Σε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για βαριά νόσο και θάνατο από τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορονοϊός Covid-19 αναδεικνύεται το κάπνισμα. Νέα ευρήματα αποδεικνύουν ότι το ενεργό κάπνισμα αποτελεί τροχοπέδη για τη θεραπεία, ενώ η άποψη πως η νικοτίνη δρα προληπτικά ή θεραπευτικά δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση.
Μελέτη σε 8.910 ασθενείς με Covid-19 που νοσηλεύτηκαν σε 169 νοσοκομεία της Ευρώπης, της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής έδειξε ότι ο κυριότερος παράγοντας που αύξανε τον κίνδυνο θανάτου ήταν η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Ωστόσο στις ανεπτυγμένες χώρες η κύρια αιτία της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα. Ειδικότερα, το κάπνισμα ευθύνεται για την ΧΑΠ στο τουλάχιστον 75% των περιπτώσεων. Ευθύνεται επίσης για οκτώ στους δέκα θανάτους εξαιτίας της ΧΑΠ.
Επιπλέον, το ενεργό κάπνισμα από μόνο του αυξάνει κατά σχεδόν 80% τις πιθανότητες να χάσει τη ζωή του ένας ασθενής που αρρωσταίνει από τον νέο κορωνοϊό.
Τις επισημάνσεις αυτές κάνουν η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31 Μαΐου).
Η θέση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ομάδα εμπειρογνωμόνων του Οργανισμού πραγματοποίησε στις 29 Απριλίου 2020 ανασκόπηση της ιατρικής βιβλιογραφίας. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι καπνιστές έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους μη-καπνιστές να εκδηλώσουν βαριά μορφή της νόσου που προκαλεί ο κορωνοϊός Covid-19.
Τα ευρήματα αυτά αντιτίθενται με κάποιες αναφορές κατά την έναρξη της πανδημίας ότι το κάπνισμα δρα προστατευτικά. Αντιτίθενται επίσης στην θεωρία ότι η νικοτίνη ασκεί προληπτική ή θεραπευτική δράση.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει ότι δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες που να επιβεβαιώνουν «οποιαδήποτε συσχέτιση» ανάμεσα στον καπνό ή τη νικοτίνη με την πρόληψη ή τη θεραπεία της Covid-19. Και ενθαρρύνει «τους ερευνητές, τους επιστήμονες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης» να είναι προσεκτικοί με την αναπαραγωγή «ατεκμηρίωτων ισχυρισμών» για τυχόν προστατευτική δράση.
Πως επιβαρύνει τους πνεύμονες το κάπνισμα
Το κάπνισμα αυξάνει την ευπάθεια στη λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, λόγω της μηχανικής βλαπτικής επίδρασης του καπνού. Όπως εξήγησε η επίκουρη καθηγήτρια Πνευμονολογίας Παρασκευή Κατσαούνου σε ενημερωτική εκδήλωση της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, το κάπνισμα έχει τις εξής συνέπειες:
- Μειώνει την βλεννοκροσσωτή κάθαρση των πνευμόνων. Είναι ένας φυσικός μηχανισμός. Βοηθεί τους πνεύμονες να απομακρύνουν τα ξένα σωματίδια και τα μικρόβια που εισέρχονται σε αυτούς.
- Αυξάνει τη φλεγμονή και αλλάζει τη σύσταση και τη λειτουργικότητα των φλεγμονωδών κυττάρων. Η συνέπεια είναι να μειώνεται η λειτουργικότητα του αναπνευστικού.
- Αυξάνει τους υποδοχείς του ACE2. Οι υποδοχείς αυτοί είναι πρωτεΐνες στην επιφάνεια ορισμένων κυττάρων (επιθηλιακά κύτταρα). Τους χρησιμοποιεί ο κορωνοϊός για να εισβάλλει στα κύτταρα του σώματος και να τα μολύνει.
Μελέτη για τον κίνδυνο θανάτου
Η συσχέτιση του καπνίσματος με τις λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού (π.χ. πνευμονία, φυματίωση) είναι καλά τεκμηριωμένη, τόνισε η κυρία Κατσαούνου. Υπάρχουν πολλά δεδομένα τόσο για τους ενεργητικούς καπνιστές, όσο και για τους παθητικούς. Οι ενεργοί καπνιστές, λ.χ., έχουν 57% περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από φυματίωση. Αντίστοιχα, οι παθητικοί καπνιστές έχουν 44% περισσότερες πιθανότητες νόσησης.
Τα βρέφη, εξ άλλου, που ζουν με γονείς οι οποίοι καπνίζουν μέσα στο σπίτι, έχουν 82% περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού.
Όσον αφορά τη βαρύτητα της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός Covid-19, προσφάτως δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine μεγάλη μελέτη για τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου από αυτήν. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Αυξάνει κατά 196% τις πιθανότητες θανάτου
- Στεφανιαία νόσος. Αυξάνει κατά 170% τις πιθανότητες θανάτου
- Καρδιακή ανεπάρκεια. Αυξάνει τον κίνδυνο κατά 148%
- Καρδιακές αρρυθμίες. Αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 95%
- Ηλικία άνω των 65 ετών. Αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 79%
- Ενεργό κάπνισμα. Αυξάνει τις πιθανότητες θανάτου κατά 79%
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη, οι παράγοντες αυτοί είναι ανεξάρτητοι μεταξύ τους, υπογράμμισε η κυρία Κατσαούνου. Η θνησιμότητα μεταξύ των καπνιστών της μελέτης έφτασε το 9,4% (στους μη-καπνιστές ήταν 5,6%). Αντίστοιχα, η θνησιμότητα ανάμεσα στους πάσχοντες από ΧΑΠ ήταν 14,2%. Στους ασθενείς χωρίς ΧΑΠ, όμως, ήταν 5,6%.
«Πολύ σημαντικό είναι επίσης αν κάποιος είναι ενεργός καπνιστής ή πρώην, καθώς και πόσο καιρό έχει να καπνίσει», πρόσθεσε η ειδικός.