Κορωνοϊός: Πόσο να μας ανησυχεί το νέο, υπερμεταλλαγμένο στέλεχος ΒΑ.2.86

Σε έναν άτυπο αγώνα δρόμου έχουν επιδοθεί οι ειδικοί ανά τον πλανήτη, προσπαθώντας να καταλάβουν πόσο έχει εξαπλωθεί ένα νέο, υπερμεταλλαγμένο στέλεχος που δημιούργησε ο κορωνοϊός και πόσο προστατευμένοι θα είμαστε εναντίον του από την ανοσία που ήδη έχουμε.

Το νέο στέλεχος ονομάστηκε ΒΑ.2.86 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Πήρε επίσης το παρατσούκλι Pirola (από έναν αστεροειδή) από τους «κυνηγούς παραλλαγών» (variants hunters) των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ο ΠΟΥ έσπευσε να το κατατάξει στις «παραλλαγές υπό παρακολούθηση» (VUM) αμέσως μόλις ανακοινώθηκαν τα τρία πρώτα κρούσματα στον κόσμο.

Οι παραλλαγές αυτές αντιστοιχούν στο χαμηλότερο από τρία επίπεδα συναγερμού. Το αμέσως επόμενο είναι οι «παραλλαγές ενδιαφέροντος» (VOI). Προς το παρόν σε αυτό το επίπεδο συναγερμού βρίσκονται οι παραλλαγές:

• Κράκεν (ΧΒΒ.1.5)
• Αρκτούρος (ΧΒΒ.1.16)
• Έρις (EG.5, η νεότερη προσθήκη)

Το ύψιστο επίπεδο συναγερμού είναι οι «παραλλαγές ανησυχίας» (VOC). Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι εντελώς ξεχωριστές παραλλαγές που επικρατούν και οι οποίες περιγράφονται με ένα γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου.

Η τελευταία προσθήκη σε αυτή την κατηγορία είναι το στέλεχος Όμικρον που δημιούργησε ο κορωνοϊός. Στο στέλεχος αυτό ανήκουν όλες οι προαναφερθείσες παραλλαγές (Κράκεν, Αρκτούρος, Eris, Pirola).

Υπερβολικά πολλές μεταλλάξεις

Έως σήμερα τα ξημερώματα, ο νέος, υπερμεταλλαγμένος κορωνοϊός ΒΑ.2.86 αριθμούσε 6 επιβεβαιωμένα κρούσματα, σε τέσσερις χώρες του κόσμου. Τρία είχε αναφέρει η Δανία και από ένα Ισραήλ, ΗΠΑ και Βρετανία. Η παρουσία του, δε, έγινε αντιληπτή για πρώτη φορά μόλις τον περασμένο μήνα (στις 24 Ιουλίου 2023).

Αυτό που προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα είναι κατ’ αρχάς ο αριθμός των μεταλλάξεων που φέρει. Είναι τόσο πολλές, ώστε ήδη μερικοί ειδικοί λένε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει το νέο στέλεχος Πι (Pi).

Το νέο στέλεχος φέρει περισσότερες από 30 μεταλλάξεις μόνο στην πρωτεΐνη-ακίδα του, σε σύγκριση με τον κοντινότερο πρόγονό του, την υποπαραλλαγή ΒΑ.2 της Όμικρον, κατά τον καθηγητή Dr. Jesse Bloom, ο οποίος μελετά την εξέλιξη των ιών στο φημισμένο Κέντρο Καρκίνου Fred Hutchinson, στο Σηάτλ.

Το γεγονός αυτό «αντιστοιχεί σε ένα εξελικτικό άλμα συγκρίσιμο σε μέγεθος με εκείνο που αρχικώς οδήγησε στην ανάπτυξη του στελέχους Όμικρον», έγραψε στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου του.

«Είναι ασυνήθιστο να αλλάζει τόσο πολύ ο κορωνοϊός ώστε να αναπτύσσει 30 νέες μεταλλάξεις. Την τελευταία φορά που είδαμε τόσο σημαντική αλλαγή, ήταν όταν εμφανίστηκε το στέλεχος Όμικρον», συνηγόρησε ο Dr. Morten Rasmussen, ερευνητής στο κέντρο Statens Serum Institut, που ανίχνευσε τα κρούσματα της Δανίας. Υπενθυμίζεται ότι το στέλεχος Όμικρον πρωτοπεριγράφηκε το Νοέμβριο του 2021.

Χωρίς ιστορικό ταξιδιού

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Statens Serum Institut, το νέο στέλεχος που δημιούργησε ο κορωνοϊός  φέρει 34 μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα του, έναντι της υποπαραλλαγής ΒΑ.2. Φέρει επίσης 58 μεταλλάξεις σε σύγκριση με τον αρχικό κορωνοϊό, που προκάλεσε την πανδημία.

Όσον αφορά τα τρία κρούσματα που ανιχνεύθηκαν στη Δανία, προέρχονται από διαφορετικές περιοχές της χώρας. Επιπλέον δεν φαίνεται να έχουν οποιαδήποτε επαφή μεταξύ τους.

Η μη επαφή μεταξύ τους επίσης προβληματίζει. Το ίδιο και το γεγονός ότι ο νέος κορωνοϊός εντοπίστηκε σχεδόν ταυτοχρόνως σε τέσσερις χώρες της Δύσης. Συν βεβαίως το γεγονός ότι οι ασθενείς δεν έχουν ιστορικό ταξιδιού στο εξωτερικό.

Όπως ανακοίνωσε η Βρετανική Υπηρεσία Ασφαλείας της Υγείας (UKHSA), ο Βρετανός ασθενής βρέθηκε θετικός σε νοσοκομείο του Λονδίνου. Το δείγμα του υποβλήθηκε σε γενετική ανάλυση στο πλαίσιο βασικής γονιδιωματικής έρευνας.

Η UKHSA τονίζει ότι το νέο στέλεχος που δημιούργησε ο κορωνοϊός διαφέρει σημαντικά τόσο από την υποπαραλλαγή ΒΑ.2, όσο και από τις υποπαραλλαγές ΧΒΒ.

Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι πως πιθανώς υπάρχει ήδη εδραιωμένη διεθνής μετάδοση, τονίζει. Σε αυτό συνηγορούν:

• Το γεγονός της ταυτόχρονης εμφάνισης κρουσμάτων σε πολλές χώρες που εξακολουθούν να κάνουν γονιδιωματική επιτήρηση (οι περισσότερες έχουν σταματήσει)
• Το γεγονός ότι καταγράφηκαν κρούσματα σε άτομα που δεν είχαν ταξιδέψει στο εξωτερικό

Ενδέχεται επίσης να υπάρχει και μετάδοση στην κοινότητα, τουλάχιστον έως ένα βαθμό, προσθέτει. Ειδάλλως δεν εξηγείται πως κόλλησε λ.χ. ο Βρετανός ασθενής.

Η UKHSA τονίζει πως αυτή τη στιγμή είναι πρόωρο να γίνουν εκτιμήσεις για τις δυνητικές επιπτώσεις από τις μεταλλάξεις του νέου στελέχους. Ενδέχεται, όμως, να τροποποιούν σημαντικά τις ιδιότητές του.

Με άλλα λόγια, σε αυτό το στάδιο δεν μπορεί να λεχθεί τίποτα για την μεταδοτικότητα και τη λοιμογόνο δράση του. Ούτε αν θα επικρατήσει ή τελικά θα χαθεί στη λήθη του χρόνου.  Αυτά θα ξεκαθαριστούν τις επόμενες εβδομάδες.

Φωτογραφία: iStock