Κορωνοϊός: Πόσο μας απειλεί στ’ αλήθεια η μετάλλαξη Κράκεν, σύμφωνα με τους ειδικούς

Η υποπαραλλαγή XBB.1.5 (Κράκεν) που έχει δημιουργήσει ο κορωνοϊός εξαπλώνεται γρήγορα στις ΗΠΑ. Στις 14 Ιανουαρίου 2023 αντιπροσώπευε το 43% των κρουσμάτων της COVID-19, έναντι του 28% που ήταν μία εβδομάδα νωρίτερα.

Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, υπάρχει κίνδυνος αύξησης της διασποράς της συγκεκριμένης υπομετάλλαξης και στον υπόλοιπο κόσμο. Στις Νοτιοδυτικές Πολιτείες της Αμερικής η συγκεκριμένη μετάλλαξη ξεπέρασε γρήγορα τα ποσοστά των υπολοίπων που κυριαρχούσαν.

Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ο αντίκτυπος της υπομετάλλαξης Κράκεν είναι αβέβαιος, σύμφωνα με δημοσίευμα στο Nature. Μπορεί η συγκεκριμένη υπομετάλλαξη να μην αυξήσεις τον αριθμό των νοσηλειών και της βαριάς νόσησης σε πολλές χώρες του κόσμου. Αυτό αποδίδεται στην ανοσία που έχει δημιουργηθεί:

• Από προηγούμενες νοσήσεις από άλλες παραλλαγές
• Από τον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο εμβόλιο

Ακόμα, όμως, και εάν η υπομετάλλαξη Κράκεν δεν προκαλέσει μεγάλο κύμα σοβαρών λοιμώξεων, πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά η γενεαλογία της. Και αυτό διότι φέρει μία σπάνια μεταλλαγή, η οποία μπορεί να αυξάνει την λοιμογόνο δράση της και να δημιουργεί την ευκαιρία για περαιτέρω μεταλλάξεις.

Τα δισθενή εμβόλια ενισχύουν τα επίπεδα αντισωμάτων ικανών να μπλοκάρουν τη μόλυνση από XBB (και πιθανώς από την Κράκεν) σε εργαστηριακές δοκιμές.

Παρακλάδι της ΧΒΒ

Όπως υποδηλώνει και η επιστημονική ονομασία της, η Κράκεν αποτελεί παρακλάδι της υπομετάλλαξης XBB. Αυτή με τη σειρά της είναι υπομετάλλαξη του στελέχους Όμικρον.

Η πρωτεϊνική ακίδα της XBB φέρει μία σειρά από μεταλλάξεις που ενισχύουν την ικανότητά της να διαφεύγει την ανοσία. Η ικανότητα αυτή προκάλεσε την υπεροχή της τους τελευταίους μήνες κυρίως στην Ασία, όπου προκάλεσε συρροή κρουσμάτων στην Σιγκαπούρη. Ωστόσο το μειονέκτημά της είναι ότι διαθέτει μειωμένη ικανότητα προσκολλήσεως στα ανθρώπινα κύτταρα.

Η Κράκεν, όμως, ξεπέρασε αυτό το μειονέκτημα. Δημιούργησε μία πρόσθετη μεταλλαγή, την F486P. Πειράματα στο εργαστήριο έδειξαν ότι χάρη σε αυτήν έχει βελτιωμένη ικανότητα να προσκολλάται στον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2. Ο κορωνοϊός χρησιμοποιεί τον υποδοχέα αυτό για να εισβάλει στα κύτταρα.

Ο καθηγητής Dr. Moritz Gerstung, από το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας του Καρκίνου στην Χαϊδελβέργη, εκτιμά ότι οι νοσήσεις από τη συγκεκριμένη υπομετάλλαξη περίπου διπλασιάζονται κάθε εβδομάδα στις ΗΠΑ. Στον υπόλοιπο κόσμο, όμως, αυξάνονται με λίγο πιο αργό ρυθμό.

Αυτό είναι συγκρίσιμο με τον ρυθμό ανάπτυξης των παραλλαγών BQ.1 και BQ.1.1 τον Σεπτέμβριο του 2022. Ενώ, όμως, αυτές οι δύο παραλλαγές φαινόταν ότι θα επικρατούσαν, υποχώρησαν γρήγορα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν θα συμβεί το ίδιο με την Κράκεν. Εάν, όμως, συμβεί, η γενεαλογική εξέλιξη θα μπορούσε να ολοκληρωθεί «σιωπηλά», δηλαδή να αντικαταστήσει τις άλλες μεταλλάξεις σε πολλές χώρες αλλά χωρίς να προκαλέσει μεγάλη αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων.

Υπερμεταδοτική

Το σημείο στο οποίο συμφωνούν οι επιστήμονες είναι ότι η Κράκεν υπερέχει ως  προς την ανοσολογική διαφυγή. Φέρει πολυάριθμες μεταλλάξεις που αμβλύνουν την ισχύ των αντισωμάτων που δημιουργήθηκαν από τα εμβόλια και τις προηγούμενους νοσήσεις. Η διαφορά όμως δεν είναι τεράστια.

Ταυτοχρόνως όμως είναι πολύ πιο μεταδοτική από τις άλλες υποπαραλλαγές που κυκλοφορούν, χάρη στη μετάλλαξη F486P. Επομένως, δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να μεταλλαχθεί περαιτέρω. Μένει να εξακριβωθεί τι θα συμβεί όσο θα αυξάνεται η ανοσία εναντίον της.

Τα δεδομένα της δημοσίευσης του Nature συνόψισαν οι καθηγητές του ΕΚΠΑ  Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ροδάνθη Ελένη Συρίγου, Γιάννης Ντάνασης και Πάνος Μαλανδράκης

Φωτογραφία: iStock