Για πολλά χρόνια, το άκουσμα και μόνο της λέξης «καρκίνος» ισοδυναμούσε στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων με μία άσχημη κατάληξη. Ευτυχώς όμως, τα τελευταία χρόνια, πολλά όπλα έχουν προστεθεί στη φαρέτρα των ογκολόγων και έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στην αντιμετώπιση του συνόλου των κακοηθειών.
Ο δρ Νικόλαος Κεντεποζίδης
Μάλιστα, οι εξελίξεις στην αντινεοπλασματική θεραπεία υπερβαίνουν πλέον τις προβλέψεις των προηγούμενων χρόνων, με:
- Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης
- Βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων
- Βελτιστοποίηση των θεραπειών με τη χρήση στοχευτικών παραγόντων και της ανοσοθεραπείας
- Επίτευξη πλήρους ίασης σε πολλές περιπτώσεις
«Το ανοσιακό σύστημα είναι πολύ σημαντικό, διότι αφενός αποτελεί τη φυσική άμυνα του οργανισμού έναντι ξενιστών, αφετέρου συμβάλλει στην αντιμετώπιση καρκινικών κυττάρων. Η ανοσοθεραπεία είναι θεραπεία που χρησιμοποιεί συγκεκριμένα τμήματα του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του ασθενούς, για να καταπολεμήσει παθήσεις όπως ο καρκίνος», αναφέρει ο παθολόγος-ογκολόγος Νικόλαος Κεντεποζίδης, MD, MSc, PhD, διευθυντής της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής στο Metropolitan General.
Όπως εξηγεί, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους:
- Είτε προκαλώντας (ή πιέζοντας) τις φυσικές δυνάμεις του ίδιου του ανοσοποιητικού συστήματος να ανακαλύψει και να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα
- Είτε παρασκευάζοντας βιολογικά μόρια στο εργαστήριο που είναι ακριβώς όμοια με τα συστατικά του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία χρησιμοποιούνται στη βελτίωση του τρόπου δράσης του αμυντικού μηχανισμού εναντίον των καρκινικών κυττάρων
Θεραπείες με βιολογικά μόρια
Η θεραπεία με βιολογικά μόρια εφαρμόσθηκε αρχικώς σε κακοήθειες όπως:
- Ο καρκίνος του πνεύμονα
- Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης
- Το μελάνωμα
Πλέον, όμως, επεκτείνεται σε ολοένα περισσότερες μορφές, όπως είναι οι κακοήθειες του γαστρεντερικού συστήματος. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται:
- Ο καρκίνος του οισοφάγου-στομάχου
- Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ορθού
- Ο καρκίνος του παγκρέατος
- Ο καρκίνος ήπατος και χοληφόρων
Πρόκειται για διαφορετικές κατηγορίες νεοπλασμάτων, αλλά με ένα κοινό παρονομαστή: τη μείωση της επίπτωσης και θνητότητας σε χώρες του δυτικού κόσμου, τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες.
Σε ό,τι έχει να κάνει με τις εξελίξεις στους καρκίνους του γαστρεντερικού συστήματος, σημαντικό ρόλο παίζει το μοριακό προφίλ των όγκων αυτών. Τα τελευταία χρόνια ο έλεγχος βιοδεικτών (όπως οι MSI, PD-L1, TMB) έχουν προσθέσει και την ανοσοθεραπεία στις θεραπευτικές επιλογές, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Ο καρκίνος οισοφάγου-στομάχου
Ειδικότερα, στον καρκίνο οισοφάγου-στομάχου πλέον εφαρμόζεται ανοσοθεραπεία αλλά και θεραπείες που στοχεύουν το HER-2 γονίδιο.
Στον καρκίνο του οισοφάγου έλαβε έγκριση η χορήγηση pembrolizumab στην πρώτη γραμμή σε συνδυασμό με πλατίνα και 5-FU. Ο συνδυασμός ενδείκνυται σε ασθενείς οι οποίοι δεν είναι κατάλληλοι για χειρουργική εξαίρεση ή ριζική χημειο-ακτινοθεραπεία.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου
Στον καρκίνο του παχέος εντέρου η ανοσοθεραπεία έχει πάρει έγκριση στην πρώτη γραμμή θεραπείας ασθενών με μεταστατικό κολο-ορθικό καρκίνο, οι οποίοι εμφανίζουν μικροδορυφορική αστάθεια. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ανοσοθεραπεία αυξάνει το ελεύθερο προόδου νόσου διάστημα (PFS) και την ολική επιβίωση (OS).
Επιπλέον, εκτός από το μοριακό έλεγχο με KRAS, NRAS και MSI, στην καθημερινή πρακτική έχει προστεθεί ο έλεγχος για έκφραση του HER-2, του BRAF και του NTRK. Αναλόγως με το αποτέλεσμα, εφαρμόζονται οι ενδεδειγμένες στοχευτικές ή στοχευμένες θεραπείες.
Ο καρκίνος του παγκρέατος
Στον καρκίνο του παγκρέατος, μία νόσο με λίγες θεραπευτικές επιλογές μέχρι σήμερα, ο έλεγχος της μικροδορυφορικής αστάθειας, καθώς και ο έλεγχος μεταλλάξεων των γονιδίων των γονιδίων BRCA 1 και 2 έχουν πλέον προσφέρει επιπλέον θεραπευτικές λύσεις με την εφαρμογή της ανοσοθεραπείας και των PARP αναστολέων αντίστοιχα στους ασθενείς αυτούς.
Καρκίνος ήπατος και χοληφόρων
Στον καρκίνο του ήπατος, στην πρώτη γραμμή θεραπείας χορηγείται ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας (atezolizumab) μαζί με το μονοκλωνικό αντίσωμα bevacizumab. Ο συνδυασμός αυτός έχει αυξήσει το ελεύθερο προόδου νόσου διάστημα (PFS) και την ολική επιβίωση (OS), συγκρινόμενα με το sorafenib το οποίο για πολλά χρόνια ήταν η επικρατέστερη θεραπεία στη συγκεκριμένη νόσο.
Τέλος, στον καρκίνο των χοληφόρων, πέρα από τη χορήγηση ανοσοθεραπείας, ο έλεγχος αναδιάταξης του γονιδίου FGFR, έχει προσφέρει μία επιπλέον θεραπευτική επιλογή στους ασθενείς, με τη χορήγηση από του στόματος της ουσίας pemigatinib.
«Συμπερασματικά, βλέπουμε ότι στην εποχή της εξατομικευμένης θεραπείας, έχουν αυξηθεί οι θεραπευτικές μας επιλογές. Είναι όμως αδήριτη ανάγκη η εξεύρεση των κατάλληλων βιοδεικτών, ώστε μελλοντικά να είμαστε σε θέση να μπορούμε να χορηγούμε το κατάλληλο φάρμακο στον κατάλληλο ασθενή», καταλήγει ο κ. Κεντεποζίδης.
Φωτογραφία: iStock