Χιλιάδες ασθενείς με καρκίνο στα κρατικά νοσοκομεία της Βρετανίας θα λάβουν πειραματικά, εξατομικευμένα, θεραπευτικά εμβόλια τα επόμενα χρόνια, καθώς αρχίζουν μελέτες για να αξιολογηθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους.
Τα εμβόλια παράγονται με βάση τα μοναδικά χαρακτηριστικά του όγκου κάθε ασθενούς ξεχωριστά. Στόχος τους είναι να σταματήσουν την υποτροπή του καρκίνου.
Τέτοιου είδους εμβόλια αναπτύσσουν δεκάδες φαρμακευτικές εταιρείες. Γι’ αυτό τον λόγο το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) άρχισε πρωτοποριακό πρόγραμμα στο οποίο θα ταιριάζουν νοσοκομειακοί ασθενείς με κλινικές μελέτες.
Μέσω του προγράμματος, οι ασθενείς που επιθυμούν να συμμετάσχουν στην έρευνα θα παραπέμπονται στο πλησιέστερο ερευνητικό κέντρο, όπου κι αν βρίσκεται στην χώρα. Οι γιατροί ελπίζουν ότι η καταπολέμηση των υποτροπών με εξατομικευμένα εμβόλια θα γίνει μια μέρα η συνήθης θεραπεία.
Ο πρώτος ασθενής με καρκίνο του παχέος εντέρου
Το πρόγραμμα έχει ήδη αρχίσει. Ο 55χρονος Elliot Pfebve, πατέρας τεσσάρων παιδιών, έγινε ο πρώτος ασθενής που έκανε εμβόλιο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Την πρώτη δόση έκανε τον Μάρτιο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Queen Elizabeth του Μπέρμιγχαμ. Τα έως τώρα αποτελέσματα του εμβολίου, που παράγει η εταιρεία BioNTech, θα παρουσιασθούν στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO 2024). Το συνέδριο αρχίζει σήμερα στο Σικάγο.
Στις μελέτες θα ενταχθούν επίσης ασθενείς με άλλες μορφές καρκίνου, όπως μελάνωμα στο δέρμα ή καρκίνο του πνεύμονα. Ήδη έχουν αρχίσει να χορηγούνται εμβόλια σε αρκετές δεκάδες, ενώ χιλιάδες αναμένεται να συμμετάσχουν έως το 2030.
Όπως αναφέρει το BBC, ο κ. Pfebve είχε υποβληθεί σε χειρουργική εκτομή (αφαίρεση) του όγκου και χημειοθεραπεία. Μετά την αρχική θεραπεία, εξετάσεις έδειξαν πως εξακολουθούσε να φέρει στο αίμα του θραύσματα από το DNA του καρκινικού όγκου. Τα θραύσματα αυτά θέτουν τους ασθενείς σε αυξημένο κίνδυνο υποτροπής της νόσου.
Για να προστατευθεί, ο κ. Pfebve δήλωσε συμμετοχή σε μελέτη όπου διερευνάται εξατομικευμένο εμβόλιο για ασθενείς με σταδίου ΙΙ ή ΙΙΙ καρκίνο του παχέος εντέρου.
Τι είναι τα εξατομικευμένα εμβόλια
Το εμβόλιο που έλαβε βασίζεται στην τεχνολογία mRNA, με την οποία παράγεται και το εμβόλιο για την COVID-19.
Τα εμβόλια συνήθως σχεδιάζονται για να προλαμβάνουν τις νόσους. Στην περίπτωση του καρκίνου, όμως, παράγονται και για θεραπευτικούς λόγους. Ο τρόπος δράσης τους είναι ίδιος με τα προληπτικά εμβόλια: διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα για να αναγνωρίζει τους «εχθρούς» του. Εν προκειμένω ο εχθρός είναι τα καρκινικά κύτταρα.
Τα θεραπευτικά εμβόλια παράγονται για κάθε ασθενή ξεχωριστά. Στην περίπτωση του κ. Pfebve, οι γιατροί έστειλαν δείγμα από τον αρχικό όγκο του στα εργαστήρια της BioNTech στη Γερμανία. Εκεί αναλύθηκε και εντοπίστηκαν 20 μεταλλάξεις μοναδικές στον δικό του καρκίνου.
Με βάση αυτές τις πληροφορίες δημιουργήθηκε ένα εμβόλιο mRNA, το οποίο φέρει τις πληροφορίες που χρειάζεται το ανοσοποιητικό σύστημά του για να αναγνωρίζει τα καρκινικά κύτταρα.
Τα κύτταρα αυτά έχουν την ικανότητα να «μεταμφιέζονται» για να διαφεύγουν της προσοχής του ανοσοποιητικού. Το εμβόλιο όμως περιέχει πληροφορίες για ορισμένες παθολογικές πρωτεΐνες που φέρουν τα καρκινικά κύτταρα. Η ελπίδα είναι ότι το ανοσοποιητικό του κ. Pfebve θα τις εντοπίσει και θα τους επιτεθεί για να τις καταστρέψει.
Με την επίθεση θα καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα που έχουν απομείνει στον οργανισμό του. Έτσι θα βελτιωθούν οι πιθανότητες να μην υποτροπιάσει ο καρκίνος του για πολλά χρόνια.
Το μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα του βρετανικού ΕΣΥ διενεργείται μέσω της πλατφόρμας Cancer Vaccine Launch Pad (CVLP). Έως στιγμής, έχουν δηλώσει συμμετοχή σε αυτό 30 κρατικά νοσοκομεία.
Φωτογραφία: iStock