Ο κίνδυνος μετάδοσης SARS-CoV-2 στα αεροπλάνα κατά τη διάρκεια εμπορικών πτήσεων, είναι μια πραγματικότητα και γι’ αυτό οι επιστήμονες συστήνουν να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτική, ιδίως αυτό το καλοκαίρι με την έξαρση της COVID-19 και τα καλοκαιρινά ταξίδια που πυκνώνουν λόγω των τουριστικών μετακινήσεων.
Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) η μετάδοση του SARS-CoV-2 μέσω του αέρα τείνει να συμβαίνει σε περιβάλλοντα με κλειστούς χώρους και ελάχιστες αποστάσεις, που αποτελούν και τα δύο χαρακτηριστικό των καμπινών αεροσκαφών.
Σε μελέτη ανασκόπησης που δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό* σχετικά με τη μετάδοση ασθενειών από τον αέρα, καταδεικνύεται ότι σε ένα κλειστό περιβάλλον όπου τα σωματίδια αερολύματος μπορούν να μετακινηθούν, ο αριθμός των επιβατών, ο χρόνος τους στον κλειστό χώρο και ο μηχανικός αερισμός είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη μετάδοση του ιού SARS-CoV-2 στην πανδημία COVID-19.
Κάποιες φορές η μετάδοση του SARS-CoV-2 στο αεροσκάφος φαίνεται ότι συμβαίνει, παρά το ότι τα φίλτρα και η ροή αέρα του αεροσκάφους είναι ασφαλή.
Πιο πιθανή η μόλυνση στις πολύωρες πτήσεις στα αεροπλάνα
Πραγματοποιήθηκε συστηματική ανασκόπηση και ανάλυση άρθρων, που δημοσιεύθηκαν πριν από τη διάθεση των εμβολίων, από τις 24 Ιανουαρίου 2020 έως τις 20 Απριλίου 2021, για να εντοπιστούν παράγοντες σημαντικοί για τη μετάδοση.
Από τα 15 άρθρα που επιλέχθηκαν για διεξοδική ανασκόπηση, 50 συνολικά πτήσεις αναλύθηκαν με βάση τη διάρκεια πτήσης —μικρές (<3 ώρες), μεσαίες (3–6 ώρες) ή μεγάλες πτήσεις (>6 ώρες).
Σε αυτή τη μελέτη, διαπιστώθηκε ότι η μέση αναλογία μόλυνσης σχετίζεται με τη διάρκεια της πτήσης όταν η χρήση μάσκας δεν επιβάλλεται. Η αναλογία τείνει να είναι μεγαλύτερη στις μεγάλης διάρκειας πτήσεις σε σύγκριση με τις μικρότερης διάρκειας πτήσεις.
Συγκεκριμένα, σε σύγκριση με τις σύντομες πτήσεις χωρίς μάσκα, οι μεσαίες και μεγάλες πτήσεις χωρίς μάσκα συσχετίσθηκαν με 4,66 φορές αύξηση και 25,93 φορές αύξηση στα ποσοστά επίπτωσης αντίστοιχα.
Στις μεγάλες πτήσεις με υποχρεωτική χρήση μάσκας δεν αναφέρθηκε μετάδοση.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι όταν η κάλυψη δεν επιβάλλεται, κάθε επιπλέον ώρα διάρκειας πτήσης σχετίζεται με 1,53 φορές αύξηση στην αναλογία συχνότητας μετάδοσης (δηλαδή 50 τοις εκατό μεγαλύτερη πιθανότητα).
Πιθανόν οι σύντομες πτήσεις να είναι πιο ασφαλείς λόγω της μικρότερης συνολικής διάρκειας έκθεσης σε σωματίδια αερολύματος. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι στις σύντομες πτήσεις συχνά δεν σερβίρονται γεύματα, με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται λιγότερα σωματίδια αερολύματος και σταγονίδια. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι με βάση τα ευρήματα της ανασκόπησης, η μετάδοση του SARS-CoV-2 σε ένα αεροσκάφος, περιορίζεται σημαντικά με τη χρήση μάσκας.
Οι μικρές πτήσεις και η το σερβίρισμα φαγητού στα αεροπλάνα
Σε πτήσεις μακρινών αποστάσεων, όπου πραγματοποιούνταν υποχρεωτική χρήση μάσκας και σερβίρονταν γεύματα, δεν αναφέρθηκαν κρούσματα απόκτησης του ιού μέσω αεροσκάφους κατά τη διάρκεια του εντοπισμού επαφών και της παρακολούθησης. Η υποχρεωτική κάλυψη μπορεί να έχει ενθαρρύνει τους επιβάτες να τρώνε όσο το δυνατόν γρηγορότερα σε αυτές τις μεγάλες πτήσεις.
Ισχυρά στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι μεταδόσεις σε εσωτερικούς χώρους οδηγούν την πλειονότητα των συμβάντων διασποράς του COVID-19 και, σύμφωνα με αυτό το γεγονός, οι οδηγίες για τις μάσκες προσώπου πριν τον μαζικό εμβολισμό, ήταν σημαντικές για τον έλεγχο της εξάπλωσης του COVID-19 από τα lockdown ή την κοινωνική απόσταση.
Ο αθροιστικός χρόνος που δαπανάται σε εσωτερικούς χώρους μπορεί επίσης να είναι σημαντικός. Τα σωματίδια αερολύματος που περιέχουν μολυσματικούς ιούς μπορούν να απελευθερώνονται και να συσσωρεύονται σε ανεπαρκώς αεριζόμενο εσωτερικό χώρο.
Αυτό έχει επιπτώσεις στη δημόσια υγεία: καθώς τα ασυμπτωματικά και συμπτωματικά άτομα μπορούν να απελευθερώσουν χιλιάδες σωματίδια αερολύματος με διάφορους ιούς όταν αναπνέουν και μιλούν, η μείωση της μετάδοσης και του SARS-CoV-2 συμβαίνει όταν υπάρχει μείωση της μετάδοσης μέσω του αέρα (όπως μέσω μάσκας) κάθε φορά που βρίσκονται σε εσωτερικούς χώρους.
* Τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσιάζουν η Παθολόγος, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Βιολόγος Παναγιώτα Ζαχαράκη.