Ο ουροθηλιακός καρκίνος του ανώτερου ουροποιητικού συστήματος, δηλαδή της νεφρικής πυέλου και των ουρητήρων, αποτελεί το 5-10% των συνολικών ουροθηλιακών καρκινωμάτων.
Από αυτούς το 55% εντοπίζεται στη νεφρική πύελο και το 45% στον ουρητήρα (το 70% στο άνω τμήμα του).
Στις ανεπτυγμένες χώρες αυτός ο τύπους καρκίνου δεν συναντάται συχνά. Αφορά περίπου 2 στους 100.000 κατοίκους. Εκδηλώνεται συνήθως στην έβδομη έως όγδοη δεκαετία της ζωής και έχει τριπλάσια συχνότητα στους άνδρες. Στο 17% των περιπτώσεων συνυπάρχει με καρκίνο ουροδόχου κύστης.
Ο ουροθηλιακός καρκίνος του ανώτερου ουροποιητικού διαγιγνώσκεται συνήθως σε προχωρημένα στάδια. Στο 60% των ασθενών διαπιστώνεται διήθηση της μυϊκής στοιβάδας της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα. Έτσι, η πρόγνωση των πασχόντων είναι χειρότερη από αυτή των ασθενών με ουροθηλιακό καρκίνο της ουροδόχου κύστης.
Τα κύρια συμπτώματα του ουροθηλιακού καρκίνου του ανώτερου ουροποιητικού είναι:
- Εμφανές αίμα στα ούρα (μακροσκοπική αιματουρία) που παρατηρείται στο 70-80% των ασθενών
- Ο πόνος στη μέση (οσφυϊκή χώρα) που παρατηρείται στο 30% των περιπτώσεων
Πώς αντιμετωπίζεται
Η καθιερωμένη θεραπεία για τη μη μεταστατική νόσο ήταν χειρουργική. Γινόταν χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του νεφρού μαζί με τον ουρητήρα του (νεφροουρητηρεκτομή) και εν συνεχεία παρακολούθηση με τακτικό απεικονιστικό έλεγχο.
Ωστόσο αυτή η πρακτική άλλαξε το 2020 μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της μελέτης POUT. Η μελέτη εκείνη είχε δείξει όφελος από την επικουρική χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα.
Η μελέτη είχε συμπεριλάβει 261 ασθενείς με μη-μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερου ουροποιητικού, ο οποίος είχε διηθήσει τη μυϊκή στοιβάδα (μυοδιηθητικός) ή τους σύστοιχους λεμφαδένες. Όλοι οι ασθενείς είχαν υποβληθεί σε νεφροουρητηρεκτομή και αφαίρεση λεμφαδένων (λεμφαδενεκτομή). Είχαν, όμως, αρκετά καλή φυσική κατάσταση ώστε να μπορούν να λάβουν χημειοθεραπεία εντός 90 ημερών από το χειρουργείο.
Οι ασθενείς χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες. Η μία υποβλήθηκε σε απλή παρακολούθηση. Η άλλη έκανε τέσσερις κύκλους από συμπληρωματική χημειοθεραπεία. Αυτή γινόταν με τα φάρμακα γεμσιταβίνη και σισπλατίνη, εκτός κι αν οι ασθενείς είχαν μειωμένη νεφρική λειτουργία. Σε τέτοια περίπτωση αντί για σισπλατίνη χορηγήθηκε καρβοπλατίνη.
Τα αναθεωρημένα αποτελέσματα
Προσφάτως, ανακοινώθηκαν τα ανανεωμένα αποτελέσματα αυτής της μελέτης, τα οποία αφορούν μακρά περίοδο παρακολούθησης (επί 5 χρόνια) των ασθενών.
Το 62% όσων έλαβαν χημειοθεραπεία δεν έχουν υποτροπιάσει. Το αντίστοιχο ποσοστό όσων δεν έλαβαν είναι μόλις 45%. Η διαφορά αυτή υποδηλώνει πως η επικουρική χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα μειώνει κατά 45% τις πιθανότητες υποτροπής του ουροθηλιακού καρκίνου του ανώτερου ουροποιητικού.
Επιπλέον, το 66% των ασθενών που έλαβαν χημειοθεραπεία παραμένουν εν ζωή στα 5 έτη, έναντι του 57% των ασθενών που δεν έλαβαν. Το όφελος από τη θεραπεία ήταν εμφανές ακόμη και στους ασθενείς που έλαβαν καρβοπλατίνη αντί για σισπλατίνη.
Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής οι ασθενείς που υποβάλλονται σε νεφροουρητηρεκτομή για μυοδιηθητικό ουροθηλιακό καρκίνωμα του ανώτερου ουροποιητικού συστήματος συνιστάται να λαμβάνουν επικουρική θεραπεία με βάση την πλατίνα.
Τα ευρήματα της μελέτης συνόψισαν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής, Μαρία Καπαρέλου, ογκολόγος-παθολόγος, Αγγελική Ανδρικοπούλου και Θάνος Δημόπουλος, καθηγητής Ογκολογίας – Αιματολογίας και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής