Κλιματική αλλαγή: Τι επιπτώσεις έχει στο αναπνευστικό σύστημα

Δυσβάσταχτη είναι η κλιματική αλλαγή για το αναπνευστικό σύστημα, το οποίο υποφέρει από  τις απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας, τις διακυμάνσεις της υγρασίας και την αλλόκοτη κυκλοφορία των αλλεργιογόνων στον αέρα.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπολογίζει ότι έως το 2050 οι θάνατοι από την κλιματική αλλαγή θα ξεπερνούν τους 250.000 ετησίως. Μόνο στην περιοχή της Μεσογείου, η αύξηση κατά ένα βαθμό Κελσίου της μέσης θερμοκρασίας ετησίως θα επιφέρει αύξηση κατά 3,12% των συνολικών θανάτων.

Ωστόσο οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον ανθρώπινο οργανισμό δεν αποτελούν σύγχρονη γνώση, ανέφερε σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πνευμονολόγος-φυματιολόγος δρ Σταματούλα Τσικρικά, πρόεδρος της Ομάδας Προαγωγής Υγείας, Ιατρικής Εκπαίδευσης & Διακοπής Καπνίσματος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας και της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας.

«Ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης με το σύγγραμμα “Περί ανέμων, υδάτων και τόπων” ανέλυε από πολύ νωρίς τους τρόπους επίδρασης των ατμοσφαιρικών ρύπων και μεταβολών στον άνθρωπο, καθώς και τις σοβαρές ασθένειες τις οποίες προκαλούν», είπε. «Διανύοντας τους πρώτους μήνες του έτους και λίγο πριν την έλευση του καλοκαιριού, οι χώρες της γηραιάς ηπείρου υπό την ομηρία γεωπολιτικών αναταράξεων, βιώνουν μια πρωτόγνωρη πρόκληση τόσο ενεργειακών αποθεμάτων όσο και θερμοκρασιακών μεταβολών».

Επιπλέον, «η ταυτόχρονη ύπαρξη εναλλασσόμενων ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων απότοκων της εδραιωμένης κλιματικής αλλαγής, φαίνεται να διαμορφώνει ένα νεοσύστατο κλιματικό σύστημα στον πλανήτη όπου οι ακραίοι καύσωνες, οι σαρωτικές καταιγίδες και οι θυελλώδεις άνεμοι θα οδηγήσουν σε σημαντικές κοινωνικές και υγειονομικές αλλαγές του τρόπου ζωής όλων μας», πρόσθεσε.

4 εκατομμύρια παιδιά με άσθμα κάθε χρόνο

Όπως εξήγησε, η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα δεδομένα στις συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και αερομεταφοράς των αλλεργιογόνων. Η συνέπεια είναι να αυξάνονται οι ασθενείς με παροξύνσεις:

• Βρογχικού άσθματος
• Χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ)

Αυξάνονται επίσης τα παιδιά που διαγιγνώσκονται ετησίως με άσθμα. Υπολογίζεται ότι οι νέες διαγνώσεις λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ανέρχονται σε 4 εκατομμύρια ετησίως. Η ρύπανση του αέρα που αναπνέουμε προκαλεί ιδιαίτερη επιβάρυνση τόσο στην ποιότητα ζωής όσο και στα συστήματα υγείας, τόνισε η κυρία Τσικρικά.

«Ένα από τα πλέον απτά παραδείγματα, ήταν αυτό του απόκοσμου τοπίου της αφρικανικής σκόνης που έπληξε την χώρα μας τις προηγούμενες ημέρες. Οδήγησε αρκετά άτομα προς αναζήτηση επείγουσας ιατρικής φροντίδας και συμβουλής λόγω της αποπνικτικής ατμόσφαιρας», εξήγησε.

Η ιατρός προειδοποίησε πως όσο μεγαλύτερες διαστάσεις θα λαμβάνει η κλιματική αλλαγή,  τόσο πιο συχνά θα αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα:

• Την ανάδυση νέων λοιμωδών μικροοργανισμών
• Την επανεμφάνιση ξεχασμένων παθογόνων

Αυτό θα έχει ανυπολόγιστες επιπτώσεις στο ανθρώπινο είδος. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η συνεχιζόμενη απώλεια της βιοποικιλότητας των ειδών και η βίαιη διείσδυση στο μικροπεριβάλλον των φυσικών οικοτόπων δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για μεταφορά γενετικού υλικού ανάμεσα στα είδη.

Το γεγονός αυτό καθιστά πιθανή την εμφάνιση πανδημιών από παθογόνα στα οποία ο άνθρωπος δεν έχει προηγούμενη έκθεση ανοσία. Ακριβώς, δηλαδή, όπως συνέβη με την πρόσφατη πανδημία του κορονοϊού.

Ποιοι αρρωσταίνουν συχνότερα και πιο βαρια

Η κλιματική αλλαγή και τα έντονα καιρικά φαινόμενα που προκαλεί μπορεί να μας απειλήσουν όλους. Τα συμπτώματα από το αναπνευστικό που μπορεί να εκδηλωθούν είναι:

• Δύσπνοια
• Έντονος και επίμονος βήχας με αυξημένα πτύελα
• Δυσφορία στο στήθος ή θωρακικό άλγος

Μπορεί επίσης να εμφανιστεί ερεθισμός στα μάτια, δακρύρροια, βράχνιασμα φωνής ή ακόμα και ζάλη ή σύγχυση.

Μολονότι ουδείς είναι αλώβητος στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ορισμένες ομάδες του πληθυσμού θα καταγράψουν τα υψηλότερα ποσοστά νόσησης και θνησιμότητας. Οι ομάδες αυτές είναι, κατά την κυρία Τσικρικά:

• Τα παιδιά
• Οι ασθενείς με χαμηλή άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος
• Οι πάσχοντες από χρόνια μεταβολικά νοσήματα, καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα

«Σε περιόδους με απότομες ατμοσφαιρικές αλλαγές έχει καταγραφεί ακόμα και επιδείνωση των χρόνιων αυτών νοσημάτων», επισήμανε η ειδικός. Μάλιστα, «η παρόξυνση και η επιβάρυνση της πάθησης μπορεί να είναι τόσο σημαντική, ώστε οι ασθενείς να καταλήξουν στο νοσοκομείο προς λήψη επείγουσας αγωγής».

Ειδικά οι πάσχοντες από ΧΑΠ ἠ βρογχικό άσθμα συνιστάται να παραμείνουν σε κλειστούς χώρους χωρίς τη χρήση θερμαντικών μέσων ατελούς καύσης. Πρέπει επίσης να αποφεύγουν τις άσκοπες μετακινήσεις σε εξωτερικό περιβάλλον.

Πρέπει ακόμα να βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τον πνευμονολόγο τους για πιθανή τροποποίηση της εισπνεόμενης αγωγής. Η συμμόρφωση με τις οδηγίες του γιατρού τους μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια.

«Η διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου αναπνευστικής υγείας, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα», υπογράμμισε. «Πρέπει να εκτιμώνται και να αξιολογούνται τακτικά από τους πνευμονολόγους, αφού η πιθανή καθυστέρηση ή η παράλειψη της επίσκεψής τους στον γιατρό μπορεί να οδηγήσει σε επιβάρυνση και μη αναστρεπτή βλάβη».

Αν και με διαδρομή χιλιετιών το ρητό του Ιπποκράτη «κάλλιο προλαμβάνειν παρά θεραπεύειν» παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ, κατέληξε.

Φωτογραφία: iStock