Ολοένα περισσότερους ανθρώπους, κυρίως νέους, προσβάλλει ο κορωνοϊός στη χώρα μας, που καθημερινά ανιχνεύεται πλέον σε σχεδόν 2.000 άτομα. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι η τήρηση των μέτρων προστασίας έχει ατονήσει ανησυχητικά πολύ.
Η πορεία της πανδημίας σκόρπισε φόβο και άγχος σε όλο τον κόσμο. Καθώς εξελισσόταν, οι ειδικοί αναγκάζονταν να προσαρμόζουν συνεχώς τις συστάσεις τους. Υπήρξαν φορές που αναγκάστηκαν να τις αλλάξουν άρδην, με τα μηνύματά τους να ηχούν αντιφατικά στα αυτιά των μη-ειδικών.
Αυτό όμως δημιούργησε δυσπιστία ή άρνηση σε πολλούς πολίτες, οι οποίοι δεν συνειδητοποιούν ότι για πρώτη φορά στην παγκόσμια Ιστορία ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί σε live μετάδοση πως εξελίσσεται μία πανδημία και πως η ιατρική έρευνα που πραγματοποιείται για την αναχαίτισή της. Η αλήθεια όμως είναι πως κάθε αποτυχία και αντίφαση στην ιατρική έρευνα, είναι ένα σημαντικό βήμα προς την επιτυχία.
Το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature δημοσίευσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα έναν κατάλογο με 10 επιστημονικά τεκμηριωμένες συστάσεις για την προστασία του κοινού και την φροντίδα των ασθενών.
Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Πάνος Μαλανδράκης, Γιάννης Ντάνασης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τις συστάσεις αυτές.
Για το κοινό
- Να χρησιμοποιείτε πάντοτε σωστά τοποθετημένη μάσκα στους δημόσιους χώρους. Οι μάσκες N95 φάνηκαν πιο αποτελεσματικές από τις χειρουργικές και τις υφασμάτινες σε συνδυασμένη ανάλυση (μετανάλυση) 39 μελετών, με πάνω από 12.000 άτομα. Η χρήση διπλής μάσκας είναι προτιμότερη, όταν δεν χρησιμοποιούνται μάσκες Ν95.
- Να αποφεύγετε τους πολυσύχναστους χώρους, ιδίως όταν είναι εσωτερικοί. Τα δεδομένα από 38 μελέτες παρατήρησης έδειξαν ότι ο κίνδυνος μετάδοσης μειώνεται σημαντικά όταν τηρείται απόσταση πάνω από 1 μέτρο. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση, τόσο μικρότερος ο κίνδυνος μόλυνσης. Ο επαρκής αερισμός των εσωτερικών χώρων επίσης είναι σημαντικός για τη μείωση της διασποράς.
- Υποβληθείτε σε τεστ αν έχετε συμπτώματα της COVID-19 και απομονωθείτε στο σπίτι αν αυτά είναι ήπια. Συμπτώματα ύποπτα για τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός είναι λ.χ. πυρετός, πονόλαιμος (φαρυγγαλγία), βήχας, απώλεια όσφρησης ή/και γεύσης. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να αναρρώσουν σπίτι. Πρέπει όμως να παρακολουθούν τακτικά την θερμοκρασία τους και τον κορεσμό οξυγόνου. Χρειάζονται επίσης επαρκή ενυδάτωση (λήψη άφθονων υγρών από το στόμα) και παρακεταμόλη για τον πυρετό και τις μυαλγίες. Δεν ενδείκνυται κανένα άλλο φάρμακο.
- Απευθυνθείτε στον γιατρό, αν εμφανίσετε δύσπνοια ή ο κορεσμός του οξυγόνου πέσει κάτω από 92%. Αυτό συνιστάται είτε η δύσπνοια εμφανιστεί κατά την ανάπαυση είτε μετά από σωματική καταπόνηση. Η πρηνής θέση (μπρούμυτα) φαίνεται ότι προσωρινά διευκολύνει την αναπνοή.
- Εμβολιαστείτε όσο το δυνατόν πιο άμεσα, ακόμα και αν έχετε νοσήσει με λοίμωξη COVID-19. Πολλές τυχαιοποιημένες μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα διαφόρων εμβολίων στην πρόληψη της μόλυνσης, της σοβαρής νόσησης και του θανάτου από τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός.
Για τους λειτουργούς υγείας
1. Μην χρησιμοποιείτε μη αποδεδειγμένες ή αναποτελεσματικές θεραπείες για τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός. Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για την αποτελεσματικότητα των ακόλουθων θεραπειών:
- Favipiravir
- Ivermectin
- Azithromycin
- Doxycycline
- Oseltamivir
- lopinavir-ritonavir
- hydroxychloroquine
- itolizumab
- bevacizumab
- IFN-a2b
- Fluvoxamine
- Convalescent plasma
Κανένα από αυτά δεν συνιστάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
2. Μην χρησιμοποιείτε φάρμακα όπως το remdesivir και το tocilizumab, εκτός από τις περιστάσεις όπου όντως ενδείκνυνται. Το tocilizumab ενδείκνυται σε ασθενείς με σοβαρή νόσο, οι οποίοι:
- Ήδη λαμβάνουν αγωγή με κορτικοστεροειδή
- Έχουν συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση και
- Έχουν ταχέως αυξανόμενες ανάγκες σε οξυγόνο
Το remdesivir βραχύνει το χρόνο έως την ίαση σε κάποιους ασθενείς όταν χορηγείται νωρίς σε άτομα που χρήζουν υποστήριξης με οξυγόνο.
3. Να χρησιμοποιείτε με σύνεση τα κορτικοστεροειδή στου ασθενείς με υποξυγοναιμία. Να παρακολουθείτε στενά τις τιμές του σακχάρου αίματος για να διατηρούνται στα φυσιολογικά όρια. Οι μελέτες έχουν δείξει όφελος με τη χορήγηση για μικρό χρονικό διάστημα (5-10 ημέρες) ορισμένων στεροειδών σε ασθενείς με τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός, οι οποίοι χρήζουν θεραπείας με οξυγόνο. Στα στεροειδή αυτά συμπεριλαμβάνονται:
- Δεξαμεθαζόνη 6 mg ή
- Μεθυλπρεδνιζολόνη 16 mg δύο φορές την ημέρα ή
- Πρεδνιζολόνη 20 mg δύο φορές την ημέρα
Τα στεροειδή δεν ωφελούν και μπορεί να βλάπτουν όσους δεν χρειάζονται οξυγόνο. Η μεγαλύτερη δόση ή διάρκεια της κορτιζόνης δεν έχει αποδειχθεί να έχει κάποιο όφελος. Η σωστή γλυκαιμική ρύθμιση είναι πολύ σημαντική για να αποφευχθούν και δευτεροπαθείς μυκητιασικές λοιμώξεις.
4. Δεν χρειάζεται να προγραμματίζονται τακτικά εξετάσεις, όπως αξονικές τομογραφίες και δείκτες φλεγμονής (π.χ. φερριτίνη, IL-6, LDH, προκαλσιτονίνη). Πραγματοποιούμε μόνο όσες εξετάσεις χρειάζονται για να αποφασίσουμε ή να τροποποιήσουμε τη θεραπευτική αγωγή.
5. Μην αμελείτε τη διαχείριση άλλων σοβαρών νοσημάτων, που δεν σχετίζονται με την COVID-19. Μελέτες δείχνουν ότι την εποχή της πανδημίας παραμελήθηκε η φροντίδα πολλών νοσημάτων (π.χ. κακοήθειες, καρδιακή και νεφρική νόσος) και καταστάσεων (π.χ. προβλήματα ψυχικής υγείας, εγκυμοσύνη, εμβολιασμοί παιδιών). Αυτό έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξή τους.