Κορωνοϊός: Με αντισώματα οι μισοί 85χρονοι μετά την πρώτη δόση από το εμβόλιο

Η συντριπτική πλειονότητα των νέων και των μεσηλίκων αναπτύσσουν εξουδετερωτικά αντισώματα με την πρώτη κιόλας δόση από το εμβόλιο για τη λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός. Στους δε υπερήλικες, αντισώματα παρουσιάζουν ήδη από την πρώτη δόση σχεδόν τα μισά άτομα.

Αυτά είναι συνοπτικά τα προκαταρκτικά ευρήματα μεγάλης μελέτης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) για την ανάπτυξη προστατευτικών εξουδετερωτικών αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό εναντίον του νέου κορωνοϊού. Στη μελέτη έχουν ενταχθεί:

• 249 υγειονομικοί, ηλικίας 25-67 ετών
• 112 άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών

Όπως ανακοίνωσαν ο πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος και ο καθηγητής Αιματολογίας Ευάγγελος Τέρπος, ποσοστό άνω του 90% των εμβολιασθέντων ηλικίας 25-67 ετών παρήγαγαν από την πρώτη δόση εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του κορωνοϊού. Μετά τη δεύτερη δόση από το εμβόλιο, εξ άλλου, σχεδόν όλοι είχαν πολύ υψηλούς τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων.

Στις ηλικίες άνω των 85 ετών, το ποσοστό των εμβολιασθέντων με εξουδετερωτικά αντισώματα πριν τη δεύτερη δόση ανέρχεται σε 45%.

Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά όσον αφορά στην ανάπτυξη ανοσίας, ακόμη και στην ηλικιακή ομάδα άνω των 85 ετών. Η μελέτη έχει γίνει με το εμβόλιο mRNA των εταιρειών  Pfizer/BioNTech.

Όπως τονίζουν οι δύο ειδικοί, η ανοσία που παρέχουν τα εμβόλια εναντίον του νέου κορωνοϊού αποτελεί σημαντικό ερευνητικό ερώτημα σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας έως στιγμής εμβολιάζονται:

• Υγειονομικοί και άτομα άνω των 70 ετών με το εμβόλιο mRNA των εταιρειών  Pfizer/BioNTech.
• Άτομα ηλικίας 60-64 ετών με το εμβόλιο της AstraZeneca

Ο σχεδιασμός της μελέτης

Τη μελέτη του ΕΚΠΑ διεξάγει η Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του. Σε αυτή θα μελετηθεί η  κινητική των αντισωμάτων έναντι του κορωνοϊού σε εθελοντές που θα λάβουν τα εμβόλια αυτά. Η μελέτη θα εξελιχθεί σε βάθος 18 μηνών προκειμένου να καθορισθεί τόσο ο βαθμός όσο και η διάρκεια της παρεχόμενης ανοσίας. Στη μελέτη αξιολογείται συνδυαστικά η παραγωγή:

• Εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Είναι τα αντισώματα που «εξουδετερώνουν» τον κορωνοϊό
• Αντισωμάτων έναντι της περιοχής RBD της πρωτεΐνης-ακίδας . Ο νέος κορωνοϊός χρησιμοποιεί αυτή την πρωτεΐνη για να επιμολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα και να προκαλέσει τη νόσο COVID-19

Ο πληθυσμός της μελέτης περιέλαβε αρχικά εθελοντές υγειονομικούς και άτομα άνω των 80 ετών. Στη συνέχεια θα μελετηθούν:

• Άτομα 70-79 ετών
• Ασθενείς με αιματολογικές κακοήθεις και συμπαγείς όγκους σε διάφορα στάδια της θεραπείας τους

Στο πλαίσιο της μελέτης εκτός από την παραγωγή αντισωμάτων θα καταγραφούν οι κυτταρικοί υποπληθυσμοί λεμφοκυττάρων για να μελετηθεί η διατήρηση των κυττάρων μνήμης (κυτταρική ανοσία) εναντίον του ιού σε βάθος χρόνου, καθώς και κυτταροκίνες φλεγμονής.

Οι μετρήσεις των αντισωμάτων γίνονται με εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες που έχουν εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ. Η έρευνα αυτή υποστηρίζεται μερικώς από τη ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ και την AEGEAS.

Η δεύτερη δόση

Στη μελέτη μέχρι τώρα έχουν ενταχθεί 361 υγιείς δότες. Από τους 249 υγειονομικούς, το σχεδόν 9% βρέθηκαν θετικοί σε εξουδετερωτικά αντισώματα πριν κάνουν την πρώτη δόση από το εμβόλιο. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι είχαν προηγουμένως εκτεθεί στον κορωνοϊό.

Μετά και τη δεύτερη δόση από το εμβόλιο, από τους υπόλοιπους υγειονομικούς που εξετάστηκαν όλοι είχαν πολύ υψηλούς τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Στην πραγματικότητα, η συντριπτική πλειονότητα των υγειονομικών είχαν τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων άνω του 90%.

Παρόμοια ευρήματα δείχνουν και οι συνδυαστικές μελέτες για την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι της RBD περιοχής της πρωτεΐνης ακίδας του ιού.

Όσον αφορά τα άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών,  μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί οι μετρήσεις της 22ης ημέρας από το πρώτο εμβόλιο. Όπως προαναφέρθηκε, εξουδετερωτικά αντισώματα έχουν εντοπιστεί στο 45%.

Η πρακτική σημασία

Ποια είναι όμως η πρακτική σημασία των ευρημάτων αυτών; Οι δύο επιστήμονες τονίζουν ότι τα ευρήματά τους υποδηλώνουν πως:

• Τα άτομα όλων των ηλικιών, αλλά κυρίως άνω των 85 ετών, πρέπει να εξακολουθήσουν να τηρούν τα μέτρα προστασίας έναντι του κορωνοϊού μέχρι να κάνουν και τη δεύτερη δόση από το εμβόλιο. Και αυτό διότι σημαντικό ποσοστό ηλικιωμένων δεν προστατεύονται ικανοποιητικά μόνο με την πρώτη δόση από το εμβόλιο.
• Η δεύτερη δόση από το εμβόλιο είναι απαραίτητη για όλες τις ηλικιακές ομάδες, αλλά κυρίως για τους πιο ηλικιωμένους συμπολίτες μας.

Οι μετρήσεις των αντισωμάτων γίνονται στα εργαστήρια:

• Του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ (υπεύθυνος Καθηγητής, Ιωάννης Τρουγκάκος)
• Του Τμήματος Βιοχημείας του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» (υπεύθυνος Διευθυντής, Ιωάννης Παπασωτηρίου)

Οι μετρήσεις των υποπληθυσμών των Τ- και Β- λεμφοκυττάρων θα γίνουν:

• Στο εργαστήριο Κυτταρομετρίας Ροής του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ (υπεύθυνη Καθηγήτρια Ουρανία Τσιτσιλώνη)
• Στο εργαστήριο της  Θεραπευτικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (υπεύθυνος Καθηγητής Ευάγγελος Τέρπος)

Η μέτρηση των κυτταροκινών θα γίνει στο Εθνικό Ίδρυμα Μελέτης Καρκίνου, Τμήμα Ανθρωπίνων Ρετροϊών (National Cancer Institute, Human Retrovirus Section) των ΗΠΑ (Υπεύθυνος Καθηγητής, Γιώργος Παυλάκης).