Καμπανάκι από τους ειδικούς: Η κλιματική αλλαγή διευκολύνει την εξάπλωση της ελονοσίας

Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τον τόπο κατοικίας πολλών τροπικών ειδών, τα οποία «μετακομίζουν» μαζικά πολύ μακρύτερα από το πάλαι ποτέ φυσικό ενδιαίτημά τους, προειδοποιούν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.

Όταν η μετακίνηση αυτή συμπεριλαμβάνει έντομα, όπως τα κουνούπια, σημαίνει ότι διευκολύνεται η εξάπλωση θανατηφόρων λοιμωδών νοσημάτων, προσθέτουν.

Ο κίνδυνος αυτός δεν θα μας απειλήσει στο απώτερο ούτε και στο εγγύς μέλλον. Είναι ήδη υπαρκτός, τονίζουν οι επιστήμονες. Και εξηγούν πως τα κουνούπια, και δη εκείνα που φέρουν την ελονοσία, ήδη εξαπλώνονται ραγδαία.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν ιστορικά δεδομένα για την πορεία 22 ειδών κουνουπιών του γένους ανωφελές (anopheles) στην Αφρική. Τα δεδομένα αφορούσαν τα έτη από το 1898 έως και το 2016. Το γένος αυτό είναι φορέας του πλασμωδίου της ελονοσίας – του πρωτοζώου που προκαλεί τη νόσο.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, τα έντομα αυξάνουν την ατομική εμβέλειά τους κατά 6,5 μέτρα ετησίως. Όλα μαζί, δε, απομακρύνονται από τον Ισημερινό κατά 4,7 χιλιόμετρα ετησίως. Με αυτό τον τρόπο καταλαμβάνουν περιοχές εντελώς απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν μία νόσο, που ετησίως σκοτώνει περισσότερους από 600.000 ανθρώπους.

Τα ευρήματα της νέας ανάλυσης υποδηλώνουν πως ό,τι φοβόντουσαν οι ειδικοί για την κλιματική αλλαγή, συμβαίνει ήδη. «Έως τώρα, υπήρχαν μελλοντικές προβλέψεις, αλλά δεν είχε γίνει αντιληπτό ότι τα κουνούπια ήδη μετακινούνται», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Colin Carlson, επίκουρος καθηγητής στο Κέντρο Επιστήμης Παγκόσμιας Υγείας & Ασφαλείας (CGHSS) του Πανεπιστημίου της Τζώρτζταουν, στην Ουάσινγκτον. «Βλέποντας όμως όσα ήδη συμβαίνουν, μπορούμε να αποκομίσουμε πιο ξεκάθαρη εικόνα για το μέλλον».

Αύξηση κατά 1,5 βαθμό Κελσίου

Η κλιματική αλλαγή έχει αυξήσει τη θερμοκρασία της Γης. Όπως γράφουν οι ερευνητές στην επιστημονική επιθεώρηση Biology Letters, από τη βιομηχανική επανάσταση έως τώρα η μέση θερμοκρασία της έχει αυξηθεί κατά 1,5 βαθμό Κελσίου.

Η αύξηση αυτή συνοδεύτηκε από εξάπλωση της ελονοσίας σε νέες περιοχές. Τις τελευταίες δεκαετίες, λ.χ., παρατηρούνται συρροές κρουσμάτων σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν, όπως στα ορεινά της Ανατολικής Αφρικής.

Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει ότι κατά το ίδιο χρονικό διάστημα υπήρξε εξάπλωση σε νέα εδάφη και των κουνουπιών:

• Του γένους aedes aegypti που μεταδίδουν τον κίτρινο πυρετό
• Του γένους aedes albopictus που μεταδίδουν τον πυρετό chikungunya

Παρομοίως, εξαπλώνεται κατά 40 χιλιόμετρα ετησίως ο ξενιστής της νόσου Lyme στη Βόρειο Αμερική. Ο ξενιστής αυτός είναι ο κρότωνας (τσιμπούρι) ixodes scapularis.

Η κλιματική αλλαγή έχει επίσης οδηγήσει σε εξάπλωση των κουνουπιών του γένους culex. Τα κουνούπια αυτά, που έφτασαν πια στην Αυστραλία, μεταδίδουν κατά τον Dr. Carlson:

• Τον πυρετό του Δυτικού Νείλου
• Την ιαπωνική εγκεφαλίτιδα

Η ελονοσία

Η ελονοσία είναι μία πολύ συχνή νόσος. Σε ετήσια βάση μολύνει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Το 2021, λ.χ., έφτασαν τα 247 εκατομμύρια, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Οι 619.000 από τους ασθενείς αυτούς έχασαν τελικά τη ζωή τους. Η ήπειρος που πλήττεται περισσότερο είναι η Αφρική, όπου καταγράφεται:

• Το 95% των κρουσμάτων
• Το 96% των θανάτων (το 80% αφορούν παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών).

Η καταπολέμησή της  είναι πάντοτε μία άνιση μάχη με τα κουνούπια. Πρέπει να εξασφαλίζεται επαρκής εντομοαπωθητική προστασία για όλους, να γίνεται χρήση των ανθελονοσιακών φαρμάκων με φειδώ για να αποφευχθεί η αντοχή και να περιοριστούν οι ξενιστές της, δηλαδή τα κουνούπια.

«Εξίσου σημαντικό είναι να ερευνήσουμε λεπτομερέστερα τον ρόλο που παίζει η κλιματική αλλαγή. Και να βρούμε εάν η τάση που παρατηρούμε θα γενικευθεί, συμπεριλαμβάνοντας άλλα είδη εντόμων και ζώων», πρόσθεσε ο Dr. Carlson.

Φωτογραφία: iStock