Πολύς κόσμος έχει την λανθασμένη αντίληψη ότι ο καρκίνος του μαστού είναι σπάνιος στις ηλικιωμένες γυναίκες. Έτσι, μετά την αρχική έκπληξη που εκφράζεται με την κλασική φράση «καρκίνο μαστού στην ηλικία της;», έρχεται η ανησυχία: «μα θα αντέξει ο οργανισμός της τη θεραπεία σε τέτοια ηλικία;»
Γράφει ο Δρ. Χρήστος Μαρκόπουλος
Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει εντελώς το αντίθετο. Αφ’ ενός ο καρκίνος του μαστού καθίσταται ολοένα συχνότερος με την πρόοδο της ηλικίας. Αφ’ ετέρου, οι θεραπείες που ακολουθούμε στις ηλικιωμένες ασθενείς τροποποιούνται κατάλληλα, ώστε να προσφέρουν το προσδοκόμενο όφελος με τον μικρότερο δυνατό κίνδυνο.
Ο καρκίνος του μαστού είναι παγκοσμίως ο συχνότερος κακοήθης όγκος στις γυναίκες. Περισσότερες από το 30% είναι ασθενείς ηλικίας άνω των 70 ετών.
Εξαιρουμένης της κληρονομικότητας, η ηλικία είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξή του. Αν λάβουμε υπόψη τη συνεχιζόμενη αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αναμένεται να αυξάνεται επίσης και ο απόλυτος αριθμός των ηλικιωμένων γυναικών που θα διαγιγνώσκονται με τη νόσο.
Η αντιμετώπιση δεν είναι πάντοτε σωστή
Έχουν όμως όλες οι ηλικιωμένες γυναίκες με καρκίνο του μαστού σωστή αντιμετώπιση; Η απάντηση είναι μάλλον όχι. Τα στοιχεία μας δείχνουν ότι, παρά τις προόδους στην Ογκολογία τα τελευταία χρόνια, η βελτίωση της πορείας των ηλικιωμένων ασθενών δεν έχει ακολουθήσει αναλογικά τη μεγάλη πρόοδο που παρατηρείται στις νεώτερες ηλικιακά ασθενείς. Αυτό οφείλεται σε δύο κυρίως παράγοντες:
- Στο προχωρημένο στάδιο που συνήθως γίνεται η διάγνωση της νόσου στις ηλικιωμένες γυναίκες και
- Στο γεγονός ότι η μεγαλύτερη ηλικία κατά τη διάγνωση οδηγεί, συχνά αναίτια, σε ανεπαρκή θεραπεία.
Όλα τα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου σταματούν στις ηλικίες 70 ή 75 ετών, ενώ δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες για μαστογραφικό έλεγχο μετά τα 75 έτη.
Ο διαχωρισμός, όμως, με βάση τη χρονολογική και όχι τη βιολογική ηλικία, σε συνδυασμό με αρκετά άλλα προβλήματα (άλλοτε σοβαρά και άλλοτε όχι) που συνοδεύουν τη τρίτη ηλικία, οδηγούν τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού στις ηλικιωμένες γυναίκες κατά κανόνα σε πλέον προχωρημένο στάδιο.
Επιπλέον, οι ιατρικές μελέτες που είναι απαραίτητες για τη βελτίωση των θεραπειών, σπανίως συμπεριλάμβαναν κατά το παρελθόν ασθενείς ηλικίας άνω των 65 ετών. Το αποτέλεσμα ήταν να βασίζουμε τη θεραπεία μας σε στοιχεία που αφορούσαν ασθενείς νεώτερης ηλικίας.
Μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν μελέτες με στόχο τις πλέον προχωρημένες ηλικίες, αναπτύχθηκαν εξειδικευμένα φάρμακα και δόθηκε έμφαση στην Γηριατρική Ογκολογία.
Ασφαλής θεραπεία
Σύμφωνα και με την εμπειρία μας, η χειρουργική επέμβαση τοπικής αφαίρεσης του όγκου ή του μαστού αν είναι αναγκαίο, μπορεί να γίνει με ασφάλεια στη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών. Πρέπει όμως να προηγηθεί λεπτομερής γηριατρική και συστηματική αξιολόγηση από την ιατρική ομάδα.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει στον τοπικό έλεγχο της νόσου. Νεώτερες, όμως, μελέτες τείνουν να περιορίσουν τη χρήση της, αναλόγως με το προσδόκιμο ζωής της ασθενούς.
Η βιολογία/επιθετικότητα της νόσου στις ηλικιωμένες γυναίκες είναι ήπια. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για όγκους ευαίσθητους στις ορμόνες που αντιμετωπίζονται εύκολα με ορμονοθεραπεία και όχι χημειοθεραπεία.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο σημαντικότερος παράγοντας που λαμβάνεται υπ’ όψιν κατά την απόφαση και εξατομίκευση της θεραπευτικής τακτικής είναι η επίδραση της θεραπείας ή του συνδυασμού των θεραπειών που θα ακολουθήσουμε:
- Στην ποιότητα ζωής και
- Στην καθημερινότητα της ασθενούς
Οι ηλικιωμένες γυναίκες αποτελούν μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που συνεχώς θα αυξάνεται. Οι ηλικιωμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού αξίζουν εξίσου καλή και αποτελεσματική αντιμετώπιση με τις νεώτερες. Επομένως, η θεραπεία τους πρέπει να εξατομικεύεται και να είναι ανάλογη με τη βιολογική και όχι με την χρονολογική τους ηλικία. Πάντοτε, όμως, πρέπει να συνυπολογίζοντας τα τυχόν συνυπάρχοντα νοσήματα και το προσδόκιμο ζωής της ασθενούς.
Ο Δρ. Χρήστος Μαρκόπουλος είναι καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών ΕΚΠΑ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Τμήματος Χειρουργικής Μαστού της UEMS, πρόεδρος Ευρωπαϊκών εξετάσεων UEMS – EBSQ Χειρουργικής Μαστού, διευθυντής της Κλινικής Μαστού στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, στο Μαρούσι
Φωτογραφία: iStock