Κορωνοϊός: Πόσο κοντά είμαστε σε ένα εμβόλιο για όλα τα στελέχη

Η πανδημία που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός, αλλά και η απειλή πριν από αυτόν από άλλους ιούς της ίδιας οικογένειας, προβληματίζουν ιδιαιτέρως την επιστημονική κοινότητα.

Η αρχή έγινε το 2003, με την επιδημική έκρηξη του ιού SARS, η οποία τέθηκε υπό έλεγχο πριν εξελιχθεί σε πανδημία. Ήδη από τότε αρκετοί ερευνητές άρχισαν να μελετούν την προέλευση αυτής της ιδιαίτερης κατηγορίας ιών. Αυτό που ανακάλυψαν είναι ότι οι εν λόγω κορωνοϊοί είναι πολύ διαδεδομένοι στις νυχτερίδες και άλλα ζώα. Ωστόσο δεν φαίνεται να τους προκαλούν ιδιαίτερα προβλήματα υγείας.

Με την πανδημία που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός (SARS-CoV2), όμως, κατέστη σαφές ότι η συγκεκριμένη κατηγορία ιών μπορεί να αποτελέσει πηγή πανδημικών κυμάτων. Μια λύση για την αποφυγή μελλοντικών πανδημιών θα ήταν η ανάπτυξη εμβολίων με ευρύ εξουδετερωτικό χαρακτήρα, τα οποία θα μπλοκάρουν ευρύ φάσμα κορωνοϊών αυτής της κατηγορίας. Αυτού του είδους τα εμβόλια θα μπορούσαν:

• Να περιορίσουν την έλευση νέου κύματος από ένα καινούργιο μεταλλαγμένο στέλεχος που θα δημιουργήσει ο νέος κορωνοϊός
• Να ανακόψουν μια πανδημία από ένα τελείως διαφορετικό στέλεχος της κατηγορίας των κορωνοϊών

Οι ελπίδες για ένα τέτοιο εμβόλιο δεν είναι θεωρητικές, αναφέρουν οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ). Υπάρχουν ήδη έρευνες που δείχνουν ότι είναι εφικτό να σχεδιαστεί εμβόλιο με ευρεία εξουδετερωτική ισχύ.

Τι έχουν δείξει οι μελέτες

Καταρχάς, μελέτες σε ασθενείς μολυσμένους με το στέλεχος Βήτα (γνωστό ως Νοτιοαφρικάνικο) έδειξαν ότι η ανοσολογική απόκριση έναντι του στελέχους Βήτα μπορεί να εξουδετερώσει εξίσου καλά και το στέλεχος Γάμμα.

Πιο πρόσφατα, δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση New England Journal of Medicine μελέτη σε ασθενείς που μολύνθηκαν πριν από 18 χρόνια από τον ιό SARS. Οι άνθρωποι αυτοί εμβολιάστηκαν για τη λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, ανέπτυξαν αντισώματα που μπορούν να εξουδετερώσουν ικανοποιητικά ευρύ φάσμα κορωνοϊών. Ειδικότερα, μπορούν να εξουδετερώσουν:

• Τα μεταλλαγμένα στελέχη Άλφα, Βήτα και Δέλτα που έχει δημιουργήσει ο νέος κορωνοϊός
• Στελέχη κορωνοϊών που μολύνουν νυχτερίδες και παγκολίνους

Ο μηχανισμός παραγωγής αυτής της ευρείας ανοσολογικής απόκρισης δεν είναι πλήρως κατανοητός. Εντούτοις, στην ανάπτυξή της ως φαίνεται έχει συμβάλει η ανοσοποίηση με κατάλληλο συνδυασμό αντιγόνων που έχουν εξελικτική απόσταση.

Πανίσχυρη μνήμη μετά από 18 χρόνια

Εξαιρετικά σημαντικό είναι το γεγονός ότι η ανοσολογική μνήμη από τις λοιμώξεις του 2003 έχει διατηρηθεί σε ικανοποιητικό επίπεδο. Όντως, η έκθεση σε κορωνοϊό συγγενικό με τον SARS του 2003, συστράτευσε τα ήδη εκπαιδευμένα κύτταρα. Έτσι παρατηρήθηκαν βελτιωμένες ανοσολογικές αποκρίσεις.

Σε κάθε περίπτωση οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης των εμβολίων για τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός. Και είναι εφικτό «να φτάσουμε σε σημείο που να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά τα όποια πιθανά μελλοντικά κύματα από μεταλλαγμένα ή νέα είδη κορωνοϊού», υπογραμμίζουν οι ειδικοί του ΕΚΠΑ.

Φωτογραφία: iStock