα Τσουλέα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Καρκίνος νεφρού & κύστης: Τι πρέπει να ξέρετε για την ανοσοθεραπεία

Κάθε στάδιο και η θεραπεία του στον καρκίνο της κύστης

Καρκίνος νεφρού & κύστης: Το παρελθόν και το μέλλον της θεραπείας

Καρκίνος νεφρού & κύστης: Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα