Ελπίδες για καλύτερη αντιμετώπιση του τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού δίνει μια νέα μελέτη, στην οποία η χορήγηση χημειοθεραπείας μαζί με στοχευμένες θεραπείες αύξησε σημαντικά τον χρόνο έως την υποτροπή της νόσου.
Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού είναι η πιο επιθετική μορφή της νόσου. Αντιπροσωπεύει το 10-15% όλων των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού. Ο χαρακτηρισμός του ως «τριπλά αρνητικός» οφείλεται στο γεγονός ότι τα καρκινικά κύτταρα:
- Δεν φέρουν υποδοχείς οιστρογόνων (ER), ούτε προγεστερόνης (PR)
- Δεν παράγουν αρκετή πρωτεΐνη HER2
Επομένως, τα καρκινικά κύτταρα βγαίνουν αρνητικά και στις τρεις σχετικές εξετάσεις.
Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού είναι πιο συχνός στις νεαρές γυναίκες (ηλικίες κάτω των 40 ετών) και σε όσες φέρουν μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA1. Έχει την τάση να αναπτύσσεται και να εξαπλώνεται ταχύτερα, ενώ οι θεραπευτικές επιλογές γι’ αυτόν είναι ακόμα περιορισμένες.
Στην πραγματικότητα, «εμφανίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο για υποτροπή και ανάπτυξη μεταστάσεων», αναφέρουν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Μιχάλης Λιόντος, επίκουρος καθηγητής Θεραπευτικής Ογκολογίας, Μαρία Καπαρέλου, ογκολόγος-παθολόγος, και Θάνος Δημόπουλος, καθηγητής Ογκολογίας-Αιματολογίας και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής.
Τέσσερις μοριακοί τύποι
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την αναγνώριση της μοριακής παθογένεσης της νόσου και την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών επιλογών. Ωστόσο η πρόγνωση των ασθενών που εμφανίζουν μεταστατική νόσο παραμένει πτωχή. «Στο πλαίσο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία να αντιμετωπίζονται οι ασθενείς με βάση τα μοριακά χαρακτηριστικά της νόσου», επισημαίνουν οι τρεις ειδικοί.
Υπάρχουν διάφορες μοριακές ταξινομήσεις για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού, αναλόγως με το είδος των μοριακών αναλύσεων που έχουν χρησιμοποιηθεί. Όλες όμως συγκλίνουν ότι σε επίπεδο αλλαγών του γονιδιώματος τους όγκου υπάρχουν τέσσερις κύριοι τύποι:
- Ο βασικός τύπος. Χαρακτηρίζεται από διαταραχή των μονοπατιών που σχετίζονται με τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την ανταπόκριση του κυττάρου στις βλάβες του DNA
- Ο ανοσορρυθμιστικός τύπος. Χαρακτηρίζεται από υπερέκφραση γονιδίων που συμμετέχουν στην ανοσολογική απάντηση
- Ο μεσεγχυματογενής τύπος. Χαρακτηρίζεται από υψηλή έκφραση γονιδίων που προάγουν τη μετάσταση και την αλληλεπίδραση με την εξωκυττάριο θεμέλιο ουσία
- Ο αυλικός ανδρογονικός τύπος. Εμφανίζει υψηλή έκφραση του ανδρογονικού υποδοχέα
Θεωρείται ότι συγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες θα ήταν πιο αποτελεσματικές για κάθε μοριακό τύπο, αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί ως τώρα από κλινικές μελέτες, προσθέτουν οι ιατροί.
Η νέα μελέτη
Προσφάτως ανακοινώθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Lancet Oncology, φάσης ΙΙ μελέτη με 139 ασθενείς με υποτροπιάζοντα ή μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού. Οι ασθενείς είχαν χωριστεί τυχαία σε ομάδες, ώστε να λαμβάνουν την καθιερωμένη χημειοθεραπεία ή χημειοθεραπεία με στοχεύουσα θεραπεία με βάση τον μοριακό τύπο της νόσου τους.
Πιο συγκεκριμένα, οι στοχεύουσες θεραπευτικές επιλογές ανά μοριακό τύπο ήταν τα φάρμακα:
- Πυροτινίμπη για τις ασθενείς με νόσο αυλικού ανδρογονικού τύπου, με μεταλλάξεις του HER2
- Εβερόλιμους για τις ασθενείς με αυλικού ανδρογονικού ή μεσεγχυματογενούς τύπου νόσο, με μεταλλάξεις στο μονοπάτι PI3K-Akt
- Καρμελιζουμάμπη και φαμιτινίμπη για τις ασθενείς με ανοσορρυθμιστικού τύπου νόσο
- Μπεβασιζουμάμπη για τις ασθενείς με βασικού και μεσεγχυματογενούς τύπου νόσο, χωρίς μεταλλάξεις στο μονοπάτι PI3K-Akt
Τα ευρήματα
Ο χρόνος έως την υποτροπή της νόσου στις ασθενείς με καρκίνο μαστού που έλαβαν μόνο χημειοθεραπεία ήταν 5,8 μήνες. Ήταν, όμως, διπλάσιος (σχεδόν 11,3 μήνες) σε όσες έλαβαν και στοχεύουσα θεραπεία.
Αντίστοιχα διπλάσιες ήταν και οι ανταποκρίσεις στη θεραπεία. Από τις ασθενείς που έλαβαν μόνο χημειοθεραπεία ανταποκρίθηκε το 44%. Στη συνδυασμένη θεραπεία ανταποκρίθηκε το 80%.
Τα αποτελέσματα αυτά είναι ενθαρρυντικά για τη χρήση των μοριακών υποτύπων στον καθορισμό της βέλτιστης θεραπείας για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, εκτιμούν οι τρεις ιατροί.
Χρειάζονται όμως αρκετά ακόμη βήματα για να μπει σε κλινική εφαρμογή η χρήση των μοριακών υποτύπων. Αυτό οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες. Κατ’ αρχάς, ήδη στη θεραπεία του μεταστατικού τριπλά αρνητικού καρκίνου μαστού χρησιμοποιούνται στοχεύουσες θεραπείες με βάση συγκεκριμένους βιοδείκτες. Χορηγείται, λ.χ.:
- Ανοσοθεραπεία σε ασθενείς με υψηλή έκφραση PD-L1
- PARP αναστολείς σε όσες φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1/2
Επιπλέον, όπως έδειξε και η ανωτέρω μελέτη, η επιλογή της στοχεύουσας θεραπείας δεν βασίζεται μόνο στον μοριακό υπότυπο. Ρόλο παίζει και η αναγνώριση συγκεκριμένων γενετικών αλλοιώσεων, οι οποίες συχνά είναι κοινές μεταξύ διαφορετικών υποτύπων της νόσου.
Τέλος, τέτοιου είδους πολυγονιδιακές αναλύσεις παραμένουν αυξημένου κόστους και χρειάζονται αρκετούς πόρους ώστε να μπορούν να εφαρμοσθούν στην κλινική πράξη, καταλήγουν οι ιατροί.
Φωτογραφία: iStock