Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι μία δύσκολα αντιμετωπίσιμη νόσος, καθώς συνήθως διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο.
Το πάγκρεας είναι ένα σημαντικό όργανο του ανθρώπινου σώματος. Βρίσκεται πίσω από το στομάχι και μπροστά στη από τη σπονδυλική στήλη και παράγει ένζυμα και ορμόνες.
Η πιο σημαντική ορμόνη είναι η ινσουλίνη, που ελέγχει τα επίπεδα του σακχάρου. Τα ένζυμά του συμμετέχουν στον μεταβολισμό και την απορρόφηση λιπιδίων, πρωτεϊνών και υδατανθράκων.
Ανατομικά το πάγκρεας χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα: την κεφαλή, τον αυχένα, το σώμα και την ουρά. Κάθε ένα από αυτά διαθέτει πολλούς διαφορετικούς τύπους κυττάρων, με κάθε τύπο να μπορεί να δώσει γένεση σε διαφορετικούς τύπους όγκων, αναφέρει ο κ. Χρήστος Δερβένης, διευθυντής της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας-Χειρουργικής Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος στο Metropolitan Hospital.
Όπως εξηγεί, ο καρκίνος του παγκρέατος αναπτύσσεται όταν κάποια κύτταρα του οργάνου αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας μία μάζα. Η μάζα αυτή ονομάζεται όγκος.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη συχνότητα στην εμφάνισή του. Γι’ αυτό τον λόγο η διεθνής επιστημονική κοινότητα δίνει μεγάλη σημασία στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και των γιατρών, με στόχο την πρώιμη διάγνωση και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή του. «Η καθυστέρηση αποτελεί την κύρια αιτία της αδυναμίας ίασης των ασθενών», τονίζει ο ιατρός.
Πολλές μεταλλάξεις
Δυστυχώς, ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας γενετικά πολύπλοκος καρκίνος με μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων. Αυτό έχει ως συνέπεια την δύσκολη στόχευσή του με χημειοθεραπευτικά και άλλα φάρμακα.
Το γενικό ποσοστό 5ετούς επιβίωσης σε όλους τους αρρώστους με καρκίνο του παγκρέατος είναι χαμηλό. Σε περιπτώσεις έγκαιρης διάγνωσης, όμως, που συνεπάγεται αυξημένη πιθανότητα χειρουργικής αφαίρεσης, το ποσοστό αυτό μπορεί να φθάσει και το 40-45%.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Τα συμπτώματα που προκαλεί ο καρκίνος του παγκρέατος συχνά δεν είναι έντονα. Εξαρτώνται επίσης από το σημείο του αδένα στον οποίο εντοπίζεται η νόσος (κεφαλή, αυχένας, σώμα ή ουρά). Στις πιθανές εκδηλώσεις του συμπεριλαμβάνονται:
- Το κοιλιακό ή οσφυϊκό άλγος (εντοπίζεται στο επιγάστριο και την πλάτη)
- Ο ίκτερος
- Η απώλεια βάρους
- Η δυσπεψία
- Η ναυτία
- Η κατάθλιψη χωρίς ιδιαίτερο λόγο
Επίσης «η οξεία παγκρεατίτιδα χωρίς εμφανή αιτία θέτει υπόνοια της νόσου. Ομοίως, ισχυρή υπόνοια αποτελεί και η αιφνίδια εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη σε ασθενείς άνω των 50 ετών, χωρίς οικογενειακό ιστορικό», τονίζει ο ιατρός.
Ποιες είναι οι αιτίες
Ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί να έχει πολλές αιτίες. Κυρίαρχη είναι το κάπνισμα, στο οποίο οφείλεται πάνω από το ένα τέταρτο των περιστατικών.
Επιπλέον, οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή οι ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό, έχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής.
Η παχυσαρκία και η αυξημένη κατανάλωση λίπους επίσης συντελούν. Το ίδιο και η χρόνια παγκρεατίτιδα και η χρήση αλκοόλ.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Δυστυχώς, δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση για την προσυμπτωματική διάγνωση της νόσου με μαζικό έλεγχο του πληθυσμού (όπως λ.χ. είναι η μαστογραφία ή η κολονοσκόπηση για άλλους τύπους καρκίνου).
Έτσι, η πρώιμη διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα του ασθενούς και στην έγκαιρη προσέλευσή του στον γιατρό. Οι πιο ενδεδειγμένες μέθοδοι είναι απεικονιστικές εξετάσεις:
- Η αξονική τομογραφία (CT) και η μαγνητική τομογραφία (MRI)
- Ο ενδοσκοπικός υπερηχογραφικός έλεγχος (EUS)
- Η λαπαροσκόπηση
- Η βιοψία
Οι θεραπευτικές επιλογές
Η θεραπεία που εφαρμόζεται για να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος του παγκρέατος εξαρτάται:
- Από το στάδιο του καρκίνου και
- Από το σημείο όπου εντοπίζεται ο όγκος στο όργανο
Εάν ο όγκος είναι αρκετά μικρός, δεν έχει εξαπλωθεί και ο ασθενής βρίσκεται σε καλή φυσική κατάσταση, τότε προτείνεται χειρουργική επέμβαση για ολοκληρωτική αφαίρεση του όγκου. Αυτή συμπληρώνεται με χημειοθεραπεία, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει μεγάλη πρόοδο, με συνδυασμούς φαρμάκων που δίνουν πολύ καλά αποτελέσματα.
Η χειρουργική εξαίρεση των όγκων αποτελεί τη βασικότερη μέθοδο αντιμετώπισης, τονίζει ο κ. Δερβένης. Μπορεί να εξασφαλίσει μία σχεδόν φυσιολογική ζωή στους ασθενείς που διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο. Τους παρέχει επίσης πολύ περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν 5 πέντε χρόνια ή και περισσότερο.
Σε περιπτώσεις που ο όγκος είναι οριακά εξαιρέσιμος, η προεγχειρητική χημεοθεραπεία μπορεί να τον συρρικνώσει και να τον μετατρέψει σε χειρουργικά εξαιρέσιμο.
Εάν ο όγκος είναι μη εξαιρέσιμος, ο σκοπός της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων και η καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής. Ο όγκος είναι μη εξαιρέσιμος όταν:
- Είτε είναι πολύ προχωρημένος εντός και πέριξ του παγκρέατος
- Είτε έχει εξαπλωθεί και σε άλλα σημεία του σώματος
«Η χημειοθεραπεία και συμπληρωματικά η ακτινοθεραπεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αυτές τις περιπτώσεις για να συρρικνωθεί ο όγκος και να επιβραδυνθεί η ανάπτυξή του, αλλά καμία από τις επιλογές δεν θα επιφέρει ίαση του καρκίνου», επισημαίνει ο κ. Δερβένης.
«Ο καρκίνος του παγκρέατος, λόγω της δυσκολίας του, πρέπει να αντιμετωπίζεται σε κέντρα αναφοράς, με την έννοια ότι θα πρέπει να έχουν τις κατάλληλες ειδικότητες και τα ιατρικά μηχανήματα για να μπορέσουν να φέρουν τα καλύτερα αποτελέσματα, ειδικά για τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου», προσθέτει. «Έχει αποδειχθεί μάλιστα, πως όταν η αντιμετώπιση γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα, τότε οι επιπλοκές και οι θάνατοι από μια τόσο δύσκολη επέμβαση έχουν πολύ μικρότερο ποσοστό, ενώ και η επιβίωση των αρρώστων μετά τη θεραπεία είναι σημαντικά καλύτερη».
Φωτογραφία: iStock