Οι πάσχοντες από αυτοάνοσα νοσήματα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός Covid-19, αλλά οι πιθανότητες σοβαρής νόσου μπορεί να εξαρτώνται από την φαρμακευτική αγωγή που ακολουθούν.
Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας μελέτης, που δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση Annals of the Rheumatic Diseases. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με συνδυασμένη ανάλυση (μετανάλυση) συνολικά 145 προγενέστερων.
Η συχνότητα προσβολής των ασθενών από τον κορωνοϊό βασίσθηκε στην συνδυασμένη ανάλυση δεδομένων από 62 μελέτες. Σε αυτές είχαν συμμετάσχει συνολικώς 319.025 πάσχοντες από αυτοάνοσα νοσήματα, από 15 χώρες του κόσμου. Αντίστοιχα, η έκβαση της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός αξιολογήθηκε σε 65 μελέτες, με συνολικά 2.766 ασθενείς.
Τα αυτοάνοσα νοσήματα που εξετάστηκαν σε όλες τις μελέτες είναι:
- Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
- Αυτοάνοσες ηπατοπάθειες
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
- Ψωριασική αρθρίτιδα και ψωρίαση
- Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
- Συστηματικές αγγειίτιδες
- Ρευματική πολυμυαλγία
- Σύνδρομο Sjögren
- Συστηματικό σκληρόδερμα
- Νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet
- Σαρκοείδωση
- Φλεγμονώδεις μυοπάθειες
Η κορτιζόνη
Όπως εξηγούν οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής το Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης, Πέτρος Σφηκάκης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ), η μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο νόσησης από τον κορωνοϊό, που αποδίδεται κυρίως στη χρήση γλυκοκορτικοειδών (κορτιζόνη).
Παρά τον αυξημένο κίνδυνο, όμως, η κλινική τους έκβαση δεν ήταν σημαντικά χειρότερη σε σύγκριση με άτομα χωρίς αυτοάνοσα νοσήματα. Επιπλέον, με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής μορφής της λοίμωξης που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός συσχετίστηκε η μονοθεραπεία:
- Με βιολογικούς παράγοντες ή
- Με στοχευμένα συνθετικά τροποποιητικά της νόσου αντιρευματικά φάρμακα (αναστολείς κινασών)
Το εύρημα αυτό υποδηλώνει την ασφάλεια των φαρμάκων αυτών κατά την πανδημία που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός, γράφουν οι ερευνητές.
Ο μέσος αριθμός λοίμωξης από τον νέο κορωνοϊό και στις 145 μελέτες ήταν 11 περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα. Ο επιπολασμός (αριθμός κρουσμάτων) της λοίμωξης Covid-19 παρουσίαζε διακύμανση μεταξύ των αυτοάνοσων νοσημάτων:
- Ήταν χαμηλότερος στους ασθενείς με φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (3 περιστατικά ανά 1.000 άτομα)
- Ήταν υψηλότερος στους ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, σύνδρομο Sjögren ή συστηματικό σκληρόδερμα (36 περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα).
Η διαφορά αυτή πιθανότατα οφείλεται στο υψηλότερο ποσοστό χρήσης κορτιζόνης (60,3%) στη δεύτερη ομάδα ασθενών, εκτιμούν οι ερευνητές.
Σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό
Οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης 7 μελέτες στις οποίες είχαν συμμετάσχει και υγιείς εθελοντές. Όπως διαπίστωσαν, οι πάσχοντες από αυτοάνοσα νοσήματα είχαν υπερδιπλάσιο κίνδυνο (ήταν 2,17 φορές υψηλότερος) να εκδηλώσουν τη λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, σε σύγκριση με τους υγιείς συμμετέχοντες.
Στις συγκεκριμένες μελέτες είχαν συμμετάσχει μόνο πάσχοντες από ψωρίαση ή αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα. Κάθε υποκατηγορία είχε αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από τον νέο ιό. Ο σχετικός κίνδυνος ήταν 3,43 και 1,6 φορές υψηλότερος, αντιστοίχως.
Και πάλι, το ποσοστό χρήσης κορτιζόνης από τους ασθενείς με τα αυτοάνοσα νοσήματα συσχετίσθηκε με τον κίνδυνο εκδηλώσεως της λοίμωξης Covid-19.
Αντιθέτως, ο κίνδυνος νόσησης δεν φάνηκε να αυξάνεται με βάση παράγοντες όπως:
- Η ηλικία
- Το φύλο
- Το ιατρικό ιστορικό (π.χ. συνύπαρξη υπέρτασης, διαβήτη)
- Η λήψη βιολογικών παραγόντων ή στοχευμένων συνθετικών αντιρευματικών φαρμάκων που τροποποιούν τη νόσο
Σοβαρότητα της νόσου και νοσηλεία
Η νέα ανάλυση έδειξε ακόμα πως από τους ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα που νοσούν εξαιτίας του κορωνοϊού, το 35% εισάγονται για νοσηλεία στο νοσοκομείο. Η θνησιμότητα μεταξύ τους αγγίζει το 6,6%.
Ωστόσο σε 6 μελέτες όπου συγκρίθηκαν με ασθενείς με Covid-19 χωρίς αυτοάνοσα νοσήματα, διαπιστώθηκε ότι σε γενικές γραμμές δεν έχουν ιδιαίτερη διαφορά όσον αφορά τις πιθανότητες για:
- Νοσηλεία
- Εισαγωγή σε ΜΕΘ
- Διασωλήνωση
- Απώλεια της ζωής
Αυτό όμως αλλάζει αν έχουν ορισμένους παράγοντες κινδύνου, όπως:
- Ηλικία 64 ετών και άνω
- Άρρεν φύλο
- Υποκείμενα νοσήματα (υπέρταση, διαβήτη ή/και παχυσαρκία)
Ο κίνδυνος ανά θεραπεία
Η νέα ανάλυση έδειξε ακόμα ότι το ποσοστό των συμβάντων ανά κλινικό αποτέλεσμα (π.χ. νοσηλεία, διασωλήνωση κ.λπ.) επηρεαζόταν από τη θεραπεία. Έτσι, ήταν 2-3 φορές υψηλότερο στους ασθενείς που λάμβαναν:
- Κορτιζόνη
- Συμβατικά τροποποιητικά της νόσου ή
- Συνδυασμούς βιολογικών ή στοχευμένων συνθετικών και συμβατικών τροποποιητικών της νόσου
Το χαμηλότερο ποσοστό συμβάντων είχαν οι ασθενείς που έκαναν μονοθεραπεία με βιολογικά ή στοχευμένα νοσοτροποποιητικά φάρμακα.
Ειδικά οι ασθενείς που λάμβαναν μονοθεραπεία με παράγοντες έναντι του TNF, έτειναν να έχουν χαμηλότερο ποσοστό νοσηλείας και θνησιμότητας σε σύγκριση με εκείνους που λάμβαναν βιολογική μονοθεραπεία που δεν στοχεύει τον TNF. Τα φάρμακα έναντι του TNF δοκιμάζονται και για την θεραπεία της COVID-19 λοίμωξης.