Η πανδημία που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός έχει φέρει τα πάνω-κάτω στη ζωή όλων μας, αλλά ιδιαιτέρως εκείνων που πάσχουν από σοβαρά προβλήματα υγείας όπως ο καρκίνος.
Αλλεπάλληλες μελέτες στη χώρα μας αλλά και διεθνώς δείχνουν ότι αρκετοί ογκολογικοί ασθενείς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση στους γιατρούς τους, αφού τα νοσοκομεία κατακλύζονται από ασθενείς με COVID-19. Μάλιστα υπάρχουν αναφορές ακόμα και για ασθενείς οι οποίοι χρειάσθηκε να αναβάλλουν τη θεραπεία τους.
Η κυρία Αθανασία Γιαννοπούλου, προϊσταμένη της Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας (Μ.Η.Ν.) Παθολογικού Τομέα, Κέντρου Ημερησίας Νοσηλείας (Κ.Η.Ν.) «Νίκος Κούρκουλος» του Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», εξηγεί τι έχει αλλάξει και τι σημασία έχει για την ποιότητα ζωής των ασθενών η φροντίδα εκτός νοσοκομείων, στις εξειδικευμένες μονάδες ημερήσιας νοσηλείας και στο σπίτι.
Πως έχει επηρεάσει η πανδημία τους ογκολογικούς ασθενείς και τη διαχείρισή τους;
Η πανδημία που ανέκυψε τα δυο τελευταία χρόνια έχει επηρεάσει τη ζωή και την καθημερινότητα όλων, καθώς και των ογκολογικών ασθενών που λαμβάνουν αντινεοπλασματική αγωγή.
Στο Κέντρο Ημερήσιας Νοσηλείας «Ν. Κούρκουλος» του ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας» και ειδικά στη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας (Μ.Η.Ν.) του Παθολογικού Τομέα, για να αντιμετωπισθεί η επείγουσα κι επικίνδυνη κατάσταση που προέκυψε λόγω της COVID-19, υιοθετήθηκαν από την αρχή της πανδημίας κάποια αυστηρά μέτρα.
Τα μέτρα αυτά αφορούσαν τη διαχείριση των ασθενών ώστε να διασφαλιστεί αφενός η απρόσκοπτη και συνεχής λειτουργία της Μ.Η.Ν, αφετέρου η ασφαλής και αδιάλειπτη χορήγηση των θεραπειών των ασθενών.
Τι έχει άλλαξε στη νοσηλεία τους;
Από τον Μάρτιο του 2020 επήλθαν απαραίτητες αλλαγές στη ροή εργασίας αλλά και στο πρωτόκολλο εισαγωγής και διαχείρισης των περιστατικών. Ωστόσο αυτές δεν λειτούργησαν αποτρεπτικά για τους ασθενείς όσον αφορά τη συνέχιση της θεραπείας τους. Υιοθετήθηκε αυστηρό πρόγραμμα ανίχνευσης του SARS-CoV2.
Οι ασθενείς απαραίτητα πρέπει να έχουν υποβληθεί σε μοριακό τεστ 48-72 ώρες πριν την είσοδό τους στη Μ.Η.Ν για θεραπεία, σύμφωνα με τις οδηγίες του υπουργείου και της Διοίκησης του νοσοκομείου. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε ειδικός χώρος, όπου έχουν τη δυνατότητα να προσέρχονται για τη λήψη ρινοφαρυγγικού δείγματος 48 ώρες πριν τη χορήγηση της θεραπείας.
Τα αποτελέσματα ελέγχονται καθημερινά. Σε περίπτωση θετικού δείγματος ο ασθενής ενημερώνεται από την κλινική στην οποία ανήκει και ακολουθείται το ανάλογο πρωτόκολλο του ΕΟΔΥ. Επιπλέον, η θεραπεία του ασθενούς αναβάλλεται προσωρινά, εάν αυτό είναι εφικτό.
Εάν, όμως, ο θεράπων ιατρός κρίνει ότι δεν μπορεί να αναβληθεί η θεραπεία έστω και προσωρινά, υπάρχει δυνατότητα να γίνει εισαγωγή του ασθενούς στο κεντρικό νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας», σε ξεχωριστό τμήμα όπου νοσηλεύονται ασθενείς με COVID-19 και να λάβει το θεραπευτικό σχήμα του. Έως σήμερα πάντως ήταν ελάχιστες οι θεραπείες ασθενών που αναβλήθηκαν λόγω λοίμωξης COVID-19.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στην πιστή εφαρμογή όλων των προστατευτικών μέτρων, όπως έχουν καθοριστεί από τον ΕΟΔΥ και από την Επιτροπή Επιτήρησης Λοιμώξεων του νοσοκομείου. Αυτά είναι:
- Χρήση ατομικών μέτρων προστασίας
- Χρήση μάσκας αυστηρά
- Αντισηψία των χεριών
- Χρήση αντισηπτικού
- Τήρηση των αποστάσεων
Επιπλέον, στο πλαίσιο αποτροπής δυνητικής έκθεσης ασθενών και προσωπικού σε πιθανή λοίμωξη, δεν είναι δυνατή η είσοδος συνοδών στη Μ.Η.Ν., εκτός ειδικών περιπτώσεων και για βραχύ χρονικό διάστημα. Για λόγους ασφαλείας και διευκόλυνσης των ασθενών και των συνοδών τους, εφαρμόζουμε επίσης την άυλη συνταγογράφηση για όποιον την επιθυμεί.
Έχει αυξηθεί η παροχή βραχείας νοσηλείας σε αυτούς;
Η πανδημία λόγω COVID-19 δεν έχει επηρεάσει την παροχή νοσηλείας από τη Μ.Η.Ν. του Παθολογικού Τομέα. Η θεραπεία κάθε ασθενούς γίνεται βάση του θεραπευτικού πρωτοκόλλου που ακολουθεί ο εκάστοτε θεράπων ιατρός.
Προσέρχονται στο νοσοκομείο για θεραπεία ή, όταν μπορούν, προτιμούν να το αποφεύγουν;
Δεν έχει παρατηρηθεί μείωση της προσέλευσης των ασθενών στη Μ.Η.Ν. ακόμα κι όταν έρχονται από την επαρχία, παρά μόνο για λόγους ανωτέρας βίας, λόγω θετικού κρούσματος και καραντίνας. Αντιθέτως, η προσέλευση και οι θεραπείες που χορηγήθηκαν σε όλη τη διάρκεια του 2020 ήταν στα ίδια επίπεδα με το 2019. Συνολικά ήταν πάνω από 20.000 περιστατικά και, με τα έως τώρα δεδομένα, το ίδιο αναμένεται για το 2021.
Είναι ευνόητο ότι, παρά το υψηλό επίπεδο παροχής υπηρεσιών στη Μονάδα, οι ασθενείς θα επιθυμούσαν αν υπήρχε η δυνατότητα να μην προσέρχονται στο νοσοκομείο για θεραπεία για πολλούς λόγους όπως:
- Αποφυγή ταλαιπωρίας, εξόδων μετακίνησης, συγχρωτισμού
- Εξοικονόμηση χρόνου
- Αποφυγή διατάραξης του οικογενειακού περιβάλλοντος κ.λπ.
Προς το παρόν όμως δεν υπάρχει δυνατότητα λήψης πλήρους ενδοφλέβιας ή υποδόριας αντινεοπλασματικής θεραπείας στο σπίτι.
Έχετε υιοθετήσει τρόπους για να διευκολύνετε την θεραπεία τους κατ’ οίκον;
Κάποιοι ασθενείς με συμπαγείς όγκους (π.χ. παχέος εντέρου, παγκρέατος, σαρκώματα) λαμβάνουν μέρος του χημειοθεραπευτικού σχήματος με ηλεκτρονικές αντλίες ακριβείας, συνεχούς έγχυσης τις οποίες παίρνουν στο σπίτι για τη χορήγηση της θεραπείας τους.
Με την υιοθέτηση τέτοιων πρωτοκόλλων οι ασθενείς δεν νοσηλεύονται πλέον επί 2-5 ημέρες στον «Άγιο Σάββα» σε κάθε κύκλο θεραπείας. Επιπλέον, το νοσοκομείο έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τις κλίνες που απελευθερώνονται για επιβαρυμένους ασθενείς που χρήζουν απαραιτήτως νοσηλείας.
Συνεχίζεται, επίσης, η λήψη θεραπείας από το στόμα, όπου αυτό ενδείκνυται (π.χ. σε καρκίνους του πεπτικού συστήματος, του μαστού, αιματολογικές κακοήθειες κ.λπ.).
Πως επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των ασθενών όταν κάνουν θεραπεία χωρίς να εισαχθούν στο νοσοκομείο;
Η χορήγηση της αντινεοπλασματικής θεραπείας στη Μ.Η.Ν. έχει συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η καθημερινότητα και η ζωή τους γενικότερα δεν διαταράσσονται, όπως στην περίπτωση που θα χρειάζονταν εισαγωγή σε νοσηλευτικό τμήμα του νοσοκομείου. Μειώνεται επίσης η ψυχολογική αλλά και η οικονομική επιβάρυνση τόσο των ιδίων, όσο και του περιβάλλοντός τους.
Το διάστημα παραμονής των ασθενών στη Μονάδα εξαρτάται από το θεραπευτικό σχήμα που λαμβάνουν. Γίνονται όμως προσπάθειες να μειωθεί, όσον αφορά το χρόνο αναμονής έως την κλινική εκτίμηση, χορήγηση και ολοκλήρωση της διαδικασίας σε κάθε κύκλο θεραπείας.
Ο ασθενής αφού λάβει τις απαραίτητες οδηγίες και τη συνταγογράφηση φαρμάκων και διαγνωστικών εξετάσεων, είναι ελεύθερος να συνεχίσει εκτός νοσοκομείου το υπόλοιπο της ημέρας του. Με αυτό τον τρόπο συνεχίζεται ομαλά η οικογενειακή και κοινωνική ζωή του.
Ιδιαίτερα όσον αφορά γυναίκες με καρκίνο μαστού που λαμβάνουν στοχεύουσα αντί Her2 θεραπεία, υποδόρια ή και σε συνδυασμό με ενδοφλέβια σκευάσματα, ο χρόνος παραμονής στη Μ.Η.Ν περιορίζεται ακόμη περισσότερο αφού η προσέλευσή τους γίνεται νωρίς το πρωί. Σύντομα επίσης αναμένεται ένα νέο υποδόριο σκεύασμα με συνδυασμό δυο φαρμακευτικών ουσιών (περτουζουμάμπη, τραστουζουμάμπη) που θα μειώσει το χρόνο χορήγησης σε λίγα λεπτά της ώρας, με αποφυγή φλεβοκέντησης άρα και λιγότερο άγχος και πόνο για τις ασθενείς.
Υπάρχουν άλλες δυνατότητες για φροντίδα των ογκολογικών ασθενών στο σπίτι;
Προς το παρόν δεν υπάρχει κάποιο άλλο εξειδικευμένο πρόγραμμα ή μέθοδος θεραπείας κατ’ οίκον, πέραν του προαναφερθέντος. Γίνεται, όμως, διερεύνηση από αρμόδιους φορείς προκειμένου να δημιουργηθούν προγράμματα και υπηρεσίες ώστε να υπάρξει μελλοντικά η δυνατότητα ασφαλούς κι αποτελεσματικής χορήγησης και άλλων αντινεοπλασματικών θεραπειών στο σπίτι, στις περιπτώσεις ασθενών όπου αυτό ενδείκνυται. Δεν αποκλείεται λοιπόν στο άμεσο μέλλον να δημιουργηθεί κάτι επιπλέον, που θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο τους ασθενείς αλλά και τις γυναίκες ειδικότερα να διαχειριστούν με μεγαλύτερη ευκολία τη νόσο τους.
Φωτογραφία: iStock