Καρκίνος του μαστού: Ποιες είναι οι θεραπείες για τις προχωρημένες μορφές

Ρούλα Τσουλέα
01 Νοεμβρίου 2018 | 14:14

Οι θεραπείες για τις προχωρημένες μορφές καρκίνου του μαστού βελτιώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης και χαρίζουν καλή ποιότητα ζωής στις ασθενείς.

Ανησυχία και πολλά ερωτηματικά δημιουργεί στις γυναίκες η διάγνωση του προχωρημένου και του μεταστατικού καρκίνου του μαστού.

Αν και τρόπος ίασης δεν υπάρχει για τις πιο προχωρημένες μορφές, η πρόοδος της Ιατρικής έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλών θεραπειών, οι οποίες βελτιώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης πολλών ασθενών, χαρίζοντάς τους μια καλή ποιότητα ζωής.

Επειδή, όμως, κάθε ασθενής είναι διαφορετική, η θεραπεία που ταιριάζει σε μία γυναίκα μπορεί να είναι ακατάλληλη για κάποια άλλη. Γι’ αυτό το θεραπευτικό πλάνο εξατομικεύεται κατά περίπτωση και συνήθως συμπεριλαμβάνει συνδυασμό θεραπειών.

Να ποιες είναι συνοπτικά οι διαθέσιμες θεραπείες, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS) και τον παθολόγο-ογκολόγο Γιώργο Κεσίση, συνεργάτη της Κλινικής «Άγιος Λουκάς» στη Θεσσαλονίκη:

Εγχειρήσεις

Σε περίπτωση προχωρημένου καρκίνου του μαστού (με ή χωρίς εξάπλωση στους τοπικούς ή τους μασχαλιαίους λεμφαδένες), γίνεται μαστεκτομή με λεμφαδενικό καθαρισμό. Μερικές φορές προηγείται χημειοθεραπεία για να συρρικνωθεί ο όγκος και ύστερα να αφαιρεθεί.

Σε περίπτωση μεταστατικού καρκίνου του μαστού σπανίως γίνεται χειρουργική θεραπεία, αφού θα υπάρχουν καρκινικές εστίες και σε άλλα όργανα.

Μπορεί, όμως, να γίνει παρηγορητική χειρουργική θεραπεία, δηλαδή για να αντιμετωπιστεί κάποιο σύμπτωμα (π.χ. πόνος που δεν υποχωρεί, σταθεροποίηση ενός αδύναμου οστού κ.λπ.)

Ακτινοθεραπεία

Ο προχωρημένος καρκίνος του μαστού συχνά οφείλεται σε υποτροπή. Αν η γυναίκα είχε κάνει κατά την αρχική διάγνωση ακτινοθεραπεία στον μαστό, δεν μπορεί να κάνει για δεύτερη φορά στον ίδιο μαστό.

Αν η γυναίκα πάσχει από μεταστατικό καρκίνο του μαστού, η ακτινοθεραπεία μπορεί να είναι ωφέλιμη σε άλλα τμήματα του σώματος, γιατί:

* Συρρικνώνει τους όγκους.

* Σταματά την ανάπτυξή τους και διατηρεί υπό έλεγχο τα συμπτώματα. Μπορεί π.χ. να γίνει ακτινοθεραπεία σε μετάσταση που πιέζει τη σπονδυλική στήλη.

* Θέτει υπό έλεγχο τυχόν αιμορραγία ή πόνο από καρκινικές εστίες στα οστά ή στο ήπαρ.

* Σε μερικές ασθενείς συνιστάται εστιασμένη ακτινοθεραπεία (π.χ. στερεοτακτική) για καρκινικές εστίες στο ήπαρ ή τους πνεύμονες.

Χημειοθεραπεία

Όπως όλες οι αντικαρκινικές θεραπείες που εμπεριέχουν φάρμακα, έτσι και η χημειοθεραπεία είναι μία συστηματική θεραπεία, δηλαδή αφορά όλο το σώμα.

Πολλές γυναίκες χρειάζονται χημειοθεραπεία όταν έχουν προχωρημένο καρκίνο του μαστού. Σήμερα, με τα βελτιωμένα φάρμακα, είναι καλύτερα ανεκτή απ’ ό,τι κατά το παρελθόν.

Υπάρχουν πολλά χημειοθεραπευτικά φάρμακα από τα οποία μπορεί να διαλέξει ο γιατρός σας. Άλλα χορηγούνται ενδοφλεβίως (με ορό στο νοσοκομείο) και άλλα λαμβάνονται από το στόμα.

Για τον προχωρημένο καρκίνο του μαστού χορηγούνται συνήθως φάρμακα από ορισμένες κατηγορίες. Οι κατηγορίες αυτές είναι οι ταξάνες (π.χ. πακλιταξέλη, δοσεταξέλη), οι ανθρακυκλίνες (π.χ. δοξορουμπισίνη, πεγκυλιωμένη λιποσωμική δοξορουμπισίνη, επιρουμπισίνη), οι πλατίνες (π.χ. σισπλατίνη, καρβοπλατίνη), αλκαλοειδή (π.χ. βινορελβίνη) και διάφορα άλλα (π.χ. καπεσιταμπίνη, γεμσιταμπίνη, εριβουλίνη, ιξαβεπιλόνη).

Ορμονικές θεραπείες

Όταν ο καρκίνος του μαστού τροφοδοτείται από ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα, μπορεί να χρειάζεστε φάρμακα που εμποδίζουν τη δράση τους.

Υπάρχουν διάφορα είδη ορμονικής θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού:

* Οι εκλεκτικοί τροποποιητές υποδοχέων οιστρογόνων (SERMs). Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα φάρμακα ταμοξιφαίνη και τορεμιφαίνη. Ενώνονται με τους υποδοχείς οιστρογόνων στα καρκινικά κύτταρα, καταλαμβάνοντας ουσιαστικά τη θέση των οιστρογόνων.

* Αναστολείς της αρωματάσης. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η αναστροζόλη, η εξεμεστάνη και η λετροζόλη. Εμποδίζουν τον οργανισμό να συνθέτει οιστρογόνα. Χορηγούνται στις γυναίκες που έχουν περάσει την εμμηνόπαυση.

* Ανταγωνιστές των οιστρογονικών υποδοχέων. Στην κατηγορία αυτή ανήκει το φάρμακο φουλβεστράντη. Καταπολεμά τα οιστρογόνα σε όλο το σώμα και όχι μόνο στα καρκινικά κύτταρα. Χορηγείται με ένεση στις μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες που έχουν ήδη λάβει θεραπεία με SERMs.

* Ανάλογα της LHRH. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η οξεϊκή γοσερελίνη και η λευπρολίδη. Είναι ενέσιμα εμφυτεύματα. Εμποδίζουν την παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες. Μπορεί να χορηγηθούν σε προεμμηνοπαυσικές γυναίκες.

Στοχευμένες θεραπείες για ορμονοεξαρτώμενους όγκους

Οι στοχευμένες θεραπείες είναι φάρμακα που στοχεύουν συγκεκριμένες πρωτεΐνες οι οποίες σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού.

Για τους ορμονοεξαρτώμενους όγκους τα φάρμακα αυτά είναι:

* Αναστολείς του mTOR. Στην κατηγορία αυτή ανήκει το everolimus. Η πρωτεΐνη mTOR ρυθμίζει τον μεταβολισμό, την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.

* Αναστολείς των κυκλινοεξαρτώµενων κινασών 4 και 6 (CDK4/6). Είναι η πιο νέα οικογένεια φαρμάκων και περιλαμβάνει ουσίες όπως η ριμποσικλίμπη (ribociclib) που λαμβάνεται με μορφή δισκίων.

Τα CDK4/6 είναι βασικοί ρυθμιστές του κυτταρικού κύκλου (ρυθμίζουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και την ανάπτυξη του όγκου).

Η ριμποσικλίμπη είναι η νεότερη προσθήκη στην κατηγορία αυτή (εγκρίθηκε το 2017 για διάθεση στην Ευρώπη). Άλλα φάρμακα της κατηγορίας είναι τα abemaciclib και palbociclib.

Οι αναστολείς του mTOR και οι αναστολείς του CDK4/6 είναι εγκεκριμένοι για τον προχωρημένο καρκίνο του μαστού μετά την εμμηνόπαυση σε γυναίκες όταν:

* Ο καρκίνος τους είναι ευαίσθητος (δηλαδή τροφοδοτείται) από τα οιστρογόνα (estrogen). Οι γιατροί αποκαλούν τους όγκους αυτούς ER-θετικούς. Οι περισσότεροι καρκίνοι του μαστού είναι ER-θετικοί.

* Ο καρκίνος τους δεν είναι ευαίσθητος σε μία πρωτεΐνη που λέγεται HER2. Είναι δηλαδή HER2-αρνητικός. Οι περισσότεροι καρκίνοι του μαστού είναι HER2-αρνητικοί.

Ο αναστολέας ριμποσικλίμπη εγκρίθηκε σε συνδυασμό με αναστολείς αρωματάσης ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τον τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του μαστού.

Στοχευμένες θεραπείες για HER2-θετικούς όγκους

Για τους καρκίνους του μαστού που υπερπαράγουν την πρωτεΐνη HER2 (HER2-θετικοί όγκοι) οι στοχευμένες θεραπείες είναι οι εξής:

* Τραστουζουμάμπη. Δεσμεύει την πρωτεΐνη HER2. Χορηγείται ενδοφλεβίως.

* Τραστουζουμάμπη εμτανσίνη. Είναι συνδυασμός της τραστουζουμάμπης με ένα χημειοθεραπευτικό παράγοντα. Χορηγείται ενδοφλεβίως.

* Περτουζουμάμπη. Έχει παρόμοιο τρόπο δράσης με την τραστουζουμάμπη. Συχνά χορηγείται μαζί με ένα χημειοθεραπευτικό παράγοντα (δοσεταξέλη) και τραστουζουμάμπη.

* Λαπατινίμπη. Αναστέλλει τη δράση των υποδοχέων της HER2. Χορηγείται σε γυναίκες που παρουσιάζουν επιδείνωση της νόσου τους παρά τις προηγούμενες θεραπείες που έχουν κάνει. Μπορεί να χορηγηθεί και όταν οι όγκοι εκτός από HER2-θετικοί είναι ταυτοχρόνως και ER-θετικοί.

Άλλες θεραπείες

Εάν ο καρκίνος του μαστού εξαπλωθεί στα οστά, η γυναίκα μπορεί να χρειασθεί πρόσθετες θεραπείες. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα φάρμακα denosumab, pamidronate disodium και zoledronic acid, κάθε ένα εκ των οποίων έχει τις δικές του ενδείξεις.

Σύντομα, εξ άλλου, στις θεραπευτικές επιλογές εναντίον του καρκίνου του μαστού μπορεί να προστεθεί μία ακόμα στοχευμένη θεραπεία. Πρόκειται για τους αναστολείς της PARP, που είναι ήδη εγκεκριμένοι στις ΗΠΑ για τον προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του μαστού όταν η γυναίκα είναι φορέας ορισμένων γονιδίων (BRCA) που προκαλούν τη νόσο.

Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) για τα φάρμακα αυτά, αναμένεται τους προσεχείς μήνες.