Καρκίνος Προστάτη: Σοβαρή Κακοήθεια ή »Λιοντάρι Χωρίς Δόντια»;

Γράφει η Μαρία Ν. Πιπέρη, MD, PhD

Ογκολόγος Ακτινοθεραπευτής

Ο καρκίνος του προστάτη σε πρώιμο στάδιο θεραπεύεται είτε επεμβατικά είτε με ακτινοθεραπεία, ενώ σε πιο προχωρημένα στάδια με ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή (ορμονοθεραπεία) βραχυπρόθεσμα ή μακροχρόνια.

Όσον αφορά στην ακτινοθεραπεία ως θεραπεία επιλογής για την αντιμετώπιση του

καρκίνου του προστάτη, πλέον η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT-Ιntenstity Modulated Radiation Therapy) αποτελεί την ενδεδειγμένη τεχνική παγκοσμίως. Ουσιαστικά πρόκειται για τεχνική που τροποποιεί την ακτινοβολία διαμορφώνοντας την ένταση και τη δύναμη κάθε δέσμης της.

Θεωρείται η πιο στοχευμένη και αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης της νόσου καθώς επιτρέπει τη χορήγηση υψηλών δόσεων ακτινοβολίας που απαιτούνται για την ίαση της νόσου εξασφαλίζοντας τις χαμηλότερες δυνατές παρενέργειες. Μετά από περισσότερο από δεκαετία στην εφαρμογή της καταγράφονται όχι μόνο υψηλότερα ποσοστά ίασης άλλα και χαμηλότερο ποσοστό επιπλοκών.

Όμως η IMRT είναι χρήσιμη μόνο όταν αυτή συνδυάζεται με την πλοήγηση της, δηλαδή την απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία (IGRT-Image Guided Radiation Therapy). Γνωρίζουμε ότι το σώμα και τα όργανα μας κινούνται- προστάτης αδένας κινείται, καθώς και το έντερο και η ουροδόχος κύστη που εφάπτονται του στόχου-προστάτη. Η IGRT μπορεί να βελτιώσει το πόσο καλά θα στοχευθεί ο στόχος-προστάτης καθώς τον παρακολουθεί.

Η IGRT χρησιμοποιεί μηχάνημα θεραπείας που όχι μόνο χορηγεί ακτινοβολία άλλα και λαμβάνει εικόνες του όγκου. Οι εικόνες αυτές μπορεί να ληφθούν πριν ή/και κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αυτές οι εικόνες συγκρίνονται με αυτές που ληφθηκαν κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού της θεραπείας και με αυτό τον τρόπο μπορεί να τροποποιηθεί η θεραπεία που χορηγείται προκειμένου να εξασφαλιστεί η σωστή στόχευση και η προστασία των κρίσιμων οργάνων γύρω από τον προστάτη.

Για τους ασθενείς με πρώιμη νόσο η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία αποτελεί ακόμη μια θεραπευτική επιλογή καθώς μετά από μακροχρόνια παρακολούθηση ασθενών φαίνεται ότι προσδίδει ίδια ποσοστά ιάσεως χωρίς αυξημένο προφίλ τοξικότητας σε μόλις πέντε θεραπευτικές συνεδρίες.

Η εξωτερική ακτινοθεραπεία δείχνει αρκετά σαφή πλεονεκτήματα σε σχέση με τη ριζική προστατεκτομή.

Η ακτινοθεραπεία αποφεύγει τις επιπλοκές που σχετίζονται με τη λειτουργία, όπως η αιμορραγία και τις σχετικές επιπτώσεις της μετάγγισης, και τον κίνδυνο που σχετίζεται με την αναισθησία (έμφραγμα, εμβολή).

Οι σύγχρονες τεχνικές είναι διαθέσιμές για ασθενείς σε ένα ευρύ φάσμα ηλικιών ανεξάρτητα συνυπαρχόντων νοσημάτων. Επιπρόσθετα οι τεχνικές αυτές, IMRT-IGRT, συνδέονται με χαμηλό κίνδυνο ακράτειας ούρων και στένωσης της ουρήθρας, καθώς και μια καλή ευκαιρία για βραχυχρόνια διατήρηση της στυτικής λειτουργίας. Μια παραλλαγή της IMRT ονομάζεται η ογκομετρική θεραπεία. Στο ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ, στο τμήμα ακτινοθεραπείας, διαθέτουμε το μοναδικό στην Ελλάδα, σύστημα TomoTherapy IMRT-IGRT. Επίσης διαθέτει το μοναδικό σύστημα ρομποτικής ακτινοχειρουργικής- στερεοτακτική ακτινοθεραπείας το CyberKnife.

Με το TomoTherapy ουσιαστικά το μηχάνημα περιστρέφεται γύρω από το σώμα του ασθενούς χορηγώντας της ακτινοβολία ελικοειδώς και με διαφορετική ένταση ταυτόχρονα. Με τον ενσωματωμένο σύστημα αξονικού τομογράφου που διαθέτει λαμβάνονται εικόνες αξονικής τομογραφίας του σώματος καθημερινά.

Με το CyberKnife χορηγούνται με έως 1500 δέσμες ακτινοβολίας πολύ υψηλές δόσεις ακτινοβολίας με εξαιρετική ακρίβεια στόχευσης (<1mm) σε μόλις πέντε συνεδρίες.

Σε συνδυασμό με την δυνατότητα και της λειτουργικής απεικόνισης που διαθέτει το τμήμα μας (πολυπαραμετρική μαγνητική – mpMRI) και PET/CT χολίνης παρέχουμε την υψηλότερη δυνατή ποιότητα θεραπείας τόσο στη πρωτοεμφανιζόμενη νόσο όσο και στην υποτροπή της νόσου μετά από χειρουργείο ή προηγούμενη ακτινοθεραπεία.

Facts

Λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερα σύμμορφη φύση αυτής της μορφής θεραπείας, οι γύρω φυσιολογικοί ιστοί, όπως το ορθό και η ουροδόχος κύστη προφυλάσσονται περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή ακτινοθεραπείας. Έτσι η ΙMRT-IGRT συνδέεται με χαμηλό προφίλ νοσηρότητας. (1)

Σε πρόσφατη συγκριτική μελέτη σύγκρισης IMRT με IMRT-IGRT, το σκέλος της IMRT-IGRT συνδέθηκε με μειωμένες απώτερες επιπλοκές τόσο από το ουροποιητικό όσο και από το γαστρεντερικό και με καλύτερο βιοχημικό έλεγχο της νόσου κυρίως σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. (2)

Αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η IMRT τεχνική συνδυασμένη με την IGRT προσφέρει υψηλότερα ποσοστά βιοχημικού ελέγχου με χαμηλότερα ποσοστά παρενεργειών.

Το όφελος στον βιοχημικό έλεγχο και στο διάστημα ελευθέρου μεταστάσεων, σημειώνεται και στην μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή στην θεραπεία διάσωσης με δόσεις πλέον >70Gy να απαιτούνται (η χορήγηση υψηλών δόσεων απαιτεί ειδικευμένη τεχνική ώστε να συνδέεται με χαμηλή τοξικότητα) (3).

Με την τεχνολογία που διαθέτουμε χορηγείται ταυτόχρονα διαφορετική δόση σε διαφορετικά σημεία του στόχου ( π.χ. νόσος , προστάτης, σπερματοδόχους κύστεις, λεμφαδένες) – Dose Painting with Simultaneous Integrated Boost- με την ολοκλήρωση της θεραπείας μόλις 5-5,5 εβδομάδες.

Reality

Στην πράξη οι ιατροί του TomoTherapy-CyberKnife έχουν την χαρά να αναλαμβάνουν ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη γνωρίζοντας ότι τους προσφέρουν το υψηλότερο επίπεδο θεραπείας που υπάρχει. Παρέχεται η δυνατότητα των υψηλοτέρων άρα αποτελεσματικότερων δόσεων ακτινοβολίας που λογω όμως της καθημερινής απεικόνισης του σώματος του κάθε ασθενους χωριστά είναι ευτύχημα να μην παρατηρείται ουδεμία τοξικότητα από το έντερο και μια ήπια ενόχληση από την κύστη η όποια και αυτή είναι παροδική. Με την μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών ευελπιστούμε και στην μακροχρόνια διατήρηση της στυτικής λειτουργίας όπως αυτή αρχίζει και καταγράφεται και βιβλιογραφικά με τις πλέον εξελιγμένες τεχνικές.

1. Alickus ZA et al, Ten year outcomes of High Dose IMRT for localized prostate cancer, Cancer 2011.

2. Zelefksy MJ et al, Improved Clinical Outcomes w/ High Dose Image Guided Radiotherapy compared with non IGRT for the treatment of clinically localized prostate cancer, IJROBP 2012.

3. Goenka A et al, Long term outcomes after high dose prostatectomy salvage radiation treatment, IJROPB 2013.

*Η τεχνική IMRT-IGRT ( TomoTherapy) καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ.

Μαρία Ν. Πιπέρη, MD, PhD

Ογκολόγος Ακτινοθεραπευτής

Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρόπολις

TomoTherapy-CyberKnife

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Όταν ο καρκίνος δίνει σημάδια!

Τεστ για τον προστάτη: Πότε και γιατί να το κάνω